Έναν θησαυρό για τους ιστορικούς ερευνητές που ασχολούνται με τη Βυζαντινή εποχή θα φιλοξενεί ο πρώτος όροφος της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του δήμου Θεσσαλονίκης χάρις στο μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψε χτες (20/9) ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας με την πρόεδρο του Σωματείου «Βυζαντινή Οικουμένη» και Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών Μεταβυζαντινών Μνημείων Φλώρα Καραγιάννη για την από κοινού προώθηση της έρευνας και μελέτης του βυζαντινού κόσμου και τη φιλοξενία του ιστορικού βυζαντινολογικού αρχείου.
Η υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας συνοδεύτηκε από την εκδήλωση «Γιατί το Βυζάντιο;» παρουσία του τέως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, τη συμμετοχή της Βυζαντινολόγου και ομότιμης καθηγήτριας και πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Ελένης Γλύκατζη - Αρβελέρ μέσω μαγνητοσκοπημένης συνέντευξης και ομιλίες διακεκριμένων επιστημόνων από διάφορους κλάδους.
«Κάθε φορά που έρχομαι στη Θεσσαλονίκη νιώθω αυτό το ιερό δέος του Έλληνα που ξαναβρίσκει τις ρίζες του», δήλωσε συγκινημένος ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. «Θέλω να σας παρακαλέσω εσάς και τις γενιές που έρχονται και εσείς μπορείτε να τις διδάξετε, εσείς Θεσσαλονικείς μη συμβιβαστείτε ποτέ με την καθημερινότητα και τη λησμονιά. Πρέπει να κρατήσετε βαθιά μέσα σας αυτό που η Θεσσαλονίκη είναι. Αυτό που εκπροσωπεί, αυτό που ζείτε εδώ που περπατάτε σε κάθε δρόμο. Στην Εγνατία, στην Αψίδα του Γαλέριου, στα μνημεία. Εκεί που η συμβασιλεύουσα συνέδεε την παλιά με τη Νέα Ρώμη», σημείωσε πριν προχωρήσει στην ομιλία του για την επιρροή του Βυζαντίου στη σύγχρονη νομοθεσία. «Κάποιοι προσπάθησαν να τοποθετήσουν το Βυζάντιο στο Μεσαίωνα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ιστορική ανακρίβεια, που αγγίζει τα όρια της συκοφαντίας. Η Δύση ήταν εκείνη που διαμόρφωσε το Μεσαίωνα. Η Δύση είχε την Ιερά Εξέταση. Η Δύση έπλεε σε πελάγη αμάθειας, εκβαρβαρισμένης, έως ότου ανθίσει το Βυζάντιο, το οποίο ευθύς εξ αρχής, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ήταν Φως. Φως το οποίο καταύγαζε και τη Βασιλεύουσα και τη Συμβασιλεύουσα» ξεκαθάρισε ο ίδιος.
«Στον βαθμό που αυτή η πόλη συνδέεται άρρηκτα με το Βυζάντιο, κάθε σοβαρή πρωτοβουλία που αφορά στην ανάδειξη του βυζαντινού πλούτου της αποτελούσε και αποτελεί προτεραιότητα του δήμου μας», τόνισε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας. «Είμαι περήφανος που σήμερα, μπορώ και επισήμως ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης να αναγγείλω την έναρξη της λειτουργίας της Βυζαντινολογικής Αρχειοθήκης σε συνεργασία με το Σωματείο «Βυζαντινή Οικουμένη», στο κτίριο της Δημοτικής μας Βιβλιοθήκης, όπου πλέον στεγάζονται, και θα μπορούν να μελετώνται και να ψηφιοποιούνται αρχεία για τη μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού», σημείωσε ο ίδιος.
«Πρόκειται για δεκάδες χιλιάδες φωτογραφίες και διαφάνειες, ταχυδρομικά δελτάρια, σημειώσεις πρωτογενούς επιστημονικής έρευνας, αρχιτεκτονικά σχέδια, κυρίως του καθηγητού Νίκου Μουτσόπουλου από μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, οικισμούς, από προϊστορικούς μέχρι νεώτερους εντός και εκτός Ελλάδας, εντός και εκτός των ορίων του βυζαντινού κόσμου, μέχρι τη μακρινή Ινδία αλλά και μια πλούσια αλληλογραφία μεταξύ πολύ διάσημων Βυζαντινολόγων των μέσων του 20ου αιώνα» σημείωσε η Δρ. Φλώρα Καραγιάννη υπογραμμίζοντας πως το υλικό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύτιμο ως προς την αυθεντικότητα και τη μοναδικότητά του. «Ένας κόσμος ανεξερεύνητος που οι δημιουργοί του έθεσαν στη διάθεσή μας και εμείς αναλάβαμε την πρόκληση να τα τακτοποιήσουμε, να τα οργανώσουμε, να τα καταλογογραφήσουμε και φυσικά να τα διαθέσουμε σε κάθε ερευνητή που θα βοηθηθεί από αυτά στην έρευνά του», τόνισε η ίδια.
