Υπό διωγμό βρίσκεται η ακαδημαϊκή ελευθερία σε ορισμένες χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, της Τουρκίας, της Αφρικής -ακόμα και μερικές χώρες της Ευρώπης-, με καθηγητές και ερευνητές να αναζητούν συνεχώς χώρο για να εκφράσουν τις απόψεις τους, χωρίς να φοβούνται πως θα βρεθεί σε κίνδυνο ακόμα και η ζωή τους.
Άτομα σε περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Τουρκίας, της Ασίας όπως στο Αφγανιστάν- αλλά και της Αφρικής -όπως στην Υεμένη- απειλούνται συνεχώς με διώξεις και φιμώνονται για να μην μιλούν. Το πρόβλημα, όμως, ξεκινά να απειλεί αρκετά και χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, μέσα στα σύνορα της Ευρώπης. Έτσι, στο πλαίσιο του προγράμματος Inspireurope+ που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022-2025, MSCA-Horizon Europe), η ΕΕ επιθυμεί να δώσει ευκαιρίες σε καθηγητές και ερευνητές για να ακουστεί η φωνή τους.
Αυτήν την ισχυρή ευρωπαϊκή συμμαχία απέναντι στις διακρίσεις, τις διώξεις, τις παρενοχλήσεις υποστηρίζει και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με δράσεις που στόχο έχουν να ευαισθητοποιήσουν όλο και περισσότερα πανεπιστήμια για το θέμα.
Όπως σημειώνει στη Voria.gr ο επιστημονικά υπεύθυνος και προεδρεύων του ελληνικού δικτύου «Scholars at Risk/SAR», Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, «το πρόγραμμα έχει ως στόχο να στηρίξει καθηγητές/τριες και ερευνητές/τριες που υφίστανται διώξεις, εκτοπισμούς, απειλές για την καριέρα τους ή και για την ίδια τους τη ζωή από τη χώρα της. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις Τούρκων καθηγητών και ερευνητών που έχουν εκδιωχθεί από το καθεστώς Ερντογάν ως Γκιουλενικοί, αρκετές γυναίκες καθηγήτριες από το Αφγανιστάν που η φωνή τους δεν έχει χώρο να ακουστεί στη χώρα τους και γενικά πολλοί υψηλών προσόντων πρόσφυγες και μετανάστες που χρειάζονται τα απαραίτητα κίνητρα και στήριξη από την ακαδημαϊκή κοινότητα». «Εκτός από τις υποτροφίες, επιθυμεί να δώσει ευκαιρίες τα άτομα αυτά να έρθουν ως επισκέπτες καθηγητές και ερευνητές στα πανεπιστήμιά μας και στο ΑΠΘ», σχολιάζει.
«Είναι λανθασμένη η εντύπωση πως οι περισσότεροι μετανάστες και πρόσφυγες που έρχονται στη χώρα μας είναι ανειδίκευτοι. Πολλοί έχουν σημαντική κατάρτιση και για αυτό πρέπει να τους δοθούν ευκαιρίες», είπε, ενώ ανέφερε πως το ΑΠΘ συμμετέχει στη δράση μαζί με επτά ακόμα πανεπιστήμια της χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκινά από φέτος να δίνει τέτοιου είδους υποτροφίες σε ορισμένα άτομα που βρίσκονται υπό διωγμό. Όμως, όπως τονίζει ο κ. Τριανταφυλλίδης, δεν έχουν όλες οι χώρες ξεκινήσει να δρουν ώστε να δίνονται αυτές οι υποτροφίες. Χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία δίνουν περίπου 100 υποτροφίες/χρόνο. Στόχος του προγράμματος είναι να τρέχουν τέτοιες δράσεις και σε περιοχές της Ανατολικής, Νότιας και Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης με έμφαση στις χώρες της Βαλκανικής, μία κίνηση που το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο έχει κεντρικό συντονιστικό ρόλο.
