Skip to main content

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα: Το πάθος της Μελίνας κι η μάχη της επιστροφής

Το β' μέρος του αφιερώματος της Voria.gr για τα Γλυπτά: Ο διαρκής αγώνας για την επιστροφή, η άσβεστη φλόγα της Μελίνας, οι υπέρμαχοι και οι πολέμιοι

«Είχα δύο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια - φαίνονταν οι φλέβες, τόση εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τά 'χαν πάρει κάτι στρατιώτες, και στ’ Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων· χίλια τάλαρα γύρευαν [...]. Πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα: Αυτά, και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να μην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι’ αυτά πολεμήσαμε».

Τα λόγια αυτά δεν τα έγραψε ο Λόρδος Βύρωνας, μήτε κάποιος λόγιος μήτε ένας αρχαιολόγος. Τα γράφει από τ' άπατα της ψυχής του, ζωγραφίζοντας τον εαυτό του στ' απομνημονεύματά του, ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, ορόσημο για την ανεξαρτησία του έθνους.

Όπως υπενθυμίζει ο Γιώργος Σεφέρης στις «Δοκιμές», ο Μακρυγιάννης «ήταν αγράμματος. Μολονότι έφτασε ως το βαθμό του στρατηγού, δεν βαστούσε από τζάκι. Ήτανε παιδί μιας φτωχής οικογένειας τσομπάνηδων και γεωργών της Ρούμελης», «με το σώμα γεμάτο πληγές».

«"Γι’ αυτά πολεμήσαμε". Δεκαπέντε χρυσοπίκιλτες ακαδημίες δεν αξίζουν την κουβέντα αυτού του ανθρώπου. Γιατί μόνο σε τέτοια αισθήματα πραγματικά και όχι σε αφηρημένες έννοιες περί του κάλλους των αρχαίων ημών προγόνων ή σε καρδιές αποστεγνωμένες που έχουν πάθει ακαταληψία από τον φόβο του χύδην όχλου», αποφαίνεται ο Σεφέρης στο «Ένας Έλληνας - ο Μακρυγιάννης».

Τα λόγια του Μακρυγιάννη προς τους στρατιώτες του παραδίδουν ένα πειστικότατο δείγμα για τα κίνητρα και τους σκοπούς της Επανάστασης. Κίνητρα που δεν εξυπηρετούν μονάχα γεωγραφικούς σκοπούς ή την κρατική ανεξαρτησία, αλλά ανάγονται στο Πνεύμα, τα κατορθώματα των αρχαίων προγόνων μας, τη σπουδαιότερη κληρονομιάς μας, την πολιτιστική. 

Ο Μακρυγιάννης καταδεικνύει εμφατικά πως ακόμα και η καταφρονεμένη δημοτική ευαισθησία νιώθει και αγαπά τα έργα της αρχαίας τέχνης, δεν είναι μόνον ο «λόγιος», ο «γνώστης», ο «επιστήμων», ο «ευρυμαθής σοφός», πρόκειται για μια πανεθνική επιταγή.

Από τον Έλληνα Μακρυγιάννη έως τον φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα, από τον «Αλεξανδρινό» Καβάφη έως τον «ρομαντικό» Αλέξανδρο Ραγκαβή, από τον «μελαγχολικό» Μπ. Χέιντον έως τον «εμβληματικό» Σον Κόνερι, από την πληθωρική Μελίνα έως την απαστράπτουσα Αμάλ Αλαμουντίν, άπαντες πάσχισαν και υψώνουν ακόμη ανάστημα, όχι απλώς για μία ανεπαρκώς συμβολική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης, αλλά για την επαναφορά της αυθεντικότητας στην πηγή της, της ομορφιάς στη μήτρα της, του Πολιτισμού στην Ανατολή του. Μόχθησαν και κοπιάζουν για την ανάκαμψη μιας άλλης «Επανάστασης», όπως την οραματίστηκε -και- ο Μακρυγιάννης, όπως την αναρρίπισε η Μελίνα.

Η Voria.gr, στο πλαίσιο του εκτενούς αφιερώματός στις ελληνικές αρχαιότητες που διηρπάχθησαν στο εξωτερικό με αφορμή την έλευση των «Μαγεμένων» στη Θεσσαλονίκη, έπειτα από την αξιέπαινη και υποδειγματική πρωτοβουλία της ΔΕΘ – Helexpo και τη σημαντικότατη υποστήριξη της ΕΥΑΘ, του ΟΛΘ, του ΕΒΕΘ και του ΕΕΘ, σας παρουσιάζει το δεύτερο μέρος του αφιερώματος της στα Μάρμαρα του Παρθενώνα, εξιστορώντας το χρονικό για τη διεκδίκηση της επιστροφής τους, μετά απ' αυτό της βίαιας αρπαγής τους από τον «άξεστο» λόρδο Έλγιν.

 


Οι πρώτες προσπάθειες


Την απαρχή και αναζωπύρωση του αγώνα της πολιτιστικής «Επανάστασης» επιδίωξε και πέτυχε, ως ευρέως γνωστόν, η Μελίνα Μερκούρη το 1982, όταν η τότε υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών προέβαλε το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών σε Γενική Διάσκεψη της Unesco.

Εντούτοις, η πρώτη επίσημη αιτίαση της Ελλάδος κατά του λόρδου Έλγιν που ταυτοχρονα ανακίνησε την προσδοκία επιστροφής, είχε διατυπωθεί πολλά χρόνια πριν τη Μελίνα, από τον Αλέξανδρο Ραγκαβή, γραμματέα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αμέσως μετά την σύσταση του νεοελληνικού κράτους, το 1842.

