Skip to main content

Το πανεπιστήμιο ως.... μόνιμη εφεδρεία για τη Θεσσαλονίκη

Οι 100.000 περίπου ενεργοί φοιτητές και οι μερικές χιλιάδες καθηγητές και εργαζόμενοι αποτελούν εκ των πραγμάτων δυναμικό κομμάτι της πόλης.

Για τη Θεσσαλονίκη το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο, το πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Διεθνές πανεπιστήμιο και το Α΄ ΤΕΙ στη Σίνδο σημαίνουν πολλά. Η υποδομή και τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τονώνουν το προφίλ της περιοχής σε εκπαιδευτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και οι οικονομικό επίπεδο.

Οι 100.000 περίπου ενεργοί φοιτητές και οι μερικές χιλιάδες καθηγητές και εργαζόμενοι αποτελούν εκ των πραγμάτων δυναμικό κομμάτι της πόλης, που κατά καιρούς και ανάλογα με τη συγκυρία εισφέρουν έντονα ή ξεθωριασμένα αποτυπώματα στην ζωή και την ιστορία της πόλης. Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξει κανείς ότι η μορφή και ο χαρακτήρας της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης έχει βαθύτατα επηρεαστεί επί δεκαετίες μέχρι το 1990 και το 2000 από το ΑΠΘ, που ήταν σε πολλά γνωστικά αντικείμενα ένα από τα δύο φυσικά μονοπώλια της χώρας, μαζί με το πανεπιστήμιο Αθηνών. Επειδή, μάλιστα, ήταν το μοναδικό συγκεντρωμένο σε ένα campus χωρίς υπερβολή είναι το ίδρυμα που ενέπνευσε στους νέους της Ελλάδας την έννοια του πανεπιστημίου, ως οργανωμένου χώρου και κοινότητας.

Μέχρι σήμερα –όπως αποκαλύπτουν οι ξεναγοί- οι τελειόφοιτοι των λυκείων της χώρας που επιλέγουν τη Θεσσαλονίκη για την πενθήμερη εκδρομή τους συχνά ξεσπούν σε ζητωκραυγές και χειροκροτήματα μόλις περάσουν μπροστά από την πανεπιστημιούπολη. Είναι μια σημαντική παράδοση αυτή, ένα κεφάλαιο που θα λέγαμε στην οικονομία, που όμως εδώ και χρόνια παραμένει ανεκμετάλλευτο. Είναι μόνο το όνειρο της φοιτητικής ζωής, που περιέχει ξενύχτια, κρεπάλες και ξενοιασιά, που συγκινεί, πλέον, τους εφήβους. Κι όμως δεν πάνε πολλά χρόνια που πολλοί από τους αποφοίτους του ΑΠΘ από άλλες περιοχές της Ελλάδας επέλεγαν τη Θεσσαλονίκη για να παραμείνουν, να εργαστούν, να παράγουν, να προσφέρουν. Σήμερα ελάχιστα ισχύει αυτό, καθώς ο πτυχιούχος αντιλαμβάνεται την οικονομική ερήμωση της περιοχής, την έλλειψη ευκαιριών και την απουσία δυνατοτήτων και… όπου φύγει φύγει. Δεν είναι μόνο τα τελευταία χρόνια της κρίσης, είναι αρκετά  περισσότερα και νωρίτερα, που η οικονομική μιζέρια και η παραγωγική απαξίωση της περιοχής είχαν αντίκτυπο στο πανεπιστήμιο. Και αντίστροφα η υπερβολική χαλάρωση και η πλήρης δημοσιοϋπαλληλία κατέστησαν το ΑΠΘ ελάχιστα ελκυστικό, επομένως χωρίς κίνητρο παραμονής και στην ευρύτερη περιοχή.

Με τον περίφημο νόμο Διαμαντοπούλου, τον οποίο δέχθηκαν σχεδόν όλες οι πτέρυγες της Βουλής, ξεκίνησε μια προσπάθεια αναδιοργάνωσης των πανεπιστημίων. Μέσα από τις εμπειρίες Ελλήνων και ξένων ακαδημαϊκών οι οποίοι κλήθηκαν να μεταδώσουν και να εφαρμόσουν στην Ελλάδα όσα έμαθαν σε ξένα διακεκριμένα πανεπιστήμια. Με την τακτοποίηση των οικονομικών, που οι γνωρίζοντες χαρακτηρίζουν χαώδη και χαοτικά μαζί. Με τον καθορισμό ρόλων –διοίκηση, διδακτικό προσωπικό, φοιτητές, συνδικαλιστές-, που -όπως επίσης λένε οι γνωρίζοντες- είναι απόλυτα μπερδεμένοι. Από αυτές τις διαδικασίες ένα πανεπιστήμιο με τα πλεονεκτήματα του ΑΠΘ (μέγεθος, σχολές, χωροταξία) μόνο κερδισμένο θα μπορούσε να βγει, προσφέροντας στην ευρύτερη περιοχή το απαραίτητο υπόβαθρο για ανάπτυξη. Τώρα, όμως, για καθαρά πολιτικούς λόγους η οπισθοδρόμηση και η αντιμεταρρύθμιση βαφτίζεται με αριστερό, άρα προοδευτικό πρόσημο. Οι εκτιμήσεις για το μέλλον δεν είναι καλές, κάτι που πέραν αυτού καθαυτού του ΑΠΘ και των άλλων πανεπιστημίων της Θεσσαλονίκης αφορά το σύνολο μιας περιοχής που δεν έχει και πολλές πηγές αισιοδοξίας να ενεργοποιήσει.

Οπότε είναι κρίμα να τις βάζει σε μόνιμη εφεδρεία.