Το Leadership roundtable της Δευτέρας
Στο πλαίσιο της δράσης, υψηλόβαθμοι εκπρόσωποι Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, υπουργείων Παιδείας και άλλων κυβερνητικών φορέων από χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, θα έρθουν στη Θεσσαλονίκη για να συμμετάσχουν στην εκδήλωση του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Inspireurope+, τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2023 και ώρες 10.00 με 17.00, στον Πύργο της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, στον 10ο όροφο. «Είναι η πρώτη φορά που πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις Βαλκανικών πανεπιστημίων αλλά και ιδρυμάτων της Κύπρου συναντώνται και ανταλλάσσουν απόψεις για ένα τόσο σημαντικό θέμα. Θέλουμε να ενισχύσουμε τα κίνητρα για συμμετοχή στη δράση», δήλωσε ο κ. Τριανταφυλλίδης.
Στην εκδήλωση θα απευθύνει χαιρετισμό ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Δημήτριος Κωβαίος. Στόχος του προγράμματος είναι να διαμορφώσει μία ισχυρή ευρωπαϊκή συμμαχία απέναντι στις διακρίσεις, τις διώξεις, τις παρενοχλήσεις ή τη βία που μπορεί να υφίστανται ερευνητές και ακαδημαϊκοί (διώξεις, εκτοπισμούς, απειλές για την καριέρα τους ή και για την ίδια τους τη ζωή) και να τους παρέχει ενεργό υποστήριξη στην αναζήτηση ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Αποσκοπεί, επίσης, στο να εδραιώσει το θεσμικό πλαίσιο ώστε να αξιοποιηθεί αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, προασπίζοντας ταυτόχρονα τις αρχές της της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Συγκεκριμένα, μέσα από ποικίλες δράσεις, το Inspireurope+ στοχεύει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των ερευνητών σε κίνδυνο οι οποίες τους είναι απαραίτητες για να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση και υποστήριξη σε ευρωπαϊκό, εθνικό ή και ιδρυματικό επίπεδο. Επίσης, στοχεύει να αυξήσει την ετοιμότητα και την ικανότητα των πιθανών φορέων απασχόλησης (ακαδημαϊκών ή και μη ακαδημαϊκών) να υποδεχθούν και να υποστηρίξουν ερευνητές σε κίνδυνο αλλά και να ενθαρρύνει τη δημιουργία εθνικών προγραμμάτων υποστήριξης/χρηματοδότησης, παρέχοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία. Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι να βελτιώσει τις σχετικές πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σύμφωνα με τους συντελεστές του προγράμματος «θεωρώντας ότι η αριστεία στην έρευνα βασίζεται στον ανοιχτό επιστημονικό διάλογο, ενώ παράλληλα καθοδηγείται και επηρεάζεται από τους ανθρώπους που τη διεξάγουν, τις ιδέες τους και τις προοπτικές τους, το Inspireurope+ βασίζεται στην εξής κεντρική πεποίθηση: όταν οι άνθρωποι που υπηρετούν την έρευνα βρίσκονται σε κίνδυνο και αποκλείονται από τον παγκόσμιο ερευνητικό χάρτη λόγω διακρίσεων, διώξεων, παρενοχλήσεων ή βίας, το γεγονός αυτό δεν επηρεάζει μόνο τη ζωή ή τη σταδιοδρομία τους αλλά και την ποιότητα και το μέλλον της ίδιας της έρευνας. Τόσο οι δεξιότητες όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ερευνητών αυτών εκπροσωπούν ένα σημαντικό ανθρώπινο αλλά και οικονομικό κεφάλαιο για τις χώρες υποδοχής».
Το πρόγραμμα Inspireurope+ χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αποτελεί συνέχεια του Inspireurope: Supporting Researchers at Risk (2019-2022, χρηματοδότηση), στο οποίο, επίσης συμμετείχε ως εταίρος το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Maynooth της Ιρλανδίας και εντάσσεται στις δραστηριότητες του Δικτύου «Scholars at Risk/SAR».
Περισσότερες πληροφορίες για το ερευνητικό πρόγραμμα: https://sareurope.eu/inspireurope/