 

O Αλέξανδρος Ραγκαβής, γραμματέας της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1842

 

Μέχρι το έτος - σταθμό για τη νέα τροπή του χρονικού της διεκδίκησης των Μαρμάρων, το αίτημα είχε επαναληφθεί ακόμη δύο φορές. Η πρώτη το 1924, με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το θάνατο του λόρδου Βύρωνα και η δεύτερη το 1961, όταν ο τότε, αμφιλεγόμενος για την πολιτική του συνείδηση, δήμαρχος της Αθήνας, Άγγελος Τσουκαλάς (μετέπειτα υπουργός Δικαιοσύνης επί χούντας), αλλά και η Ακαδημία Αθηνών, αιτήθηκαν από την Αγγλία τον επαναπατρισμό των Γλυπτών.

«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας […] Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας…», δήλωνε η Μελίνα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Το σχέδιο σύστασης υπέρ της επιστροφής του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα στην Ελλάδα υποβλήθηκε το 1982 από την ελληνική αντιπροσωπεία υπερψηφίστηκε με 56 ψήφους υπέρ, 12 κατά και 24 αποχές.

Δύο χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 1984, η Ελλάδα υπέβαλε επίσημο αίτημα για την επιστροφή τους, αλλά τον Απρίλιο του ίδιου έτους η βρετανική πλευρά το απέρριψε στυγνά. Εκείνη τη χρονιά η Ελλάδα κατέθεσε επίσημο αίτημα για τον επαναπατρισμός τους και στην UNESCO, το οποίο ενεγράφη στην ημερήσια διάταξη της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσής τους ή την Απόδοσή τους σε Περίπτωση Παράνομης Κτήσης.

Εν των μεταξύ, ένα χρόνο πριν, το 1983, μια ομάδα Άγγλων φίλων της Ελλάδας ίδρυσε τη Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Η θέληση υπήρχε αλλά οι βλέψεις παρέμεναν συγκρατημένες. Όπως είχε παρατηρήσει τότε ο πρόεδρος της επιτροπής και επίτιμος διδάκτορας Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Ρόμπερτ Μπράουνινγκ, ο δρόμος της επιστροφής δεν θα διευκολυνόταν τόσο από τη σύσταση μιας μεγάλης οργάνωσης, αλλά, αντίθετα, από τις εκτεταμένες επαφές με πολιτικούς, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, συγγραφείς, νομικούς και άλλους, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και πάνω απ΄ όλα τη θέση του βρετανικού Κοινοβουλίου.

 

Ο ρόλος της Μελίνας

 

Οδηγός το αστείρευτο, ανόθευτο πάθος, συνοδός η αχαλίνωτη ελληνικότητα, όχημα η σημαίνουσα ιδιότητα της υπουργού Πολιτισμού. «Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα, προτού πεθάνω. Εάν, όμως, έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…», είχε υποσχεθεί. Το 1982, η Μελίνα Μερκούρη αφοσιώνεται κι αφιερώνεται οικειοθελώς, ως άλλη «θυσία» στο Πάνθεον του αρχαιοελληνικού Πολιτισμού, ψυχή τε και σώματι στη διατράνωση πως η περίπτωση των Μαρμάρων είναι μοναδική στην Ιστορία, καθώς αφορά τεμαχισμό μνημείου και όχι ακόμη ένα αυθύπαρκτο «έργο τέχνης». Αφορά κατακερματισμό του Παρθενώνα, διαμελισμό της Ιστορίας.

Αποφάσισε να κάνει σκοπό ζωής την επιστροφή των Γλυπτών το 1960, όταν στα γυρίσματα της ταινίας «Φαίδρα» οι Βρετανοί απαίτησαν χρήματα για ν' αφήσουν το ελληνικό συνεργείο να κινηματογραφήσει τα Γλυπτά.

 

H λαμπερή προσωπικότητά της συνέβαλαν στο να αποκτήσει έρεισμα στην παγκόσμια κοινότητα το αίτημα της επιστροφής...



Η Μερκούρη πήρε επάνω της το τεράστιο βάρος ενός αμιγώς πολιτικού και διπλωματικού ζητήματος, και στην αρχή μόνο με τον Ζυλ Ντασέν, αρχαιολόγους και τη στήριξη ανθρώπων από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, βγήκε στον κόσμο, αυτή τη φορά, όχι για να γοητεύσει το κοινό της, αλλά για να ορθώσει το πληθωρικό ανάστημα της – κάτι που κατείχε όπως κανείς άλλος, ως δευτέρα φύση.

Το, διεθνώς γνωστό, όνομα και η λαμπερή προσωπικότητά της συνέβαλαν στο να αποκτήσει έρεισμα στην παγκόσμια κοινότητα το αίτημα της επιστροφής. Η πολιτική μυθολογία, ωστόσο, αναφέρει ότι δεν ήταν άλλος από τον τότε πρωθυπουργό, Ανδρέα Παπανδρέου, που είχε την ευφυή σύλληψη να στρέψει προς αυτή την κατεύθυνση τη Μελίνα, με αποτέλεσμα να πάρει νέα τροπή το χρονικό της διεκδίκησης των Μαρμάρων. Μάλιστα, ο ίδιος ο Ανδρ. Παπανδρέου είχε σχολιάσει ότι η Μερκούρη ήταν η μόνη που άντεξε τους 16 ανασχηματισμούς των κυβερνήσεών του.

