Πακτωλός χρημάτων διατίθεται από την ΕΕ για την προστασία και τη διατήρηση νεοκλασικών κτηρίων της Θεσσαλονίκης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε στην ευρωβουλευτή του ΕΛΚ Μαρία Σπυράκη, η Ευρωπαία Επίτροπος για την Καινοτομία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία, Ιλιάνα Ιβάνοβα.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ενημέρωση, η Μαρία Σπυράκη έθεσε ενώπιον της Κομισιόν «το μείζονος σημασίας θέμα της προστασίας 200 επιβλητικών κτηρίων, σημαντικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που βρίσκονται τα περισσότερα στην οδό Βασιλίσσης Όλγας στη Θεσσαλονίκη. Τόνισε ότι τα συγκεκριμένα νεοκλασικά κτήρια κινδυνεύουν με κατάρρευση, λόγω του υψηλού κόστους συντήρησης τους και ζήτησε ευρωπαϊκά κονδύλια για τη διάσωση τους».
Η Βουλγάρα Ευρωπαία Επίτροπος, απαντώντας στην κ.Σπυράκη, υπογράμμισε ότι διατέθηκε ποσό ύψους 27 εκατ. ευρώ για τη διασφάλιση της διατήρησης ιστορικών κτηρίων μέσω της πρωτοβουλίας «ΔΙΑΤΗΡΩ» για την Ελλάδα, ενώ προανήγγειλε περαιτέρω δράσεις για τη στήριξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, συνολικού ύψους 274 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο των περιφερειακών προγραμμάτων και του προγράμματος δίκαιης μετάβασης.
Επιπρόσθετα είπε ότι «τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής ενσωματώνουν τις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους, το οποίο ενθαρρύνει την επανεξέταση του τρόπου προστασίας των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και τα προγράμματα της ΕΕ, και έχει στηρίξει τον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με προτάσεις που δημοσιεύτηκαν το 2022 και το 2023 (π.χ. πιλοτικό πρόγραμμα HeritACT στην Ελευσίνα).
Υπενθυμίζεται, ότι η κ.Σπυράκη έχει ήδη προτείνει να ενταχθεί σε πρόγραμμα που ενσωματώνει τις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους, το Παλατάκι, στη Θεσσαλονίκη, ως ένα παράδειγμα αρχιτεκτονικής και χώρου που μπορεί να λειτουργήσει ως ωραίο, βιώσιμο και συμπεριληπτικό.
Ολόκληρη η ερώτηση της Μαρίας Σπυράκη έχει ως εξής:
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-003579/2023
προς την Επιτροπή
Άρθρο 138 του Κανονισμού
Μαρία Σπυράκη (PPE)
Θέμα: Προστασία διατηρητέων νεοκλασικών κτιρίων Θεσσαλονίκης
Με κατάρρευση κινδυνεύουν 200 επιβλητικά και περίτεχνα αρχιτεκτονικά διακοσμημένα κτίρια της Θεσσαλονίκης, που αποτελούν τα τελευταία ίχνη της σημαντικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του 19ου και του 20ου αιώνα και έχουν χαρακτηρισθεί ως διατηρητέα. Τα περισσότερα βρίσκονται στην οδό Βασιλίσσης Όλγας και ρημάζουν λόγω του υψηλότατου κόστους συντήρησης, ή και επισκευής τους, που αποτελεί αντικίνητρο για τη διατήρησή τους από τους ιδιώτες ιδιοκτήτες τους.
Δεδομένου ότι, ήδη από την υπογραφή της Σύμβασης της Γρανάδας, προβλέφθηκε η οικονομική στήριξη για την καταπολέμηση της φθοράς των αξιόλογων κτιρίων, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και η κοινωνία των πολιτών της έχουν χαράξει σειρά πολιτικών για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μέσω του Μανιφέστου της Πράγας, του New European Bauhaus, του European Cultural Heritage Green Paper, του προγράμματος Renovate Europe, ερωτάται η Επιτροπή:
1. Ποια η πρόοδος της διατήρησης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς τόσο στην Ευρώπη όσο και ειδικά στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της;
2. Ποια είναι τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια που μπορούν να αξιοποιηθούν για τη συντήρηση των διατηρητέων νεοκλασικών κτιρίων στην Ελλάδα κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο και σε τι ποσοστό έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα;
Ολόκληρη η απάντηση της Επίτροπου για την Καινοτομία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία, Ιλιάνα Ιβάνοβα έχει ως εξής:
Σύμφωνα με το άρθρο 167 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η δράση της ΕΕ περιορίζεται στην ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών και στην υποστήριξη και συμπλήρωση της δράσης τους για τη διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ευρωπαϊκής σημασίας.
Η Επιτροπή δεν έχει στη διάθεσή της ποσοτικά δεδομένα σχετικά με τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην ΕΕ.
Ο οδηγός χρηματοδότησης CulturEU παρέχει πρόσβαση σε περισσότερες από 75 πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ, μεταξύ άλλων για την πολιτιστική κληρονομιά.
Κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027 διατέθηκαν κονδύλια της ΕΕ για την πολιτιστική κληρονομιά στην Ελλάδα . Για παράδειγμα, το πρόγραμμα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή στηρίζει τη διατήρηση της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας, ενώ διατέθηκε και ποσό ύψους 27 εκατ. ευρώ για τη διασφάλιση της διατήρησης ιστορικών κτιρίων μέσω της πρωτοβουλίας «ΔΙΑΤΗΡΩ». Η πρωτοβουλία αυτή στηρίζει παρεμβάσεις σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια με σημαντική αρχιτεκτονική και ιστορική αξία. Πρωταρχικός στόχος της είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων αυτών σε συνδυασμό με τη λειτουργική επανένταξή τους και τη διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
Στο πλαίσιο των περιφερειακών προγραμμάτων και του προγράμματος δίκαιης μετάβασης προβλέπονται περαιτέρω δράσεις για τη στήριξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, συνολικού ύψους 274 εκατ. EUR. Επιπλέον, τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής ενσωματώνουν τις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους, το οποίο ενθαρρύνει την επανεξέταση του τρόπου προστασίας των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και τα προγράμματα της ΕΕ, και έχει στηρίξει τον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με προτάσεις που δημοσιεύτηκαν το 2022 και το 2023 (π.χ. πιλοτικό πρόγραμμα HeritACT στην Ελευσίνα).Επιπροσθέτως, το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» στηρίζει τα βραβεία ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και το πρόγραμμα Europa Nostra για τα «επτά πλέον απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς».
Μαρία Σπυράκη, Ευρωβουλευτής
Μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Ε.Λ.Κ) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο