Ο Αλέξης Τσίπρας δημιούργησε πρωθυπουργικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη τον περασμένο Οκτώβριο. Από τότε ανεβαίνει τακτικά και ασχολείται με θέματα της ευρύτερης περιοχής της Β. Ελλάδος με θέα την οδό Αγίου Δημητρίου και όχι την Ηρώδου του Αττικού και το Βασιλικό κήπο. Όχι μόνο με έργα που εκκρεμούν, αλλά και με τη γεωστρατηγική και πολιτική αναβάθμιση της περιοχής, μέσω συναντήσεων του με ηγέτες ξένων χωρών.
Όλα αυτά του έδωσαν την άνεση στο διήμερο των εγκαινίων της 82ης ΔΕΘ να αναφερθεί ελάχιστα στη Θεσσαλονίκη, περισσότερο συμβολικά και λιγότερο ουσιαστικά, να μην έχει τύψεις και ο λόγος του για την πόλη να μην είναι αγχωμένος και απολογητικός. Φυσικά αυτό είναι καλύτερο σε σχέση με το τι συνέβαινε στο παρελθόν για δύο λόγους. Πρώτον, διότι οι πολλές αναφορές από τους εκάστοτε πρωθυπουργούς από το βήμα των εγκαινίων της ΔΕΘ, που γίνονταν περισσότερο από υποχρέωση προς τον οικοδεσπότη, δεν πρόσφεραν κάτι ουσιαστικό στην πόλη. Λειτουργούσαν περίπου σαν εξομολόγηση που οδηγεί στη συγχώρεση. Δεύτερον, διότι η Θεσσαλονίκη έχοντας ξεμπερδέψει πρόσφατα με την ατζέντα της δεκαετίας του 1980 (λιμάνι, αεροδρόμιο, μετρό, μεγάλους οδικούς άξονες κ.λπ.), μάλλον δεν είναι ακόμη έτοιμη για το επόμενο βήμα. Για την ακρίβεια αυτό το επόμενο βήμα προετοιμάζεται, καθώς σε αυτή τη φάση οι εκπρόσωποι των φορέων της Θεσσαλονίκης προσπαθούν κατ’ αρχήν να συνειδητοποιήσουν ότι μερικά ζητήματα δεν θα υπάρχουν, πλέον, στα υπομνήματά τους και δευτερευόντως να ανιχνεύσουν το μέλλον και να κωδικοποιήσουν όσα θα πρέπει να γίνουν, τα οποία προφανώς έχουν διαφορετική μορφή. Τόσα χρόνια πέρασαν, τα πάντα άλλαξαν, η ανάπτυξη γίνεται πλέον με διαφορετικούς όρους και χρειάζεται νέος τρόπος σκέψης και φυσικά καινούριο λεξιλόγιο. Ο κ. Τσίπρας σε κάποια αποστροφή της ομιλίας του μίλησε για τη «Θεσσαλονίκη, επίκεντρο των Βαλκανίων», αλλά αυτό το χαρτί αφενός είναι, πλέον, ανεπίκαιρο και αφετέρου παίχτηκε και κάηκε τότε που υπήρχαν οι προϋποθέσεις, στη δεκαετία του 1990 και στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000. Τώρα, με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης –όπως επίσης και την Κροατία και τη Σλοβενία, οι οποίες ποτέ δεν αισθάνθηκαν βαλκανικές χώρες- και τα Δυτικά Βαλκάνια (Αλβανία, Σκόπια, Κόσοβο, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βοσνία – Ερζεγοβίνη), που έχουν απογοητευθεί από την Ελλάδα –ενδεχομένως και από την Ευρώπη- και αναζητούν εξωευρωπαϊκά στηρίγματα στο τρίπολο ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα.