Στην πολυθρύλητη ομιλία της στο Oxford Union το 1986, ιστορικό σημείο αναφοράς στη «μάχη» για την επιστροφή των Μαρμάρων, η παθιασμένη Μ. Μερκούρη θα έλεγε: «Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα! Υπάρχουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Όπως υπάρχει ο Δαυίδ του Michael Angelo, ο Μυστικός Δείπνος του Da Vinci, ο Ερμής του Πραξιτέλη[…] Ένας από τους διακεκριμένους καθηγητές σας με συμβούλεψε να εξιστορήσω το πώς πάρθηκαν τα μάρμαρα από την Αθήνα και έφθασαν στις Βρετανικές ακτές. Ισχυρίστηκα ότι αυτό είναι αρκετά γνωστό, αλλά μου είπε ότι ακόμη κι αν υπάρχει έστω κι ένα άτομο που δεν έχει σαφή εικόνα για τα γεγονότα πίσω από την ιστορία των Μαρμάρων του Παρθενώνα, τότε η ιστορία πρέπει να ειπωθεί ξανά και ξανά».

«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για μας τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνεια μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο τ΄όνομα μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητας. Είμαστε έτοιμοι να πούμε ότι θεωρούμε όλη την πράξη του Elgin σαν άσχετη προς το παρόν. Λέμε στην Βρετανική Κυβέρνηση: Κρατήσατε αυτά τα γλυπτά για δύο σχεδόν αιώνες. Τα φροντίσατε όσο καλύτερα μπορούσατε, γεγονός για το οποίο και σας ευχαριστούμε. Όμως τώρα, στο όνομα της δικαιοσύνης και της ηθικής, παρακαλώ δώστε τα πίσω», κατέληγε στη συγκλονιστική της ομιλία.

Η Μελίνα Μερκούρη είναι αυτή που διακηρύσσει ότι «η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο πολιτισμός» και δίνει μάχη για την προώθησή του στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό. Οι πολιτικοί σχολιάζουν ότι το υπουργείο Πολιτισμού επί των ημερών της λειτούργησε αρτιότερα όσο ποτέ, ενώ ο Τύπος του εξωτερικού παρακολουθεί ανελλιπώς την πορεία της. Ξεκινάει την εκστρατεία για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, θίγοντας το θέμα επίσημα στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό.

«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας», δήλωσε και συμπλήρωσε: «Αν με ρωτήσετε εάν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ».

Προκειμένου να καταστήσει εφικτή την επιστροφή των Γλυπτών, το 1989 κήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή ενός νέου Μουσείου της Ακρόπολης, δίνοντας παράλληλα έμφαση στις εργασίες αναστήλωσης της Ακρόπολης, αλλά και στη διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Επίσης δική της ιδέα ήταν και η ενοποίηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, για τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου. «Είναι επιτακτική ανάγκη, είναι χρέος της Ελλάδας να διασώσει την καρδιά της ιστορίας της, την καρδιά της Αθήνας, το ιστορικό της κέντρο, μ' ένα έργο που θα αλλάξει παντελώς την εικόνα και τη ζωή στο κέντρο της πόλης», σημείωνε.

 

H βαριά βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο πολιτισμός, έλεγε η Μελίνα Μερκούρη



Το 1983 έθεσε το ερώτημα «Πώς είναι δυνατόν μια κοινότητα που στερείται την πολιτιστική της διάσταση να μπορεί να αναπτυχθεί;» ενώπιων των υπουργών Πολιτισμού της τότε ΕΟΚ, σημειώνοντας πως ο πολιτισμός «είναι η ψυχή της κοινωνίας» και πως η ευρωπαϊκή ταυτότητα «βρίσκεται ακριβώς στο σεβασμό της ιδιαιτερότητας και στο να δημιουργήσουμε ένα παράδειγμα ζωντανό μέσα από ένα διάλογο των πολιτισμών της Ευρώπης. Η φωνή μας είναι καιρός να ακουστεί με την ίδια δύναμη όπως αυτή των τεχνοκρατών. Ο πολιτισμός, η τέχνη και η δημιουργία, δεν είναι λιγότερο σημαντικά από το εμπόριο, την οικονομία, την τεχνολογία». Έτσι, ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.

Στο βίντεο που ακολουθεί, η υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Ανδρ. Παπανδρέου συναντάται τυχαία με τον τότε διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Ντέιβιντ Μακένζι Ουίλσον. Δυστυχώς γι' αυτόν, καθώς η Μ. Μερκούρη περιορίζει διαλεκτικά τον Ουίλσον με την εγγενή δυναμική της και το αναβλύζον μεσογειακό της ταμπεραμέντο, μπροστά στις κάμερες, καθιστώντας του σαφές: «Θέλω τα Μάρμαρά μου πίσω!».

Τον Οκτώβριο του 1984 η Ελλάδα υπέβαλε επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και τον Απρίλιο του ίδιου έτους η βρετανική πλευρά απέρριψε το ελληνικό αίτημα. Εντούτοις, το 1987 η Μελίνα, εν μέρει, νικά. Το ζήτημα εντάσσεται στην επίσημη ατζέντα των θεμάτων της UNESCO, συζητείται ανά διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται σύσταση από τα κράτη-μέλη για την προώθησή του.


Η πρώτη νίκη



Εν έτει 1987, η Αθηναϊκή Ακρόπολη εγγράφεται στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Τα κριτήρια τα οποία πληρούσε ο αρχαιολογικός χώρος για να πραγματοποιηθεί η εγγραφή στην Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς υποδείκνυαν τη σπουδαιότητα του μνημείου. «Η Ακρόπολη της Αθήνας είναι η ύψιστη έκφραση της προσαρμογής της αρχιτεκτονικής σε φυσικό περιβάλλον. Πρόκειται για μια μεγαλοπρεπή σύνθεση όπου οι όγκοι βρίσκονται σε τέλεια αρμονία, δημιουργώντας ένα μνημειώδες τοπίο μοναδικής ομορφιάς, που αγκαλιάζει ένα σύνολο αριστουργημάτων του 5ου αιώνα π.Χ.: τον Παρθενώνα, τα Προπύλαια, το ναό της Αθηνάς Νίκης και το Ερέχθειο», σημειώνεται στο αρχικό κριτήριο της εγγραφής, που έγινε δεκτή από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

«Τα μνημεία της Αθηναϊκής Ακρόπολης έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή, όσον αφορά την Κλασική αρχιτεκτονική, όχι μόνον κατά τη διάρκεια της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας, όταν θεωρούνταν υποδειγματικά πρότυπα στο Μεσογειακό κόσμο, αλλά και στη σύγχρονη εποχή.
Η Ακρόπολη της Αθήνας έχει ένα ιδιαίτερο νόημα για την αρχαία ελληνική θρησκεία, είναι ο ιερός χώρος όπου γεννήθηκαν οι θεμελιώδεις μύθοι της πόλης.
Η Ακρόπολη της Αθήνας εκφράζει τον πολιτισμό της Ελλάδας για περισσότερο από μία χιλιετία.
Η Αθηναϊκή Ακρόπολη είναι άμεσα συνδεδεμένη με γεγονότα και ιδέες που δεν λησμονήθηκαν ποτέ στην ιστορία. Τα μνημεία της παραμένουν ζωντανή παράδοση του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, των Φιλιππικών του Δημοσθένη, των λόγων του Αποστόλου Παύλου. Κρατούν ζωντανή τη μνήμη ενός πολύτιμου τμήματος της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας», αναφέρουν τα υπόλοιπα.

 

Μέρος των Γλυπτών που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο



Από εκείνη τη χρονιά και έπειτα, σε μία πρώτη, σημαντική νίκη, το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα εντάσσεται στην επίσημη ατζέντα των θεμάτων της UNESCO, συζητείται ανά διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται σύσταση από τα κράτη-μέλη για την προώθηση του ζητήματος.

Το 1999 η μελέτη όλων των θεμάτων της βρετανικής πολιτιστικής πολιτικής ανατίθεται από τη βρετανική κυβέρνηση στην Ειδική Επιτροπή του αγγλικού Κοινοβουλίου για τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό και τα ΜΜΕ (Select Committee). Ανάμεσα στα θέματα αυτά είναι και τα ζητήματα επιστροφής πολιτιστικής κληρονομιάς, με κυριότερο το αίτημα για την επιστροφή των Μαρμάρων. Σ' αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα υποβάλλει Υπόμνημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Οι προσπάθειες στρέφονται στην προώθηση ενός επικοδομητικού διμερούς διαλόγου μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της Ελλάδας. «Από το 1984, όταν οι ελληνικές αρχές παρουσίασαν την υπόθεση των Μαρμάρων του Παρθενώνα στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την προώθηση της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης τους ή της επιστροφής τους σε περίπτωση παράνομης κτήσης, ο Οργανισμός άσκησε τις καλύτερες υπηρεσίες του για να προωθήσει το διμερή διάλογο μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και Ελλάδας καθώς και για να ενισχύσει την περαιτέρω συνεργασία με την ανταλλαγή εξειδικευμένων πληροφοριών στο ζήτημα», δήλωνε ο Γενικός Διευθυντής της UNESCO Κοϊχίρο Mατσούρα, στην έκθεση «The Unity of a Unique Monument, Parthenon» που οργανώθηκε από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και το Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη», σε συνεργασία με την Unesco.

 

 

Υπέρμαχοι και αντίμαχοι



Εν τω μεταξύ, ολοένα και περισσότεροι σκεπτόμενοι βρετανοί πολίτες άρχιζουν να εκφράζουν την αντίθεσή τους στο να παραμείνουν τα Γλυπτά στην παγερή μοναξιά της αίθουσας Ντουβίν στο Βρετανικό Μουσείο. Ταυτοχρόνως, σε όλο τον κόσμο, από τον Καναδά έως την Αυστραλία, συστήνονται επιτροπές για την επιστροφή των Γλυπτών, ο αριθμός των οποίων σήμερα ανέρχεται στις 23.

Το 2002, οι τύψεις της σκεπτόμενης αγγλικής γνώμης συγκροτούν την κίνηση «Υποστηρικτές του Παρθενώνα 2004». Στα πλαίσια αυτής, δεκατέσσερις Άγγλοι βουλευτές ανάμεσά τους και ο πρώην υπουργός και πρόεδρος του τμήματος Πολιτισμού της Βουλής, Τόνι Μπανκς, ζητούν από την αγγλική κυβέρνηση την επιστροφή των Μαρμάρων. Την καμπάνια αυτή έρχεται να στηρίξει η μακροσκελής συνέντευξη τύπου δύο Βέλγων γερουσιαστών, τον Φρανσουά Ρολάν ντι Βιβιέ και Πολ Γουίλ στις 13 Μαρτίου 2002, που σηματοδοτεί την έναρξη της βελγικής καμπάνιας «Παρθενώνας 2004».

Η απάντηση, για άλλη μια φορά, δεν αργεί να έρθει δια στόματος του διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Ρόμπερτ Άντερσον. «Τα Μάρμαρα δεν φεύγουν από το Βρετανικό Μουσείο», δηλώνει σε υψηλούς τόνους και παράλληλα αρθρογραφεί στην εφημερίδα «The Times» (15/01/02).

