Μπορεί τα χαστούκια να πέφτουν βροχή -συνήθως από την ΕΕ- για πολλά θέματα στα οποία η χώρα μας δεν συμμορφώνεται, όπως με τα αντιπλημμυρικά, τους σκουπιδότοπους κι άλλα που δεν είναι της παρούσης, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως συνηθίσαμε κιόλας και δεν πονάμε. Υποτίθεται πως οι έχοντες την ευθύνη δείχνουν μεταμέλεια και επιχειρούν(;) να διορθώσουν τα αδιόρθωτα. Και μετά πάμε πάλι τα ίδια.
Το χαστούκι όμως από τα αποτελέσματα του Διεθνούς Προγράμματος PISA για την Αξιολόγηση των Μαθητών είναι από αυτά που πονάνε περισσότερο. Θυμίζω πως το PISA (Programme for International Student Assessment), όπως αναφέρει και το δικό μας Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στην πρώτη του διαδικτυακή σελίδα, «είναι μια Εκπαιδευτική Έρευνα που διεξάγεται κάθε τρία χρόνια (από το 2000 έως σήμερα) και που υλοποιείται από διεθνή ερευνητικά ιδρύματα (PISA Consortium) υπό την οργάνωση της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη) και τη συνεργασία των συμμετεχουσών στην Έρευνα χωρών. Κύριος στόχος του Προγράμματος PISA είναι η αξιολόγηση του εύρους των γνώσεων και των δεξιοτήτων των μαθητών που βρίσκονται στο τέλος της Υποχρεωτικής τους Εκπαίδευσης».
Τα φετινά ευρήματα του PISA δεν πρέπει επ’ ουδενί να περνούν στο ντούκου. Απεναντίας, πιστεύω πως πρέπει να δούμε ένα ολόκληρο σύστημα από την αρχή με σοβαρότητα και με το βλέμμα στην επόμενη μέρα. Κοινώς, τον νου μας.
Η τελευταία έκθεση του προγράμματος έδειξε πως τα παιδιά μας, τα Ελληνόπουλα, βρίσκονται στην ομάδα των χωρών που σημειώνουν τις χαμηλότερες επιδόσεις στα Μαθηματικά, την Κατανόηση Κειμένου και τις Φυσικές Επιστήμες. Κι αναρωτιέμαι αυτόματα: και τι ακριβώς έμεινε που να δείχνει ότι σε κάτι τουλάχιστον πηγαίνουν καλά; - για την ιστορία, την πρωτιά σε αυτά τα κυρίαρχα θέματα την έχουν τα παιδιά της Σιγκαπούρης…
Το PISA, για να είμαστε περισσότερο ακριβείς, δείχνει πως η πτώση των επιδόσεων που καταγράφεται από το 2018 και εξής είναι γενική κι αφορά τις περισσότερες χώρες. Μάλιστα, γι’ αυτό το παγκόσμιο μακροβούτι το Πρόγραμμα ρίχνει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη στην πανδημία και στην επίδρασή της στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι όλων των συμμετεχουσών χωρών. Μόνο που η δική μας κάνει ακόμη μεγαλύτερη βουτιά. Στην κύρια έρευνα του ΟΟΣΑ την Ελλάδα εκπροσώπησαν 6.578 μαθητές γεννημένοι το 2006, από 242 σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια και ΕΠΑΛ) από όλη την επικράτεια.
Σημαντική λεπτομέρεια, το παρακάτω εύρημα: οι μαθητές των χωρών του ΟΟΣΑ, όσοι δηλ. συμμετείχαν στο πρόγραμμα PISA προερχόμενοι από ευνοϊκό κοινωνικο- οικονομικό-πολιτισμικό περιβάλλον πέτυχαν, κατά μέσο όρο, βαθμολογία κατά 93 μονάδες υψηλότερη στα Μαθηματικά από τους μαθητές που προέρχονται από μη ευνοϊκό κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον. Εδώ θα μπορούσαμε να πούμε σκωπτικά και αυτοσαρκαστικά πως «όσες δουλειές δεν γίνονται με λεφτά, γίνονται τελικά με… πολλά λεφτά!».
Πολλοί ως παντογνώστες θα τρέξουν να πυροβολήσουν τους εκπαιδευτικούς. Αυτό όχι μόνο θα ήταν άδικο, αλλά το λιγότερο θα ήταν και λάθος. Η εκπαίδευση των παιδιών μας δεν είναι μόνο αντικείμενο του εκπαιδευτικού. Είναι όλων μας, ειδικά σε αυτές τις σύγχρονες κοινωνίες με τα πολλαπλά, ποικίλα ερεθίσματα. Αυτό δείχνει και η έρευνα άλλωστε επικαλούμενη το «μη ευνοϊκό κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον», δηλ. αυτά που ονομάζουμε σπιτικό, οικογενειακός κύκλος, εργασία, οικονομική δυνατότητα, πολιτισμικές παροχές, ποιότητα ζωής γενικότερα.
Είναι αυτονόητο πως πρέπει να το ξαναδούμε το έργο από την αρχή. Κι αυτό γιατί εάν δεν πάμε καλά στα Μαθηματικά -βασίλισσα των επιστημών-, αν δεν καταλαβαίνουμε τα κείμενα -τον τρόπο δηλαδή που «διαβάζουμε» ό,τι μας περιβάλλει- και δεν αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει με τις φυσικές επιστήμες –πώς λειτουργεί ο κόσμος μας δηλαδή-, τότε μάλλον υποσκάπτουμε το μέλλον μας. Κι επειδή όλα αυτά καταλήγουν πάντα στην εφαρμοσμένη πολιτική, θα ήθελα πολύ καθαρά να ρωτηθούν τουλάχιστον οι νυν υπηρετούντες το υπουργικό χαρτοφυλάκιο της Παιδείας ποια είναι τα… αντιπλημμυρικά μέτρα που θα λάβουν για το επερχόμενο τσουνάμι αγραμματοσύνης που προοιωνίζεται το PISA. Γιατί οι ζωές μας γίνονται όλο και πιο περίπλοκες, με όλο και περισσότερες απαιτήσεις.
Οπότε, όπως καταλαβαίνει κανείς μετά από όλα αυτά, προς το παρόν για να αποφασίσουμε ποιο χρώμα τιμολογίου θα επιλέξουμε στο ηλεκτρικό μας ρεύμα, θα πρέπει μάλλον να απευθυνθούμε σε Σιγκαπούρη μεριά.