Ποια είναι η πραγματική εικόνα της Ελλάδας έπειτα από τρία (και μισό) προγράμματα; Μάλλον θλιβερή κι αυτό το παραδέχονται πλέον και οι ίδιοι οι δανειστές ή τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος τους. Κι αυτό γιατί το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε περισσότερο από ένα τέταρτο, η χώρα δεν έχει επιστρέψει στην ανάπτυξη, το χρέος της αυξήθηκε και οι τράπεζες βρίσκονται ακόμα μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
Όπως προαναφέρθηκε, το συμπέρασμα αυτό δεν αμφισβητείται ούτε από τους θεσμούς, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι τα μνημόνια δεν κατάφεραν ούτε το στοιχειώδες: να αποκαταστήσουν την πρόσβαση της χώρας στις αγορές, καθώς εξακολουθεί να απαιτείται εξωτερική οικονομική στήριξη. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι ανταλλαγές ομολόγων που έχουν γίνει από το καλοκαίρι (δύο τον αριθμό), δεν είναι «καθαρές έξοδοι», αλλά απλά swaps και τίποτα περισσότερο.
Το θέμα είναι τι φταίει; Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη στις Βρυξέλλες τα προγράμματα παρά τους σαφείς μεσοπρόθεσμους στόχους δεν υποστηρίχθηκαν από μια γενική αναπτυξιακή στρατηγική που θα μπορούσε να επεκταθεί πέρα από τα προγράμματα. Και έτσι, δεν είχαν και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Συν τοις άλλοις, οι ίδιοι οι θεσμοί όταν ξεκίνησε η ελληνική περιπέτεια δεν είχαν πείρα στη διαχείριση ενός τέτοιου εγχειρήματος και χρειάστηκε ένας χρόνος για να δημιουργηθεί μια διαδικασία που θα υιοθετούνταν. Και κάπως έτσι, φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, χωρίς να γνωρίζουμε αν είμαστε τουλάχιστον κοντά στο τέλος αυτής της επίπονης διαδρομής.