Είναι σαφές, πλέον, πως ο λόγος που τον αναγκάζει να επαναλάβει για πολλοστή φορά την... αμετακίνητη θέση του Βρετανικού Μουσείου, είναι ότι έχει διογκωθεί στην Αγγλία το κύμα εκείνων που ζητούν την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, στον τόπο απ' όπου ξηλώθηκαν βιαίως.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, πραγματοποιεί δύο δηλώσεις για την Επιστροφή των Μαρμάρων. Η πρώτη δήλωση υπογράφεται από 252 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η δεύτερη από 347 άλλες προσωπικότητες.

Οι φωνές συνεχίζουν να πληθαίνουν, συμπεριλαμβάνοντας και εκείνες των νέων. Τον Δεκέμβριο του 2009, η υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού βραβεύει τη διαδικτυακή πρωτοβουλία που ανέλαβαν τα Δίκτυα Νεολαίας του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού μέσω της ιστοσελίδας τους www.unitethemarbles.org, για την προώθηση του αιτήματος της επανένωσης των Γλυπτών.

Έτερη online εκστρατεία των πολιτών του κόσμου που διοργανώνεται φέρει το όνομα «Bring them back». Αφορά στην επιστροφή των Μαρμάρων. Στο βίντεο τονίζεται πως η μέχρι πρότινος δικαιολογία της μη ύπαρξης κατάλληλου χώρου για την φιλοξενία των αγαλμάτων δεν υφίσταται πλέον. «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστρέψουν εκεί που ανήκουν, και το πραγματικό μνημείο πρέπει να επανενωθεί», υπογραμμίζει ο Νίκος Αλιάγας στο βίντεο της εκστρατείας.

Σήμερα, πάντως, όλο και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες πιέζουν για την απόδοσή τους. Μάλιστα, τη νεότερη γενιά υποστηρικτών της εκστρατείας για επιστροφή τους στηρίζει η Marbles Reunited, με ηγετική φυσιογνωμία τον βουλευτή Αντριου Τζορτζ.

Συγχρόνως πολλά είναι και τα ονόματα προσωπικοτήτων του διεθνούς καλλιτεχνικού στερεώματος που έχουν μετάσχει στη σταυροφορία για την επιστροφή των Γλυπτών. Η Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, η Ντέιμ Τζούντι Ντεντς, η Τζοάνα Λάμλεϊ και ο Σερ Σον Κόνερι.

 

Ο κινηματογραφικός Τζέιμς Μποντ και ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, μπροστά από τον Παρθενώνα στην Ακρόπολη



Στον αντίποδα αυτών, ως πολέμιος, βρίσκεται μαζί με άλλους και ο δημοσιογράφος της Guardian, Τζόναθαν Τζόουνς, ο οποίος τάσσεται σταθερά κατά της επιστροφής των Μαρμάρων. «Ας σταματήσουμε να διαφωνούμε για το πού πρέπει να βρίσκονται τα Μάρμαρα και ας αρχίσουμε να μιλάμε για τα ίδια τα Μάρμαρα και την καλλιτεχνική τους αξία», δηλώνει, ενώ αναφέρει πως το αίτημα της Ελλάδας για την επιστροφή των αγαλμάτων είναι εμποτισμένο με… «εθνικισμό, την πλέον μικροπρεπή ιδεολογία, μια ιδεολογία που τυφλώνει!».

Τελευταίοι στην παρέλαση των σημαντικών ονομάτων είναι ο Τζορτζ Κλούνεϊ και οι συμπρωταγωνιστές του στην ταινία «Μνημείων Ανδρες», Μπιλ Μάρεϊ και Ματ Ντέιμον. Οι δηλώσεις τους ότι πρέπει να υπάρξει «ανοιχτή συζήτηση» για το θέμα και ότι «τα γλυπτά είχαν μια πολύ ωραία διαμονή εδώ σίγουρα αλλά το Λονδίνο ασφυκτιά από κόσμo», στέκονται για άλλη μια φορά αφορμή για μια ακόμα σειρά δημοσιευμάτων από έντυπα διεθνούς φήμης. Η εφημερίδα The Independent, οι Times του Λονδίνου και πολλά άλλα σχολιάζουν από ειρωνικά έως αρνητικά τις τοποθετήσεις του Κλούνεϊ.

 

Ο Μπιλ Μάρεϊ (αριστ.) και ο Τζορτζ Κλούνεϊ (δεξ.)



Αντίστοιχο και τελευταίο γαϊτανάκι δημοσιευμάτων, νωπών ακόμα στη μνήμη μας, προκαλεί και η πρόσφατη, ιδιαίτερα θορυβώδης, επίσκεψη της συζύγου του κ. Κλούνεϊ, Αμάλ Αλαμουντίν, και άλλων δύο δικηγόρων, με σκοπό τη διερεύνηση της νομικής οδού για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από τους Βρετανούς. Και σε αυτή την περίπτωση, η πολυγνωμία οργιάζει.

 

H σύζυγος του Τζ. Κλούνεϊ στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης

 

 

Τι μαρτυρούν οι δημοσκοπήσεις



Δεδομένο είναι, πάντως, πως, παρά τις αντικρουόμενες απόψεις, ολοένα και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες πιέζουν για την επαναπροώθηση των Γλυπτών στην Ελλάδα, αυτό, τουλάχιστον, αποδεικνύουν οι σχετικές δημοσκοπήσεις που διενεργούνται τις τελευταίες δεκαετίες.

Απρίλιος 1996
Σε τηλεφωνική σφυγμομέτρηση μετά την προβολή ενός ντοκιμαντέρ που φιλοξενήθηκε στην εκπομπή του παρουσιαστή William G. Stewart(κανάλι 4) σχετικά με την αφαίρεση των γλυπτών του Παρθενώνα από τον Λόρδο Έλγιν, τηλεφώνησαν 99.340 άνθρωποι, εκ των οποίων υπέρ ψήφισαν οι 91.822, ήτοι ποσοστό 92,5%.