Όπως επισημαίνει στο πρώτο της θέμα η έντυπη έκδοση της Voria.gr, που εκδόθηκε με την ευκαιρία της 82ης ΔΕΘ και διανέμεται αυτές τις ημέρες τόσο στο εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ, όσο και σε κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης, ακριβώς 100 χρόνια από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που κατέστρεψε το κέντρο της Θεσσαλονίκης και οδήγησε στην πλήρη αναμόρφωσή του, περίπου όπως είναι σήμερα, η πόλη -και μαζί της η ευρύτερη Β. Ελλάδα- έχει τώρα μια ακόμη ευκαιρία. Αυτή τη φορά το στοίχημα είναι πολλαπλό. Κατ’ αρχήν αφορά τη λειτουργικότητα και τον εσωτερικό ρυθμό της Θεσσαλονίκης, κάτι που εξαρτάται από την αναβάθμιση των αστικών συγκοινωνιών, τόσο μέσω του νέου, κρατικού ΟΑΣΘ, όσο και από τη λειτουργία το 2020 του μετρό – σε πρώτη φάση της βασικής γραμμής Σιδηροδρομικός Σταθμός – Νέα Ελβετία. Η βελτίωση στον συγκεκριμένο τομέα θα αναβαθμίσει άμεσα τον τριτογενή τομέα της οικονομίας, κυρίως το εμπόριο και τις υπηρεσίες, που έτσι κι αλλιώς διαθέτουν δυναμισμό.
Ιδιωτικοποιήσεις – καινοτομία
Επίσης, το στοίχημα της αυριανής ημέρας για τη Θεσσαλονίκη έχει να κάνει με την οικονομική ανάπτυξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, αφενός μέσω των ιδιωτικοποιήσεων –κυρίως του λιμανιού και του αεροδρομίου που εξελίσσονται- και αφετέρου μέσω της καινοτομικότητας και των ιδιωτικών επενδύσεων. Ήδη στη Θεσσαλονίκη υπάρχει η Ζώνη Καινοτομίας, που δείχνει να βρίσκει τη φυσιογνωμία της και έχει ολοκληρωθεί η «Τεχνόπολη», ένα ειδικό Επιχειρηματικό Πάρκο που φιλοδοξεί να φιλοξενήσει εταιρίες υψηλής τεχνολογίας. Επίσης, λειτουργούν ερευνητικά ινστιτούτα και θερμοκοιτίδες νεοφυών εταιριών, ενώ στα ανατολικά της πόλης έχουν την έδρα τους ορισμένες πολύ σημαντικές και παγκοσμιοποιημένες επιχειρήσεις της νέας οικονομίας. Όπως όλοι ομολογούν βασικό πλεονέκτημα για την προώθηση της καινοτομικότητας στη Θεσσαλονίκη είναι το ανθρώπινο δυναμικό, καθώς πολλοί απόφοιτοι των τριών πανεπιστημίων και του ΤΕΙ φεύγουν στο εξωτερικό, όπου τα καταφέρνουν μια χαρά. Παράλληλα στο τραπέζι υπάρχει πρόταση για τη δημιουργία ενός μεγάλου Κέντρου Τεχνολογίας, σε έκταση 600 στρεμμάτων στα ανατολικά της πόλης.
Εξωστρέφεια – τουρισμός
Το άλλο πεδίο με πολύ σημαντικές προοπτικές στη Θεσσαλονίκη συνδέεται με την εξωστρέφεια και την επισκεψιμότητα της πόλης. Ο τουρισμός δεν έχει ξεδιπλώσει ακόμη τη δυναμική του σε μια πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων, που έχει αναξιοποίητα πλεονεκτήματα. Είναι παραθαλάσσια, έχει πλούσια αγορά και πολλά ιστορικά μνημεία –ιδιαίτερα από την βυζαντινή περίοδο-, ενώ βρίσκεται πολύ κοντά σε περιοχές που είτε είναι γνωστές παγκοσμίως –Όλυμπος, Βεργίνα, Πέλλα, Αμφίπολη, Άγιον Όρος, Μετέωρα, βήματα Αποστόλου Παύλου-, είτε αποτελούν εμβληματικά τουριστικά θέρετρα –κυρίως η Χαλκιδική, αλλά και η Πιερία και η περιοχή Ασπροβάλτας – Σταυρού προς ανατολάς. Ήδη τα τελευταία χρόνια η ευχερής πρόσβαση που εξασφαλίζει η Εγνατία Οδός έχει τονώσει την κίνηση των ξένων επισκεπτών στη Θεσσαλονίκη. Η επικεψιμότητα θα αυξηθεί εάν η πόλη καταφέρει να εκμεταλλευτεί το θαλάσσιο πλεονέκτημα της και να προσελκύσει κρουαζιερόπλοια, κάτι στο οποίο αναμένεται να συμβάλλει το νέο μάνατζμεντ τιυ ιδιωτικού ΟΛΘ. Εάν, μάλιστα, γίνει δυνατό να αξιοποιηθεί το θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης –τα δεκάδες χιλιόμετρα από το Καλοχώρι μέχρι την Επανομή- τότε είναι βέβαιο ότι η περιοχή θα «απογειωθεί», με ότι σημαίνει κάτι τέτοιο για δουλειές και απασχόληση.