«Η ανάδειξη της Βυζαντινής φυσιογνωμίας της Θεσσαλονίκης ως στοιχείο πολιτισμού, παράδοσης, ιστορίας και μνήμης και η αξιοποίηση της ως ουσιαστικού πόρου αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης, αποτελεί βασικό μας μέλημα και φιλοδοξεί μέσα από δράσεις που θα στοχεύουν κυρίως στη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία, να προκαλέσει μία ιδιαίτερη αναπτυξιακή δυναμική», δήλωσε η αντιδήμαρχος Πολιτισμού – Τουρισμού Μαρία Καραγιάννη. «Ο Δήμος Θεσσαλονίκης αναπτύσσει ένα πολύπλευρο πρόγραμμα τουριστικών και αναπτυξιακών δράσεων με έμφαση στη διεθνή προβολή της πόλης ως τουριστικού προορισμού, αναπτύσσοντας δράσεις ανάδειξης και προβολής της ιστορικής μνήμης», σημείωσε η ίδια.
«Να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία γιατί είναι καιρός το Βυζάντιο να βρει τη θέση που του ανήκει στην ιστορία όχι μόνο την Ελληνική αλλά την Ευρωπαϊκή», στη βιντεοσκοπημένη συνέντευξη που έδωσε η βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ. «Η πρώτη πόλη Ευρωπαϊκή, Ελληνική, Ρωμαϊκή και Χριστιανική είναι η Θεσσαλονίκη. Και αυτή μάλιστα πριν ακόμα και απ' την πόλη», τόνισε η ίδια. «Το Βυζάντιο είχε τη Θεσσαλονίκη ως κέντρο όλου του Ευρωπαϊκού του χώρου, αυτοκρατορία σε τρεις ηπείρους – Αφρική, Ασία και Ευρώπη- έχει τη Θεσσαλονίκη για το Ευρωπαϊκό Βυζάντιο πάντα πρώτη και βασική έδρα», συμπλήρωσε για τη σημασία της Θεσσαλονίκης στον Βυζαντινό κόσμο.
«Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη σπουδαία πόλη του Βυζαντίου χάρις και στην εξαιρετικά σημαντική γεωστρατηγική της θέση, στη μέση μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης αλλά και τον ρόλο που έπαιξε στα Βαλκάνια», υπογράμμισε ο επίτιμος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού και τ. υπουργός Προστασίας του Πολίτη στρατηγός Χαράλαμπος Λαλούσης. «Από εδώ ξεκίνησαν οι μοναχοί που μετέδωσαν τον χριστιανισμό στους Σλάβους, ο Μεθόδιος και ο Κύριλλος, γεγονός πολύ σημαντικό για την Ευρώπη. Αλλά η Θεσσαλονίκη έχει και κάτι μοναδικό: είναι η μόνη πόλη που διατήρησε ανά τους αιώνες τον αστικό της χαρακτήρα, την ελληνικότητά της παρά την κοσμοπολίτικη σύνθεση των κατοίκων της», εξήγησε ο ίδιος.
«Το Βυζάντιο δεν είχε ουδεμία σχέση με τον Μεσαίωνα διότι ακριβώς η θεολογία η Βυζαντινή ήταν η θεολογία του φωτός», ξεκαθάρισε ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης. «Και το Βυζάντιο είναι ο χώρος του φωτός. Το λέγω τούτο διότι στη Δύση για πολλά χρόνια, ακόμα και σήμερα όταν θέλουν να μιλήσουν για την Ελλάδα, ξεκινούν από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και φτάνουν στο σήμερα ξεπερνώντας με άνεση και δυναμική το Βυζάντιο το οποίο το θεωρούν ως ανατολικό Μεσσαίωνα. Ουδεμία σχέση έχει το Βυζάντιο με τον Μεσσαίωνα, είναι ο χώρος του φωτός, είναι και ο χώρος της προσλήψεως», τόνισε ο ίδιος.
Βυζάντιο και ιατρική επιστήμη
«Η Βυζαντινή περίοδος χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα γνωρίσματα όσον αφορά στην εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης και έρευνας», σημείωσε ο πρώην Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ ομότιμος καθηγητής Αστέριος Καραγιάννης. «Μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Βυζαντινής Αυτοκρατορία στο παγκόσμιο πολιτισμό θεωρείται η διάσωση της αρχαίας γνώσης μέσω της αντιγραφής των χειρογράφων. Ο ρόλος του Βυζαντίου ως φορέα της ιατρικής παράδοσης θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός καθώς φαίνεται ότι η ιατρική των Αράβων και του Δυτικού Μεσαίωνα δεν θα είχε φτάσει ποτέ στο υψηλό επίπεδό της χωρίς τη μετάδοση της αρχαίας θεραπευτικής γνώσης μέσω του Βυζαντίου», εξήγησε ο ίδιος.
«Όλα όσα είπαν οι προλαλήσαντες βασίζονται στις επιστήμες, στην τεχνολογία και στο περιβάλλον που άνθισαν, ανδρώθηκαν, διασώθηκαν στο Βυζάντιο, στο οποίο οφείλουμε τα πάντα», τόνισε ο διευθυντής Νέων Τεχνολογιών και Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας στον Όμιλο «Ελληνικά Πετρέλαια» δρ. Σπύρος Κιαρτζής. «Τηλεπικοινωνίες, αμυντικά έργα, οπλικά συστήματα, ναυπήγηση πλοίων βασίστηκαν στις αρχές της Φυσικής, της Χημείας και της Μηχανικής. Η Μουσική και η Αρμονία βασίζονται πρωτίστως στα μαθηματικά. Όπως και η Αρχιτεκτονική και οι οικοδομικές κατασκευές», σημείωσε στην ομιλία του για την επίδραση του Βυζαντίου στις Επιστήμες, την Τεχνολογία και το Περιβάλλον.
Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος Βίκυ Φλέσσα.