Σεπτέμβριος 1998
Η εταιρεία δημοσκοπήσεων MORI πραγματοποίησε δημοσκόπηση στη Μεγάλη Βρετανία στις 25 Σεπτεμβρίου 1998. Το 39% του κοινού ψήφισε υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα, το 15% κατά, ενώ το 18% ήταν αναποφάσιστο. Στο Βρετανικό Κοινοβούλιο τώρα, το 47% ψήφισε υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα, το 44% ψήφισε κατά και το 9% παρέμεινε αναποφάσιστο. Πιο αναλυτικά, το 57% των βουλευτών του Εργατικού κόμματος του Βρετανικού Κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ της επιστροφής, το 33% κατά και 10% ήταν οι αναποφάσιστοι. Από τους βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος αντίθετα, υπέρ της επιστροφής ψήφισε το 9% και κατά το 83%!

Δεκέμβριος 1999
Το BBC ρωτά το κοινό του αν πρέπει τα «Ελγίνεια Μάρμαρα να παραμείνουν στο Βρετανικό Μουσείο». Το 51% απάντησε ναι, το 20% απάντησε όχι και το 10% του κοινού δεν εξέφρασε γνώμη.

Μάρτιος 2000
Σε δημοσκόπηση της εφημερίδας Economist: «Αν γινόταν ελεύθερη ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο για την επιστροφή των Ελγινείων στην Ελλάδα, θα το υποστηρίζατε ή όχι;». Το 66% των μελών του Βρετανικού Κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ της επιστροφής και το 34% κατά. Πιο αναλυτικά, κατά της επιστροφής ψήφισαν και πάλι τα μέλη του Εργατικού Κόμματος σε ποσοστό 87%, ενώ το 83% τω Βουλευτών του Φιλελεύθερου Κόμματος ψήφισε υπέρ. Σε δεύτερο ερώτημα, αν δηλαδή τα Μάρμαρα επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά από 10 χρόνια, το 41% των βουλευτών ψήφισε θετικά, ενώ το 59% ψήφισε αρνητικά.

Οκτώβριος 2000
Το CNN ρωτά τους τηλεθεατές του αν «Πρέπει οι Βρετανοί να επιστρέψουν στην Ελλάδα τα Γλυπτά που αποσπάστηκαν από τον Παρθενώνα πριν 200 χρόνια;». Τηλεφώνησαν 5.492 άτομα, από τα οποία το 82% απάντησε θετικά.

Iανουάριος 2002
Η ηλεκτρονική έκδοση του CNN θέτει και πάλι το ζήτημα της Επιστροφής των Ελγινείων. Ψηφίζουν 1.714 άτομα, ενώ μόλις 420 εξ αυτών στρέφοντα κατά του ενδεχομένου επιστροφής τους.Το ποσοστό των ψήφων υπέρ της επιστροφής είναι 75%.

Σεπτέμβριος 2002
Η εταιρεία MORI επανέρχεται στο θέμα των Γλυπτών. Τα ποσοστά των Βρετανών τώρα διαμορφώνονται στο 6 προς 1 υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών. Αυτό σημαίνει ότι μόλις το 7% των Βρετανών υποστηρίζει την παραμονή των Γλυπτών στη Βρετανία.

Δεκέμβριος 2003
Η ICM Research ρωτά 1002 ενήλικες, αν συμφωνούν να επιστραφούν τα Μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο. Το 73% των ερωτηθέντων συμφωνεί, ενώ διαφωνεί μόνο το 18%. Σε ερώτηση εάν το Βρετανικό Μουσείο θα πρέπει να προχωρήσει σε μια δέσμευση κατά το Ολυμπιακό έτος 2004, για την έκθεση των Μαρμάρων στην Αθήνα, το 77% απαντά θετικά. Όχι λέει μόνο το 16%.

 

Oλοένα και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες πιέζουν τα τελευταία χρόνια για την επιστροφή των Μαρμάρων

 

Σε ερώτηση σχετικά με την τότε πρόσφατη ελληνική πρόταση να επιτραπεί στο Βρετανικό Μουσείο να διατηρήσει την κατοχή των Μαρμάρων που βρίσκονται στο Λονδίνο, στην περίπτωση μακροχρόνιου δανεισμού τους στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο, μάλιστα, βρίσκεται σε οπτική επαφή με τον χώρο του μνημείου στην Αθήνα, το 81% είπε ότι το Βρετανικό Μουσείο πρέπει να δεχθεί την πρόταση. Μόνον το 13% διαφώνησε.

Σεπτεμβρίος 2008
Η εταιρεία δημοσκοπήσεων Mori πραγματοποιεί δημοσκοπική έρευνα σε 2,109 Βρετανούς πολίτες ηλικίας μεγαλύτερης των 16 ετών. Το 50% των ερωτηθέντων είχε γνώση του ζητήματος. Από αυτό το ποσοστό, το 69% δήλωνει ότι υποστηρίζει την επιστροφή των γλυπτών στην Ελλάδα, ενώ 19% δηλώνει αντίθετο.

Οι συμμετέχοντες, επίσης, ρωτούνται για την απάντησή τους σε περίπτωση δημοψηφίσματος: το 47% θα ήταν υπέρ της επιστροφής, το 10% θα ψήφιζε κατά, ένα ποσοστό 16% δηλώνει αναποφάσιστο ενώ το 27% υποστηρίζει πως δε θα συμμετείχε στο δημοψήφισμα. Από το 2002, οπότε και είχε πραγματοποιηθεί η προηγουμένη δημοσκόπηση από τη MORI, το ποσοστό υπέρ της επιστροφής έχει αυξηθεί κατά 7 βαθμούς, ενώ κατά 6 βαθμούς έχει μειωθεί το ποσοστό που επιθυμεί να παραμείνουν τα μάρμαρα στο Λονδίνο.

