Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, ειδικά ενός δήμου όπως της Θεσσαλονίκης είναι μια από τις πιο σοβαρές μελέτες που σχεδιάζει το μέλλον της πόλης και είτε το υποθηκεύει, είτε το απογειώνει. Η παρουσίασή του την προηγούμενη εβδομάδα από τους μελετητές στο ΤΕΕ/ΤΚΜ ήταν εντυπωσιακή ως προς την υιοθέτηση διάφορων κατά καιρούς ρηξικέλευθων προτάσεων, όμως στερείται μιας πολύ σημαντικής παραμέτρου: της κοστολόγησης.
Προφανώς οι μελετητές δεν είχαν ούτε την εντολή, ούτε και τη δυνατότητα να κοστολογήσουν τις παρεμβάσεις που προτείνουν. Και γι' αυτό το λόγο, το αναθεωρημένο ΓΠΣ πέρασε σχεδόν στα... ψιλά της ειδησεογραφίας. Μαζί βέβαια με το λόγο ότι μια τόσο σοβαρή και μεγάλη δουλειά δεν είναι εύκολο να την αναλύσεις, ούτε να πάρεις θέση υπέρ ή κατά.
Συνεπώς περιορίστηκαν όλοι στις πιο εντυπωσιακές προτάσεις και κάπου εκεί τελειώσαμε με το νέο ΓΠΣ. Δεν είναι έτσι όμως. Το ΓΠΣ είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που πρέπει απαραιτήτως να έχει και να επικαιροποιεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα μια πόλη, η οποία θέλει να αναπτύσσεται και να εκσυγχρονίζεται με οργανωμένο τρόπο, αποφεύγοντας την αναρχία του παρελθόντος, που οδήγησε στις σημερινές αβίωτες καταστάσεις με το κυκλοφοριακό, την τσιμεντοποίηση, την ανυπαρξία ελεύθερων δημόσιων χώρων, τους περιορισμένους χώρους στάθμευσης, την υπερδόμηση, την έλλειψη πρασίνου κτλ.
Το ΓΠΣ έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας. Χαίρομαι που σε ένα σημείο αναφέρεται για το μείζον θέμα του κυκλοφοριακού ότι απαιτείται να γίνει μια σοβαρή κυκλοφοριακή μελέτη, κάτι που έχω επισημάνει σε πολλά κείμενα άποψης τα τελευταία χρόνια (ματαίως...).
Όπως χαίρομαι που επιχειρεί να δώσει λύσεις –έστω και με την υιοθέτηση προτάσεων του παρελθόντος- σε μια σειρά από φλέγοντα ζητήματα, για το καθένα από τα οποία μπορούν να γραφούν πολλές και αντικρουόμενες απόψεις.
Το συγκεκριμένο σχέδιο εφόσον θεσμοθετηθεί και δεν έρθει σε αντιδιαστολή με τα σχέδια άλλων φορέων που επίσης έχουν λόγο σε μια σειρά από προβλέψεις του (π.χ. ΔΕΘ, ΟΛΘ, υπουργεία, Περιφέρεια, άλλοι Δήμοι, φορείς, διοικήσεις οργανισμών κτλ.) αποτελεί την προβολή της Θεσσαλονίκης του μέλλοντος. Άλλωστε, με στόχο το 2030 κινήθηκαν οι επιστήμονες.
Για τη δουλειά που έγινε αξίζουν συγχαρητήρια. Δυο μόνο επισημάνσεις θέλω να κάνω.
Η πρώτη αφορά στους ατυχείς παραλληλισμούς. «Η Θεσσαλονίκη θέλει να γίνει Βαρκελώνη, Αμβέρσα, Μασαλία...» και δεν ξέρω τι άλλο. Θα ήθελα η Θεσσαλονίκη να υιοθετήσει καλές πρακτικές από όλες τις πόλεις του κόσμου, τις πιο σύγχρονες, τις καλύτερα οργανωμένες. Αλλά να μείνει Θεσσαλονίκη. Γιατί να θέλουμε μια άλλη Θεσσαλονίκη ή «μια Θεσσαλονίκη όπως...»;
Η δεύτερη αφορά στο κόστος όλων αυτών των προβλέψεων, που έστω και πρόχειρα να το εκτιμήσει κάποιος θα αντιληφθεί άμεσα ότι είναι απαγορευτικό. Προφανώς και δεν πειράζει να έχουμε σχεδιάσει υπογειοποίηση της λεωφόρου Νίκης, πεζοδρόμηση και διαπλάτυνση της παλιάς παραλίας, αλλά αν είναι να μη γίνει ποτέ λόγω χρημάτων...
Και στην περίπτωση του αναθεωρημένου ΓΠΣ τα κόστη είναι απαγορευτικά. Μακάρι να βρεθούν τα κονδύλια για όλες αυτές τις παρεμβάσεις, αλλά αν μόνο η Θεσσαλονίκη μπορέσει να απορροφήσει τόσα δισεκατομμύρια ευρώ (για τέτοια ποσά μιλάμε) μέσα σε μια δεκαπεναετία, τότε κάναμε διάνα που επιλέξαμε να στήσουμε εδώ τις ζωές μας. Θα χορτάσουμε ανάπτυξη και χρήμα...
Αρκεί να επισημάνω πόσα χρόνια συζητάμε για την παραλιακή λεωφόρο, το άνοιγμα του λιμανιού (όχι τρεις αλλά μία προβλήτα), την περιοχή των κεραμείων Αλλατίνι, τις μαρίνες, τους Λαχανόκηπους και τα Τροχιοδρομικά...
Εύχομαι μόνο ένα μικρό μέρος των προβλέψεων της μελέτης να γίνει μέσα στα επόμενα χρόνια πράξη και είμαι βέβαιος πως θα το συζητάμε για δεκαετίες. Να μη μείνει ένα όνειρο, όπως όνειρα έμειναν άλλα μεγαλεπήβολά σχέδια (Θεσσαλονίκη 2012, υποθαλάσσια, εξωτερικός περιφερειακός δακτύλιος κτλ.).
Αυτά ως προβληματισμός κι όχι ως μίζερη προσέγγιση. Επαναλαμβάνω: το ΓΠΣ ήταν και αναγκαίο και αξίζει επαίνων που ολοκληρώθηκε.