Η κακή μέρα, είχε φανεί από νωρίς. Το ρολόι έδειχνε 16:32. Ένα κομμένο καλώδιο έπεσε πάνω στην επιβατική αμαξοστοιχία Intercity, στον σταθμό του Παλαιοφαρσάλου. Η αμαξοστοιχία ακινητοποιήθηκε. Οι φωνές των επιβατών κυριάρχησαν στις καμπίνες. Κάποιοι τρόμαξαν. Άλλοι ανακουφίστηκαν, που δεν συνέβη κάτι χειρότερο και έπρεπε απλώς να καθυστερήσουν για να ξεκινήσουν το ταξίδι τους. Σίγουρα, όμως, λίγοι ήταν εκείνοι που εξεπλάγησαν. Γιατί δεν ήταν αυτή η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο. Κανείς ωστόσο δεν ήξερε ότι θα ήταν η πρώτη φορά που ένα σύνηθες πρόβλημα θα προοικονομούσε το τραγικότερο δυστύχημα στην ιστορία του ελληνικού σιδηροδρόμου…
Το κομμένο καλώδιο καθυστέρησε σχεδόν τρεις ώρες το ταξίδι. Το τρένο αναχωρούσε από την πρωτεύουσα στις 19:22. Τέτοια ώρα το τρένο θα έπρεπε ήταν στην κοιλάδα των Τεμπών. Όμως μία συνήθης, πλέον, βλάβη, το έστειλε στο μοιραίο σημείο τρεις ώρες μετά. Και ο κακός οιωνός έγινε εφιάλτης…
Στις 23:21, το Intercity συγκρούστηκε μετωπικά με εμπορευματική αμαξοστοιχία, το είδος του φορτίου της οποίας ακόμη ερευνάται. Ακολούθησαν εικόνες ολέθρου. Το απόλυτο χάος. Ένα μανιτάρι φωτιάς γεννήθηκε και έκαψε τα πάντα στη ζώνη εξάπλωσής του. Οι φωτιές έκαιγαν για περίπου δύο ώρες τα διαλυμένα βαγόνια. Η θερμοκρασία μέσα στις καμπίνες των επιβατών έφτασε μέχρι και στους 600 βαθμούς Κελσίου. Η έκρηξη έστειλε σίδερα, καθίσματα και παράθυρα δεκάδες μέτρα μακριά από τον σιδηρόδρομο.
Η μοιραία σύγκρουση σκότωσε 57 ανθρώπους. Ένας ακόμη, μόλις 21 ετών, χαροπαλεύει ακόμα σε ΜΕΘ, έναν χρόνο μετά από το τραγικό δυστύχημα. Δεκάδες επιζήσαντες στοιχειώνονται από τα φαντάσματα της παγωμένης τελευταίας χειμωνιάτικης νύχτας του 2023.Και εκατοντάδες ακόμη θρηνούν και ζητούν δικαίωση, στη μνήμη των θυμάτων ενός από τα χειρότερα σιδηροδρομικά δυστυχήματα στην Ευρώπη.
Η πρώτη διασώστρια του ΕΚΑΒ που έφτασε στο σημείο, θυμάται...
Για πολλές ώρες μετά από το δυστύχημα στο σημείο μύριζε θάνατος. Κόμματα από τα βαγόνια βρίσκονταν παντού, το έδαφος ποτίστηκε με καύσιμα, τα βαγόνια κάπνιζαν ακόμη και η μυρωδιά της καμένης σάρκας κυριαρχούσε στον αέρα. Σήμερα, έναν χρόνο μετά, τίποτα δεν θυμίζει τις πρώτες εικόνες εκείνου του δυστυχήματος. «Το σημείο έχει "κακοποιηθεί"», θα πει στη Voria.gr η Ζωγραφιά Κυριακού, διασώστρια του ΕΚΑΒ. «Τίποτα εκεί δεν θυμίζει πια τις ώρες του δυστυχήματος. Τίποτα δεν θυμίζει τη δυσκολία που αντιμετώπισαν τα άτομα που προσπαθούσαν να βγουν από το τρένο και να ανέβουν στον δρόμο», θα συμπληρώσει.