Ιούνιος 2009
Με τίτλο «Is it time to return the Parthenon Marbles ?» η βρετανική εφημερίδα Guardian πραγματοποιεί το Ιούνιο του 2009 διαδικτυακή δημοσκόπηση για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα της δημοσκοπικής έρευνας υπέρ του επαναπατρισμού των μαρμάρων του Παρθενώνα άγγιζει το 95% των συμμετεχόντων!

Φεβρουάριος 2014
Με αφορμή τις δηλώσεις Κλούνεϊ η εφημερίδα Guardian πραγματοποεί άλλη μια διαδικτυακή δημοσκόπηση με θέμα «Έχει δίκιο ο Τζορτζ Κλούνεϊ; Πρέπει η Βρετανία να επιστρέψει τα γλυπτά του Παρθενώνα στην Ελλάδα;».

Το αποτέλεσμα είναι αξιοσημείωτο: 88% των επισκεπτών της ιστοσελίδας της εφημερίδας τάχθηκαν υπέρ, σε αντίθεση με το 12% που υποστήριξε πως τα μάρμαρα πρέπει να συνεχίσουν να εκτίθενται στην αίθουσα Duvee του Βρετανικού Μουσείου.

Οκτώβριος 2014
Η εταιρεία YouGov, με αφορμή την επίσκεψη της Αμάλ Αλαμουντίν στην Αθήνα, πραγματοποιεί δημοσκόπηση μεταξύ 16 και 17 Οκτωβρίου. Το 37% των Βρετανών τάσσεται υπέρ της επιστροφής, με την πλειοψηφία του να προβάλει ως βασικό επιχείρημα την επανένωση των Μαρμάρων ενώ το 23% ζητά να παραμείνουν στο Βρετανικό Μουσείο. Ένα 32% παραμένει αδιάφορα ως προς το τι θα γίνει.

Κοκτέιλ από 7.000 λίρες, γεύμα από 12.000 λίρες!

Και ενώ η Ελλάδα υποδεικνύεται ως «ανίκανη» όσον αφορά τη συντήρηση των αγαλμάτων, σύμφωνα με το Βρετανικό Μουσείο, αυτό νοικιάζει αίθουσές του για κοσμικές και επιχειρηματικές συνάξεις, εκτιμώντας, μάλιστα, ως «ιδανικό» το περιβάλλον για κάτι τέτοιο. Μεταξύ αυτών και η αίθουσα με τα Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως ενημερώνεται κανείς από την επίσημη μπροσούρα του Μουσείου.

Σύμφωνα με τον τιμοκατάλογο, οι τιμές ξεκινούν από 7.000 λίρες για απλή ρεσεψιόν, ενώ υπάρχει και η επιλογή του καθιστού δείπνου που κοστίζει 12.000 λίρες. Η προσφορά περιλαμβάνει, επίσης, πακέτα των 250 ατόμων. Παρότι, δε, κατά την διάρκεια αυτών των δεξιώσεων το κάπνισμα δεν επιτρέπεται, δεν συμβαίνει το ίδιο και για την κατανάλωση φαγητού και ποτού. Ήταν τόσο καλά οργανωμένη η μικρή αυτή... επιχείρηση, αφού υπήρχε πρόνοια, ακόμη και για χρέωση... εξειδικευμένων σερβιτόρων, ένας για κάθε τριάντα καλεσμένους!

Με την άνεση που δίνει η εμπειρία, η διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου έχει την έμπνευση να οργανώσει και κάτι για τη Βασίλισσα! Με αφορμή τον εορτασμό των εγκαινίων νέας αίθουσας, παραθέτει dinner party, παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ -η οποία, τελικά, δεν παρέστη- στην αίθουσα Ντουβίν, όπου βρίσκονται τα Γλυπτά.

Το γεγονός προκαλεί «μίνι» διπλωματικό επεισόδιο, μεταξύ Ελλάδας και Μεγάλης Βρετανίας. Ο Έλληνας πρέσβης στο Λονδίνο αρνείται να παρευρεθεί, ωστόσο, προκειμένου να μην εκληφθεί η απουσία του ως προσβολή, απευθύνει επιστολή προς το Μουσείο και τη Βασίλισσα. Ο βρετανικός Τύπος κάνει λόγο για «γκάφα» του Μουσείου, ενώ, από την πλευρά του, το Μπάκιγχαμ δεν σχολιάζει την απουσία του πρέσβη.


Η πρόταση για εκατονταετή δανεισμό

Το φθινόπωρο του 2003 η κυβέρνηση ενέτεινε την εκστρατεία της για επιστροφή των Μαρμάρων στον τόπο προέλευσής τους, αρχίζοντας την κατασκευή ενός νέου μουσείου στην Ακρόπολη για να στεγασθούν εγκαίρως, για το επόμενο καλοκαίρι, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

Στο πλαίσιο αυτό, μία από τις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, πριν από τη δημιουργία του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, που είχε δημιουργήσει ένα κλίμα αισιοδοξίας, ήταν ο περίφημος δανεισμός 100 ετών ή μακροχρόνιος δανεισμός. Είναι η «στιγμή» κατά την οποία η ελληνική κυβέρνηση στρέφεται από το πεδίο των ιστορικών και νομικών επιχειρημάτων, σε αυτό της πολιτιστικής συνεργασίας και του μακροχρόνιου δανεισμού.

