του Δημήτρη Παπανίκου
Χαρακτήρα εκατέρωθεν διερεύνησης προθέσεων όσον αφορά το μέλλον των αστικών συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης είχε η χθεσινή συνάντηση του υπουργού Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη με τους δημάρχους του νομού Θεσσαλονίκης. Οι δήμαρχοι ανέμεναν από τον υπουργό συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με το τι σκοπεύει να αλλάξει στο υφιστάμενο καθεστώς. Από την πλευρά του ο κ. Σπίρτζης ήθελε να διερευνήσει εάν οι δήμαρχοι είναι έτοιμοι να συνδράμουν στο σχέδιό του να κάνει δημόσιες τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης.
Αυτή η πρώτη συνάντηση περιορίστηκε σε επίπεδο προφορικής ανταλλαγής απόψεων.
Το επόμενο βήμα, όπως συμφωνήθηκε είναι ο υπουργός να αποστείλει γραπτώς τις προτάσεις του οι οποίες, σύμφωνα με την απαίτηση των δημάρχων θα πρέπει να συνοδεύονται και από οικονομοτεχνική τεκμηρίωση. Στη συνέχεια οι δήμαρχοι θα συνέλθουν προκειμένου να δώσουν μια πρώτη απάντηση επί των γραπτών προτάσεων και σε επόμενο στάδιο, εφόσον το υπουργείο προχωρήσει το σχεδιασμό του, το θέμα της συμμετοχής ή όχι των δήμων στο νέο εγχείρημα θα αποφασιστεί από κάθε δημοτικό συμβούλιο ξεχωριστά.
Όπως δήλωσε στη Voria.gr ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας Λάζαρος Κυρίζογλου «απέχουμε πολύ ακόμη απ’ αυτό. Προηγουμένως περιμένουμε σαφείς και τεκμηριωμένες προτάσεις, όχι φιλολογικές συζητήσεις». Στο ίδιο κλίμα κινούνται και οι περισσότεροι δήμαρχοι.
Η πρόταση του Σπίρτζη
Πρόθεση του υπουργού Μεταφορών είναι να εγκαθιδρύσει στη Θεσσαλονίκη ένα κρατικό μοντέλο αστικών συγκοινωνιών ανάλογο με αυτό της Αθήνας. Η πρότασή του, όπως παρουσιάστηκε προφορικά στους δημάρχους περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
1. Την ίδρυση ενός φορέα σχεδιασμού και εποπτείας των αστικών συγκοινωνιών, ως μετεξέλιξη του σημερινού ΣΑΣΘ, ο οποίος θα είναι αμιγώς κρατικός.
2. Την ίδρυση ενός δεύτερου «φορέα λειτουργίας» ο οποίος θα αναλάβει το έργο των αστικών συγκοινωνιών, των οδικών που είναι και οι μοναδικές σήμερα και αργότερα και του μετρό. Σε αυτόν την πλειοψηφία των μετοχών θα την έχει και πάλι το δημόσιο ενώ μειοψηφικό ποσοστό (έως 49%) θα διατεθεί σε δήμους, περιφέρεια και φορείς. Εάν αυτοί δεν καλύψουν αυτό το ποσοστό (49%) αυτό θα περιέλθει στο δημόσιο. Πάντως, δεν προβλέπεται συμμετοχή ιδιώτη στον φορέα λειτουργίας των αστικών συγκοινωνιών.
3. Το έργο της αστικής συγκοινωνίας θα το αναλάβει ο φορέας λειτουργίας με απευθείας ανάθεση, κάτι που προβλέπεται στην κοινοτική οδηγία εφόσον το δημόσιο διαθέτει την πλειοψηφία. Ενδεχομένως, κάποιες περιφερειακές γραμμές (π.χ. στους δήμους Βόλβης ή Χαλκηδόνας ή και σε ορεινές περιοχές του νομού) να παραχωρηθούν σε ιδιώτες (π.χ. ΚΤΕΛ) με διαγωνισμό.
4. Ο νέος φορέας λειτουργίας θα αναζητήσει χρηματοδότηση για την αγορά του στόλου των λεωφορείων αλλά και για την κατασκευή των αναγκαίων εγκαταστάσεων (σταθμαρχεία κ.ά.) καθώς και εξοπλισμού. Σύμφωνα με τον κ. Σπίρτζη η χρηματοδότηση μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω δανείου το οποίο θα συνάψει ο νέος φορέας από τράπεζες (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανάπτυξης, Παγκόσμια Τράπεζα κ.ο.κ.) με την εγγύηση του δημοσίου.
5. Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης όλων αυτών δεν είναι ακόμη σαφές. Στις προθέσεις του υπουργού είναι να προχωρήσει μέσα στους επόμενους μήνες στη νομοθέτηση των δύο φορέων ώστε να ξεκινήσουν οι αναγκαίες μελέτες για το νέο χάρτη των αστικών συγκοινωνιών.
Τι θα απογίνει με τον ΟΑΣΘ
Σύμφωνα με τις πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις ο σχεδιασμός του υπουργού Μεταφορών δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο ακέραιο πριν από το 2018 – 2019. Αυτό σημαίνει ότι ο ΟΑΣΘ θα συνεχίσει να λειτουργεί ως έχει τουλάχιστον για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια. Ο κ. Σπίρτζης, παρότι ρωτήθηκε απέφυγε να πει τι σκοπεύει να κάνει με τον ΟΑΣΘ. Παρέπεμψε στην ημερομηνία – σταθμό, το 2019 όταν με βάση την κοινοτική οδηγία θα πρέπει να υπάρξει απελευθέρωση στο καθεστώς των αστικών συγκοινωνιών. Και τότε είτε θα τις αναλάβει δημόσιος φορέας, με απευθείας ανάθεση όπως σχεδιάζει ο υπουργός, είτε θα δοθούν σε ιδιώτες μέσω διαγωνισμού.