Η κ. Κυριακού βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των διασωστών τα τελευταία 18 χρόνια. Το μοιραίο βράδυ επέβαινε στο πρώτο ασθενοφόρο που έφτασε στο σημείο, πολύ λίγα λεπτά πριν ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα 4 από τη Λάρισα και τα πέριξ, μέχρι οι διασώστες να δεκαπλασιαστούν με τις ενισχύσεις των συναδέλφων τους από τη Βόρεια Ελλάδα.
«Είχαμε μόλις πιάσει βάρδια. Περίπου στις 23:35 λάβαμε το σήμα από την ασυρματίστρια. "Έχουμε εκτροπή τρένου κοντά στο μνημείο των οπαδών του ΠΑΟΚ", μας διαβίβασε. Φανταστήκαμε ότι συνέβη κάτι σημαντικό. Πιστεύαμε ότι θα έχει τραυματίες. Αλλά δεν περιμέναμε αυτήν την εξέλιξη...», θα πει για τις πρώτες στιγμές, προτού ριχτεί στη μάχη της διάσωσης των τραυματιών από τη σύγκρουση των τρένων.
Οι διασώστες του ΕΚΑΒ πήγαν ακριβώς στο στίγμα το οποίο έλαβαν, πέντε λεπτά μετά από την εντολή της ασυρματίστριας. Διέσχισαν τον δρόμο, όμως γρήγορα κατάλαβαν ότι το πεδίο της μάχης την οποία θα έδιναν βρισκόταν ακριβώς από κάτω.
«Είχε σκοτάδι. Παραλάβαμε τον πρώτο τραυματία. Τον πήγαμε στο νοσοκομείο και θα επιστρέφαμε άμεσα για να συνεχίσουμε. Όμως, φεύγοντας από το νοσοκομείο, μας είπαν να επιστρέψουμε στο σημείο πηγαίνοντας από την κάτω πλευρά.
«"Τι πάμε να δούμε εκεί; Γιατί μας στέλνουν από κάτω;"...». Οι απορίες της διασώστριας γρήγορα θα την τρόμαζαν. Όμως ο χρόνος ήταν λίγος και οι ταχύτητες του ασθενοφόρου ιλιγγιώδεις. Δεν προλάβαινε να σκεφτεί πολλά.
«Κατεβήκαμε και αμέσως παραλάβαμε ένα ακόμη άτομο. Ο άνδρας αυτός ήταν πολυεγκαυματίας. Προλάβαμε και ακούσαμε κάποιες διηγήσεις από άτομα που βρίσκονταν στο σημείο. Εκεί αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι το συμβάν έχει πολύ μεγάλες διαστάσεις...», θα σημειώσει με τρεμάμενη φωνή η κ. Κυριακού.
«Μετά ζήσαμε στο απόλυτο χάος», θα μοιραστεί. «Η εικόνα με ανατρίχιασε και με ανατριχιάζει ακόμη. Οι μέρες πλησιάζουν και εγώ σκέφτομαι ότι εκεί, μέσα στην αμαξοστοιχία, θα μπορούσε να βρίσκεται ο καθένας μας...».
Το τραγικό συμβάν κόστισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους και για μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου και λίγα μέτρα η τραγωδία δεν έλαβε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. «Εάν η σύγκρουση συνέβαινε μέσα στο τούνελ η κατάσταση θα ήταν κατά πολύ χειρότερη. Κανείς δεν θα είχε τρόπο να διαφύγει», θα πει η διασώστρια.
Ο αντιδήμαρχος που συνέδραμε τους τραυματίες
Ήταν Τρίτη. Βράδιασε, πήγε αργά. Ο αντιδήμαρχος των Τεμπών, Νικόλαος Μητσογιάννης, είχε ξαπλώσει και ετοιμαζόταν για την επόμενη ημέρα. Θα ξημέρωνε Τετάρτη. Θα ξυπνούσε νωρίς, γιατί είχε αρκετά πράγματα να κάνει. Δεν πρόλαβε όμως να κοιμηθεί. Την ανάπαυσή του τάραξε το τηλεφώνημα του δημάρχου της περιοχής, Γιώργου Μανώλη.
