Την υποστήριξη σχεδόν του συνόλου των τοπικών φορέων της Θεσσαλονίκης συγκεντρώνει ο σχεδιασμός της κυβέρνησης και συγκεκριμένα του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτη Φάμελλου (αυτός τον ετοίμασε) για τη δημιουργία ενός φορέα που θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για το Θερμαϊκό κόλπο.
Αρκεί όμως η δημιουργία ενός τέτοιου φορέα για να αντιμετωπιστούν τα πολλά προβλήματα του Θερμαϊκού; Γιατί επί μήνες ακόμη περιμένουμε τη θέσπιση του φορέα; Γιατί δεν έγινε μια ευρεία σύσκεψη μετά το τελευταίο επεισόδιο με την παραλία της Θεσσαλονίκης να μετατρέπεται σε βούρκο; Έστω για τα μάτια του κόσμου, για να πεισθεί και ο κάθε... κακόβουλος σαν κι εμένα ότι υπάρχει ένα ελάχιστο ενδιαφέρον για το θέμα κι ας μην έβγαινε (που δε θα έβγαινε) τίποτα το ουσιαστικό...
Λένε ότι για να λύσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το αναγνωρίσεις με απόλυτη σαφήνεια. Να γνωρίζεις όλες τις παραμέτρους που το καθιστούν πρόβλημα και στη συνέχεια να καταστρώσεις ένα σχέδιο επίλυσής του με συγκεκριμένες ενέργειες, που στο τέλος θα τις εφαρμόσεις και έχεις έτσι πιθανότητες να δώσεις λύση.
Στην περίπτωση του Θερμαϊκού αυτό δεν ισχύει. Γνωρίζουμε τα προβλήματα και τις αιτίες που τα δημιουργούν. Έχουμε ακόμη και σχέδια. Υπερβολικά πολλές προτάσεις επίλυσης καθενός από τα ζητήματα που συνθέτουν το πολυπαραγοντικό πρόβλημα του κόλπου. Εκείνο που σίγουρα δεν έχουμε είναι οι πράξεις.
Δύο ενέργειες κατά το παρελθόν είχαν εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις, περιορίζοντας δραστικά τη ρύπανση που δεχόταν ο κόλπος. Η πρώτη ήταν η λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού στη Σίνδο (και των έργων που τον συνόδευσαν) και η δεύτερη ήταν η απομάκρυνση των βυρσοδεψείων. Αυτά είναι πραγματικά παρεμβάσεις ουσίας, που είχαν μάλιστα μετρήσιμα αποτελέσματα.
Ο νέος φορέας, όποτε θεσπιστεί και λειτουργήσει, προφανώς και δεν μπορεί να δώσει λύσεις ανάλογες των δύο παραπάνω. Έρχεται απλώς να καλύψει ένα κενό. Είναι βέβαια μια βάση, κάτι -ας το πούμε- προαπαιτούμενο για να προχωρήσουμε σε υιοθέτηση και εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων και πιθανώς σε ένα διαχειριστικό σχέδιο για το Θερμαϊκό.
Ο φορέας που σχεδιάζει η κυβέρνηση θα δώσει –εφόσον θωρακιστεί με αρμοδιότητες και περιβληθεί με πολιτική εμπιστοσύνη από κεντρική και τοπική διοίκηση- λύση στη Βαβέλ των δεκάδων φορέων που εμπλέκονται στον κόλπο. Πρέπει να γίνει για να μη χάνονται οι ευθύνες στη γραφειοκρατία, στους δαιδαλώδεις διαδρόμους φορέων κτλ.
Δεν αρκεί όμως. Έπρεπε εδώ και πολύ καιρό να υιοθετηθεί ένα συγκεκριμένο πλάνο περιορισμού των επιβαρύνσεων, απορρύπανσης και αποκατάστασης του κόλπου. Οι πολλές παράμετροι του προβλήματος βοηθούν και ενισχύουν τόσο την πραγματική δυσκολία στην επίλυση των ζητημάτων που το συνθέτουν, όσο και τις πλασματικές δυσκολίες, δηλαδή την ολιγωρία ή ακόμη και την αδιαφορία όσων είναι υπεύθυνοι για να δώσουν λύσεις.