Στην ίδια κατεύθυνση η ολοκλήρωση του νέου διαδρόμου προσγείωσης - απογείωσης στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» και η ανάληψη της διαχείρισης του για 40 χρόνια σε κοινοπραξία υπό την γερμανική Fraport, αναμένεται να συμβάλλουν στην αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των αερομεταφορών της περιοχής, με τελικό στόχο την αύξηση της επιβατικής κίνησης.
Αγροδιατροφή
Εάν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς ότι η περιοχή της Θεσσαλονίκης –ευρύτερα η Κεντρική Μακεδονία- διαθέτει δυναμικό πρωτογενή τομέα και εξαιρετικά σημαντικές μεταποιητικές επιχειρήσεις –κυρίως στην αγροδιατροφή, αλλά και σε άλλους τομείς- αντιλαμβάνεται ότι οι προοπτικές είναι μεγάλες. Αρκεί να γίνουν σωστά βήματα και –κυρίως- να μην υπάρξουν εμπόδια.
Η λειτουργία του δημόσιου τομέα και της αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα είναι μέχρι και σήμερα καθοριστική και ελάχιστα δημιουργική. Για παράδειγμα, στην υπόθεση του θαλασσίου μετώπου εμπλέκονται πολλές δημόσιες υπηρεσίες και αρχές, αρκετοί δήμοι και φυσικά η Περιφέρεια. Ποιος θα ξεμπλέξει το κουβάρι και θα συντονίσει τις πρωτοβουλίες; Πρόκειται για ερώτημα που μόνο η ζωή θα απαντήσει πειστικά. Η αλλαγή και ο εμπλουτισμός του αναπτυξιακού προτύπου –διότι περί αυτού πρόκειται- ακούγονται όμορφα, αλλά υλοποιούνται δύσκολα, ιδιαίτερα στην Ελλάδα της χρονοκαθυστέρησης.
Κέρδη και απώλειες
Όλοι καταλαβαίνουμε ή διαισθανόμαστε ότι στα 105 χρόνια του ελεύθερου βίου της η Θεσσαλονίκη κέρδισε πολλά –το πιο σημαντικό είναι η ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό-, αλλά στις στροφές της ιστορίας έχασε και πολλά. Κυρίως δεν κατάφερε να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της «δεύτερης πόλης», ενώ απώλεσε δια παντός τη βαλκανική προοπτική να αποτελέσει σε διάφορα πεδία το επίκεντρο μιας αγοράς 45 – 50 εκατομμυρίων καταναλωτών. Αντίθετα σε ένα υπερσυγκεντρωτικό διοικητικό και οικονομικό σύστημα η παραμικρή νίκη θέλει αγώνα. Ελλείψει υπουργείων, δημοσίων φορέων και οργανισμών, αλλά και κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής οφείλεται κυρίως στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στην επιχειρηματική εξωστρέφια, κάτι που θα εξακολουθήσει να ισχύει. Η διάθεση και η ικανότητα υπάρχουν. Όπως εκτίμησε πριν από λίγους μήνες Γερμανός τραπεζίτης, ο οποίος επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές της Μακεδονίας για να δει από κοντά ορισμένες βιομηχανίες με εξαιρετικές εξαγωγικές επιδόσεις μέσα στην κρίση, εάν στην πατρίδα του υπήρχαν σε καιρό ειρήνης οκτώ χρόνια ύφεσης τίποτα από το γερμανικό οικονομικό και επιχειρηματικό θαύμα δεν θα είχε μείνει όρθιο.