Ο κ. Σπίρτζης ρωτήθηκε εάν ο σχεδιασμός του μπορεί να υλοποιηθεί νωρίτερα από το 2019. Απάντησε ότι μπορεί να γίνει και νωρίτερα «αλλά αυτό είναι ένα τυπικό θέμα, το οποίο θα κανονιστεί και από το πόσο θα τρέξει η διοίκηση του νέου φορέα και του υπερκείμενου φορέα τις διαδικασίες για να στελεχωθεί και να προχωρήσει το έργο». Ερωτηθείς αν θα προσβληθεί η σύμβαση με τον ΟΑΣΘ απάντησε: «Αυτό είναι ένα άλλο θέμα, πιθανόν και να μην υπάρχει λόγος αυτή τη στιγμή, λόγω ευρωπαϊκής οδηγίας. Εν ολίγοις, ο κ. Σπίρτζης αφήνει να εννοηθεί ότι δεν σχεδιάζει να καταγγείλει τη σύμβαση του ελληνικού δημοσίου με τον ΟΑΣΘ αλλά να επιδιώξει την αυτοδίκαιη λήξη της το 2019, επικαλούμενος την απελευθέρωση των αστικών συγκοινωνιών βάσει της κοινοτικής οδηγίας.
Τι λένε οι δήμαρχοι
Στις συζητήσεις που είχε η Voria.gr με τους δημάρχους μετά το τέλος της σύσκεψης οι περισσότεροι εμφανίζονταν επιφυλακτικοί. Βασικός λόγος είναι ότι, ακόμη και να ήθελαν να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο του φορέα λειτουργίας της αστικής συγκοινωνίας, δεν διαθέτουν τους αναγκαίους πόρους. Η εναλλακτική ιδέα είναι να συμμετέχουν παραχωρώντας γη αντί χρημάτων, προκειμένου να γίνουν οι εγκαταστάσεις για την κάλυψη των αναγκών του νέου φορέα. Ωστόσο, τέτοια δυνατότητα έχουν ελάχιστοι δήμοι.
Ειδικότερα, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης δήλωσε ότι ο δήμος του θα συμμετάσχει στον νέο φορέα, αλλά διαφωνεί με την ιδέα να είναι αυτός που θα υλοποιήσει την αστική συγκοινωνία. «Εγώ πιστεύω και είναι βασική αρχή ότι το κράτος και ο δήμος δεν είναι επιχειρηματίες, μπορούν να βάλουν τις αρχές λειτουργίας αλλά δεν είναι επιχειρηματίες». Σύμφωνα με τον κ. Μπουτάρη η ενδεδειγμένη λύση θα ήταν μια μορφή ΣΔΙΤ, σύμπραξη δηλαδή, δημόσιου και ιδιωτικού φορέα.
Αντιθέτως, ο δήμαρχος Νεάπολης Συκεών Σίμος Δανιηλίδης τάσσεται υπέρ του σχεδίου Σπίρτζη και δηλώνει πρόθυμος να συμμετάσχει στο νέο φορέα.
Οι εργαζόμενοι του ΟΑΣΘ
Οι δήμαρχοι έθεσαν στον κ. Σπίρτζη δύο κόκκινες γραμμές, όπως τις χαρακτήρισαν. Η μία αφορά το εισιτήριο η τιμή του οποίου, όπως είπαν οι δήμαρχοι, θα πρέπει να διατηρηθεί στα σημερινά επίπεδα του ενός ευρώ. Η δεύτερη αφορά δέσμευση ότι όλοι όσοι εργάζονται σήμερα στον ΟΑΣΘ θα περάσουν αυτομάτως στο νέο φορέα λειτουργίας. Σε αυτή την περίπτωση, βεβαίως, θεωρείται βέβαιο ότι οι εργαζόμενοι στον ΟΑΣΘ θα απολέσουν μεγάλο μέρος του μισθού τους καθώς θα ενταχθούν στο ενιαίο μισθολόγιο του δημοσίου.
Τι απαντά ο πρόεδρος του ΟΑΣΘ
Η Voria.gr απευθύνθηκε στον πρόεδρο του ΟΑΣΘ προκειμένου να έχει το σχόλιό του επί των προτάσεων του υπουργού Μεταφορών. Ο Χρήστος Στεφανίδης είπε ότι θα μιλήσει μόλις ενημερωθεί λεπτομερώς για όσα έγιναν χθες, κάτι που θα γίνει σε συνάντηση που θα έχει σήμερα με τον πρόεδρο της ΠΕΔΚΜ Λάζαρο Κυρίζογλου. Δήλωσε, πάντως, ότι η σύμβαση του ελληνικού δημοσίου με τον ΟΑΣΘ παραμένει ισχυρή ως τουλάχιστον το 2021 ή 2022, αναλόγως πότε θα ξεκινήσει η λειτουργία του μετρό. Τόνισε, δε, ότι σύμφωνα με τους νομικούς συμβούλους του Οργανισμού η σύμβαση δεν επηρεάζεται από την κοινοτική οδηγία περί απελευθέρωσης των αστικών συγκοινωνιών.