Ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, και για το οποίο θα έπρεπε ευθύς εξ αρχής να ληφθούν δραστικά μέτρα, αλλά δεν ελήφθησαν, είναι η διάχυτη έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού στο τραπεζικό σύστημα. Και είναι λάθος να εντοπιστεί το πρόβλημα στα capital controls ή στον φόβο περί κουρέματος των καταθέσεων. Η έλλειψη εμπιστοσύνης δεν είναι τωρινό φαινόμενο.
Βεβαίως, σημαντικό ρόλο έπαιξαν τώρα τα επαναλαμβανόμενα συνθήματα της Αριστεράς, ότι τα χρήματα που δανείζεται το κράτος, άλλα κατευθύνονται στις δανειακές υποχρεώσεις, και άλλα στην ανακεφαλοποίηση των Τραπεζών, «ωρ΄ςι να πηγαίνουν στον λαό». Τα οποία μεν συνθήματα εμπεριέχουν αλήθειες, αλλά δεν εξηγείται στον λαό τι θα συμβεί σε ενδεχόμενη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Υπάρχουν φορές, όπως η προκείμενη, όπου γνωρίζεις μεν ότι υπάρχει λάκκος, αλλά πέφτεις αναγκαστικά μέσα σ’ αυτόν.
Σκοπός του παρόντος σημειώματος δεν είναι η ανάλυση του τραπεζικού προβλήματος, αλλά η παράθεση ορισμένων στοιχείων που ανέσυρα από το αρχείο μου, και αφορούν τον τρόπο λειτουργίας των βουλγαρικών τραπεζών, που παρά την κρίση και την χαμηλή απόδοση της βουλγαρικής οικονομίας, επιδεικνύουν σταθερότητα.
Με παρακίνησε μια παλαιότερη συνέντευξη του υποδιοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Βουλγαρίας, Καλίν Χρήστοφ, (ο οποίος το 2013 διετέλεσε και υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών) και ο οποίος είχε θέσει και απαντήσει σε ρητορικό ερώτημα «Γιατί εμείς -σ.σ. οι Βούλγαροι- είμαστε διαφορετικοί, γιατί όλες οι χώρες σχολιάζουν τα προβλήματα των τραπεζών τους, και μόνο εμείς οι Βούλγαροι δηλώνουμε ότι είμαστε νησί σταθερότητα»;
Σημειώνω, πως επ’ αυτού υπάρχει έκθεση του γνωστού Αμερικανού οικονομολόγου και πρώην υποδιευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Στένλι Φίσερ, όπου επισημαίνεται ότι οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης πλήγηκαν σε μικρότερο βαθμό από την κρίση ακριβώς χάρη στα σταθερά τους τραπεζικά συστήματα. Το γεγονός αυτό αποδείχθηκε αποφασιστικό για τις διαστάσεις των ζημιών που προξενήθηκαν από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση.
Επανερχόμενος στον Καλίν Χρήστοφ, είχε δηλώσει συγκεκριμένα, ότι στην Βουλγαρία ξεκίνησαν το 1996-1997 από συνθήκες πολύ βαθιάς κρίσης και καθιέρωσαν στο τραπεζικό σύστημα τις πιο συντηρητικές μεθόδους, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες άργησαν πολύ να καθιερώσουν αυτούς τους κανόνες». Για 10 χρόνια η Βουλγαρία μείωσε δραστικά το εξωτερικό της χρέος επειδή η χώρα έκανε αυτό που πολλές χώρες στην ΕΕ αρνήθηκαν να κάνουν, είπε.
Ποιο είναι αυτό; Ιδιωτικοποίησε πολλά περιουσιακά στοιχεία του κράτους και κατέθεσε τα χρήματα στην εξόφληση του χρέους. Όσον αφορά δε το τραπεζικό σύστημα η ελάχιστη κεφαλαιακή επάρκεια ανέρχεται σε 14%, σε περίπτωση που μόλις τώρα οι απαιτήσεις για τις ευρωπαϊκές τράπεζες έγιναν για 9%. Τόνισε ότι «Η μοναδική αδυναμία των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι η έλλειψη επαρκούς κεφαλαίου. Ενώ εμείς ποτέ δεν είχαμε αυτό το πρόβλημα και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι δεν δεχόμαστε την πίεση, που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες».
Για κεφαλαιακή επάρκεια είχε κάνει λόγο και ο διοικητής της Βουλγαρικής Εθνικής Τράπεζας, Ιβάν Ίσκροφ, δηλώνοντας: «Στη Βουλγαρία δεν υπάρχουν ασθενείς τράπεζες. Το βουλγαρικό τραπεζικό σύστημα είναι από τα αριστούχα στην Ευρωπαϊκή Ένωση με πολύ υψηλό δείκτη κεφαλαιουχικής επάρκειας».
Σοβαρή ιδιομορφία στον χρηματοπιστωτικού τομέα της Βουλγαρίας είναι ότι αν και οι τράπεζες είναι ιδιοκτησία ξένων εταιρειών, οι ίδιες είναι καταγεγραμμένες ως νομικά πρόσωπα στη Βουλγαρία και λειτουργούν βάσει των κανόνων της Κεντρικής Τράπεζας της Βουλγαρίας. Το βουλγαρικό τραπεζικό σύστημα είναι ανεξάρτητο απ' όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Σημειώνω, πως βάσει της βουλγαρικής νομοθεσίας, τα κέρδη των ελληνικών τραπεζών στην Βουλγαρία, δεν μπορούν να καλύψουν εν όλω ή εν μέρει τις ζημίες των μητρικών εταιριών.
Είναι προφανές, πως οι ειδικοί επί του τραπεζικού συστήματος θα τα γνωρίζουν αυτά κάλλιον εμού. Το ερώτημα όμως που πρέπει να απαντηθεί, είναι γιατί αφέθησαν οι πολιτικοί, επί πολλές δεκαετίες, να «παίζουν» ανεμπόδιστοι με τις ελληνικές τράπεζες, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο από θεσμικά όργανα, αλλά και χωρίς πίεση από όσους είχαν έννομο συμφέρον.