«Το τηλέφωνό μου χτύπησε στις 23:40. Ο δήμαρχος μου είπε ότι πριν από 20’ έγινε εκτροχιασμός. Γρήγορα ντύθηκα και πήγαμε μαζί για να δούμε τι συμβαίνει, καθώς το σημείο ήταν δίπλα μας -μόλις 3 χιλιόμετρα μακριά». Ο αντιδήμαρχος των Τεμπών δεν είχε καταλάβει επ’ ουδενί τι επρόκειτο να δουν τα μάτια του. Οι εικόνες που θα αντίκριζε τον κυνηγούν μέχρι και σήμερα.
«Νομίζαμε ότι μιλάμε για έναν εκτροχιασμό. Υποθέσαμε ότι έφυγε κάποιο βαγόνι από την τροχιά του, δεν γνωρίζαμε για σύγκρουση», θα σημειώσει ο κ. Μητσογιάννης. «Μόλις φτάσαμε στο σημείο είδαμε ένα χάος…», θα αναφέρει και εκείνος, χρησιμοποιώντας ακριβώς τα ίδια λόγια με τη διασώστρια, Ζωγραφιά Κυριακού. Και έτσι γρήγορα θα καταλάβαινε ότι πρόκειται να ζήσει από πολύ κοντά μία ανείπωτη τραγωδία.
«Φτάσαμε στο σημείο και ακούγαμε ουρλιαχτά. Έκανε παγωνιά. Είδαμε τα κατεστραμμένα βαγόνια να βρίσκονται πέρα-δώθε και μόλις κοιτάξαμε γύρω μας αντικρίσαμε ανθρώπινα σώματα να κείτονται στο έδαφος, έξω από τα βαγόνια», θα περιγράψει ο κ. Μητσογιάνννης, που έσπευσε αμέσως να συνδράμει εγκλωβισμένους και τραυματισμένους ανθρώπους, σαν σε πολεμικό σκηνικό.
«Στο σημείο ήταν κάποια ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ και συνεχώς έρχονταν κι άλλα. Από τα βαγόνια έβγαιναν συνέχεια τραυματίες. Η αστυνομία είχε κόψει την πρόσβαση από παντού. Εγώ βρισκόμουν επί τόπου, λόγω της ιδιότητάς μου. Το μόνο που μπορούσα να σκεφτώ ήταν πώς θα βοηθήσω. Έβλεπα ανθρώπους τραυματισμένους, που όμως μπορούσαν να κινηθούν. Στην αρχή βοηθούσα αυτούς να ανέβουν την πλαγιά και να τους πάρει κάποιο ασθενοφόρο πάνω από τον δρόμο», θα εξιστορήσει ο αντιδήμαρχος των Τεμπών.
Γρήγορα όμως θα δει τους βαριά τραυματίες. Τους ανθρώπους που η μοναδική τους αγωνία ήταν να επιβιώσουν. «Είδα άτομα που από τη σύγκρουση πετάχτηκαν έξω από το τρένο. Κάθισα από πάνω τους για αρκετή ώρα. Τους μιλούσα για να τους κρατώ σε εγρήγορση. Είδα έναν κύριο σε άσχημη κατάσταση. Του έδωσα το μπουφάν μου, για να μην παγώνει. Συνέχισα να μιλώ σε όλους. Μου μίλαγαν κι εκείνοι. Δεν ήθελα να κλείσουν τα μάτια τους. Το μόνο που έλεγαν ήταν "θέλω να ζήσω". Είχαν μεγάλη επιθυμία για να ζήσουν», θα πει ο κ. Μητσογιάννης, που δεν θυμάται να αισθάνεται τίποτα μέσα στον φρενήρη ρυθμό στον οποίον εκτυλίσσονταν τα γεγονότα. Εκείνο όμως που σίγουρα θυμάται είναι ότι στα μάτια ορισμένων έβλεπε το δικό του παιδί.