Η κρίση ουδόλως βοηθάει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της παράκτιας ζώνης της Θεσσαλονίκης και βέβαια του Θερμαϊκού. Τα κονδύλια είναι περιορισμένα και είναι πιθανό σε αυτό το ζήτημα να έχει ουσιαστική και αποτελεσματική παρέμβαση ο σχεδιαζόμενος φορέας.
Αυτό που σίγουρα γνωρίζω είναι ότι θα μπορούσαν όλοι να έχουν κάνει τα βήματα που τους αναλογούν και επιμένουν να μην τα κάνουν. Και αυτά τα βήματα δε χρειάζονται φορέα για να γίνουν, συντονισμό ή χρήματα. Χρειάζονται υπευθυνότητα. Είναι υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων, τις οποίες αποφεύγουν ως ευθύνη να επωμιστούν και να εκπληρώσουν.
Πρέπει να μπουν πρόστιμα ας πούμε σε όσους συνεχίζουν να ρυπαίνουν τον κόλπο. Πρέπει να γίνουν έλεγχοι, πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος. Πρέπει να καθαρίσουν, να διευθετηθούν και να λειτουργήσουν ως ρέματα ο Δενδροπόταμος, ο Ανθεμούντας και όλοι οι χείμαρροι και τα ρέματα, ακόμη και τα ποτάμια που σήμερα αποτελούν κύριους τροφοδότες του κόλπου με ρυπογόνο φορτίο. Δε χρειάζεται φορέας για να γίνουν αυτά. Είναι επαναλαμβάνω καθήκον των σημερινών φορέων να τα κάνουν.
Πριν από ένα χρόνο ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε ένα συγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης και ανάπτυξης της δυτικής παράκτιας ζώνης της Θεσσαλονίκης, της πιο υποβαθμισμένης περιοχής του παραλιακού μετώπου, με πολλά και δυσεπίλυτα προβλήματα. Το σχέδιο είναι ολοκληρωμένο και έχει συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα για την επόμενη μέρα της περιοχής, με άμεσες θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα του Θερμαϊκού (έργο Terra-Med). Είναι ό,τι πιο αισιόδοξο έχει υπάρξει τα τελευταία χρόνια για τον κόλπο και την παραλία της Θεσσαλονίκης. Και είναι αισιόδοξο, επειδή αφενός δεν είναι ακόμη ένα σχέδιο – πρόταση στο κενό, αφετέρου υπάρχουν χρήματα για να προχωρήσουν οι πρώτες σημαντικές παρεμβάσεις που προβλέπει, μέσω του ΕΣΠΑ, υπάρχει φορέας (συνεργασία φορέων για την ακρίβεια) που το «τρέχει» και υπάρχουν δράσεις στις οποίες συμμετέχει και ο πανεπιστημιακός κόσμος της Θεσσαλονίκης για τον ακριβή προσδιορισμό του βαθμού και του τύπου υποβάθμισης των εδαφικών οικοσυστημάτων στο δυτικό παράκτιο μέτωπο.
Επίσης, θα ολοκληρωθεί (αφού ευτυχώς άρχισε) και ο δεύτερος κλάδος του κεντρικού αποχετευτικού αγωγού, ώστε το σύνολο των αστικών λυμάτων να πηγαίνουν πρώτα στο βιολογικό και το «καθαρό» υπόλειμμά τους να χύνεται τελικά στον κόλπο.
Είναι σημαντικές παρεμβάσεις, όχι όμως αρκετές. Πρέπει να εφαρμοστούν και οι νόμοι, οι οποίοι δεν ισχύουν μόνο για κάποιους κακούς ιδιώτες, αλλά και για αιρετούς, οργανισμούς και φορείς. Αν προχωρήσουν οι αρμόδιοι σε όλα αυτά τα βήματα με τη δέουσα σοβαρότητα και συσταθεί και ο φορέας της κυβέρνησης, τότε –έστω σε πολλά χρόνια από σήμερα- ο Θερμαϊκός έχει ελπίδα.
Όλοι «αγκαλιάζουν» την πρόθεση της κυβέρνησης να συστήσει έναν φορέα υπεύθυνο για το Θερμαϊκό. Όμως αυτός δεν είναι αρκετός