Υπουργός Πολιτισμού είναι ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος προτείνει στη διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου, μεταφορά και έκθεση των Μαρμάρων του Παρθενώνα, από το Βρετανικό Μουσείο στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Η ελληνική κυβέρνηση αλλάζει πολιτική, θεωρώντας, σύμφωνα τουλάχιστον, με τον Έλληνα υπουργό Πολιτισμού, ότι, η «στρατηγική» αυτή δεν επιτρέπει στο Βρετανικό Μουσείο να αντιληφθεί το όλο θέμα ως δικαστική σύγκρουση η ως εθνική αντίθεση γύρω από τα Μάρμαρα του Παρθενώνα». Το Βρετανικό Μουσείο αρνείται.

 

O Ευ. Βενιζέλος, ως υπουργός Πολιτισμούς, είχε προτείνει τον περίφημος δανεισμό των Γλυπτών για 100 έτη

 

Μάλιστα, ο τότε διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Νηλ ΜακΓκρέγκορ, τερματίζει κάθε ουσιώδη συζήτηση περί δανεισμού, δηλώνοντας στην εφημερίδα Sunday Telegraph με λακωνικό τρόπο: «Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα δεν πρέπει να επιστραφούν ποτέ στην Ελλάδα από τη Βρετανία».

«Δεν πιστεύω ότι υπάρχει περίπτωση να επιστραφούν τα Μάρμαρα. Έχουν ένα σκοπό εδώ, εδώ μπορούν να κάνουν περισσότερο καλό», σημειώνει, χωρίς να αποσαφηνίζει την άποψή του. «Το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να δείξει το επίτευγμα αυτών των Ελληνικών γλυπτών σε ένα ευρύτερο παγκόσμιο πλαίσιο», συνεχίζει, ενώ, ερωτηθείς εάν η άποψή του είναι ότι τα Γλυπτά δεν πρέπει να επιστραφούν ποτέ στην Ελλάδα, ο ΜακΓκρέγκορ απαντά μονολεκτικώς: «Ναι».

Με αφορμή τις δηλώσεις του ΜακΓκρέγκορ, ο κ. Βενιζέλος απαντά με σαφείς αιχμές, λέγοντας ότι το ύφος του δεν εναρμονίζεται με το ύφος των δηλώσεων που έχουν γίνει προς την ελληνική πλευρά τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από την υπουργό Πολιτισμού της Μεγάλης Βρετανίας. Μάλιστα, τον προσκάλεσε να έρθει στην Ελλάδα, προκειμένου να επισκεφθεί τον Παρθενώνα, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι αυτό θα τον βοηθήσει να βρει «το μέτρο των πραγμάτων».


Η «συνομιλία» με τον Παρθενώνα


Ξημερώνει η 20ή Ιουνίου 2009, ημέρα ιστορική για την Αθήνα, αλλά και τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς εγκαινιάζεται το Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Η Ελλάδα αισθάνεται ότι, το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου, καταρρίπτεται, ότι μπορεί να διατυπώσει «δυνατά», την απαίτηση για επανένωση των Μαρμάρων.

Είναι μία ημέρα συγκινησιακά φορτισμένη. Στα λαμπρά εγκαίνια δίνουν το «παρών» ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο, ο γενικός διευθυντής της UNESCO, Κοϊχίρο Ματσούρα, πρόεδροι και πρωθυπουργοί από την Κύπρο, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σερβία, Σλοβακία, Φινλανδία, Μαυροβούνιο, Βιετνάμ και Κίνα, καθώς και 21 υπουργοί Πολιτισμού από όλο τον κόσμο, σύσσωμη η ελληνική πολιτική και πολιτειακή ηγεσία. Ο Αντώνης Σαμαράς, υπουργός Πολιτισμού στην κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, σε μια συμβολική κίνηση, που μεταδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, τοποθετεί κομμάτι μαρμάρου που επεστράφη από το Μουσείο του Βατικανό, στη Μετόπη του Παρθενώνα.

Το Νέο Μουσείο «συνομιλεί» με τον Παρθενώνα. Ο επισκέπτης μπορεί εύκολα να κατανοήσει ποια είναι τα μαρμάρινα μέλη που άρπαξε ο λόρδος Έλγιν και βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, καθώς τα αυθεντικά εκτίθενται με τα γύψινα εκμαγεία (του 1846), ώστε να καταστεί απόλυτα προφανής, μια από τις μεγαλύτερες κλοπές της ιστορίας.

 

O Αντ. Σαμαράς τοποθετεί κομμάτι μαρμάρου που επεστράφη από το Μουσείο του Βατικανό στη Μετόπη του Παρθενώνα

 

«Τα ιστορικά γεγονότα δεν σταματούν στα χρονολογικά ορόσημα που βλέπουμε στις φυλλάδες της ιστορίας», γράφει ο Γ. Σεφέρης. Το απείκασμα της μαχητικότητας του τσομπανόπαιδου και οψιμαθή Μακρυγιάννη, το είδωλο από το πυρακτωμένο μεδούλι της Μελίνας, ο καθρέφτης του ακτινοβόλου φωτός των αμέτρητων του Πνεύματος που συντάχθηκαν ανά εποχές ενάντια στη λαφυραγώγηση και τον κατακερματισμό της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, κοίταξαν, κοιτούν και θα εξακολουθήσουν να κοιτούν κατάματα κι απτόητα τους «Έλγιν» των καιρών, αποτρέποντάς τους στο διηνεκές.

Γιατί; Γιατί «γι' αυτά πολεμήσαμε», γιατί «γι' αυτά θα ξαναγεννηθούμε».