«Θυμάμαι μία κοπέλα, ξαπλωμένη στο έδαφος. Ήταν νέα. Την κοίταζα και ένιωθα ότι είναι το παιδί μου. Και έτσι ένιωθα για όλους τους». Η νεαρή, ο κύριος που φόρεσε το μπουφάν του αντιδημάρχου και οι υπόλοιποι που κουβέντιασαν μαζί του όσο περίμεναν τους διασώστες που συνεχώς περιέθαλπαν τραυματίες ευτυχώς επιβίωσαν από την τραγωδία.
Ωστόσο, 57 άνθρωποι δεν τα κατάφεραν. Μία από αυτούς ήταν η 21χρονη Κλαούντια Λάτα. «Η Κλαούντια γεννήθηκε και μεγάλωσε εδώ, στην περιοχή μου, στο Μακρυχώρι. Θυμάμαι τους γονείς της. Κάποια στιγμή ο πατέρας της άνοιξε κρεοπωλείο και όλη η οικογένεια έφυγε στη Λάρισα. Η θλίψη μας είναι μεγάλη για ’κείνη, αλλά και για όλους όσοι χάθηκαν», θα πει ο αντιδήμαρχος των Τεμπών.
Η καταραμένη κοιλάδα...
Την 28η Φεβρουαρίου του 2023 έμελλε να συμβεί το τρίτο πολύνεκρο δυστύχημα στην κοιλάδα των Τεμπών. Στις 4 Οκτωβρίου του 1999, 6 οπαδοί του ΠΑΟΚ έχασαν τη ζωή τους όταν το λεωφορείο στο οποίο επέβαιναν συγκρούστηκε με φορτηγό, ο οδηγός του οποίου επίσης σκοτώθηκε.
Στις 13 Απριλίου του 2003 ο χρόνος σταμάτησε για 21 μαθητές λυκείου από το Μακροχώρι Ημαθίας, όταν νταλίκα που μετέφερε πλάκες νοβοπάν ξέφυγε από την πορεία της και συγκρούστηκε πλαγιομετωπικά με το πούλμαν τους. Έτσι, είναι ακόμη περισσότεροι εκείνοι που λένε ότι η περιοχή είναι καταραμένη.
«Δεν θέλω να το πω έτσι. Τα Τέμπη είναι πανέμορφα, αλλά έρχονται στο μυαλό του κόσμου ως μια κακή ανάμνηση. Εύχομαι να μη συμβεί ποτέ ξανά κάτι τέτοιο», θα πει για την περιοχή του ο αντιδήμαρχος.
Πλέον, έναν χρόνο μετά, ο κ. Μητσογιάννης προσπαθεί ακόμη να ξεπεράσει όσα είδε το μαύρο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου του 2023. Κι έναν χρόνο μετά, όπως θα πει, «θέλω, όπως μπορώ, να δώσω συμπαράσταση στις οικογένειες και στους γονείς».
Εκείνο όμως που έμεινε, εκείνο για το οποίο παλεύουν οι γονείς κι αυτό που ζητούν επιτακτικά οι διαδηλωτές στις δεκάδες πορείες διαμαρτυρίας για το δυστύχημα στα Τέμπη, είναι η δικαίωση των 57 άδικα χαμένων ψυχών.
«Είναι υποχρέωσή μας να τελούμε τα μνημόσυνα για τα θύματα των τριών δυστυχημάτων. Υποχρέωσή μας προς τους γονείς, αλλά και τις ψυχές των θυμάτων. Όμως αυτό που έγινε πέρσι πρέπει να μείνει στη μνήμη μας. Και, όσα συνέβησαν, να είναι παράδειγμα προς αποφυγή για τους αρμόδιους που θα πρέπει να παρέχουν ασφάλεια στο σιδηροδρομικό δίκτυο».