Ξέμεινε από κάρβουνο η ατμομηχανή της βορειοελλαδικής οικονομίας μέσα στην κρίση καθώς στην πενταετία 2011-2015, ειδικά οι εξαγωγές από Μακεδονία, Θράκη και Ήπειρο, έμειναν στάσιμες - με μία ανεπαίσθητη ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 0,9%- όταν στο σύνολο της χώρας είχαν μία θετική μεταβολή 6%.
Σε νούμερα, το 2011 οι συνολικές εξαγωγές της Βορείου Ελλάδος ήταν 5.400.856.000 ευρώ και το 2015 μόλις 5.454.294.000 ευρώ.
(Δείτε αναλυτικά τα διαγράμματα ανά περιφέρεια της Βόρειας Ελλάδας στο τέλος του κειμένου).
Το παραπάνω είναι ένα μόνο από τα πολλά στοιχεία που προκύπτουν από την εις βάθος μελέτη του Ινστιτούτου Εξαγωγικών Ερευνών & Σπουδών του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος με θέμα "Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας, ανά περιφέρεια και ανά νομό". Η μελέτη στηρίχθηκε στα στατιστικά της ΕΛΣΤΑΤ και έγινε προκειμένου να αποτελέσει ένα εργαλείο, για Περιφέρειες και Υπουργεία, στη χάραξη Στρατηγικής Εξαγωγών, όπως δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ κ. Κυριάκος Λουφάκης.
Βεβαίως, η χάραξη στρατηγικής εξαγωγών είναι διαχρονικό αίτημα του εξαγωγικού κόσμου και του ΣΕΒΕ ειδικότερα, που εμμένει στο να παρέχει αναλύσεις και στοιχεία στα υπουργεία και τις κυβερνήσεις, εργαλεία αναπτυξιακά που οι αρμόδιοι αφήνουν να σκουριάζουν.
Η συγκεκριμένη μελέτη ωστόσο, έχει πολλά και πολύ ενδιαφέροντα ποιοτικά στοιχεία όσον αφορά την πορεία των εξαγωγών. Έτσι, βλέπουμε ότι οι επιχειρήσεις του βορειοελλαδικού τόξου, συνολικά, δεν τα πήγαν τόσο καλά σε σχέση με το σύνολο της χώρας και παρά τα όσα θέλουμε να υποστηρίζουμε για το δυναμισμό της βορειοελλαδικής μεταποίησης και οικονομίας γενικότερα.
Το φαινόμενο βεβαίως και έχει εξήγηση: Ένας λόγος είναι η μεγάλη έκθεση στις χώρες των Βαλκανίων, οικονομίες που σταδιακά άνοιξαν στον ανταγωνισμό με τους Γερμανούς και τους Αυστριακούς πλέον να έχουν μπει δυναμικά σε αυτές. Στα Βαλκάνια, εξαγωγικά, μείναμε στάσιμοι σε αξίες και χάσαμε σε ποσοστά.
Άλλος βασικός λόγος είναι η συνεχιζόμενη κάμψη του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας, κλάδος που παραδοσιακά έχει βάση στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ αρνητική επίδραση είχαν και οι μειώσεις στις τιμές των πετρελαιοειδών.
Βεβαίως ήταν και το "κλίμα στραβό πριν το φάει ο γάιδαρος", αφού οι επιχειρήσεις είχαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της χαμηλής ρευστότητας, της κατάρρευσης της αξιοπιστίας της χώρας ενώ το 2015 επισυνέβησαν τα capital controls και επιτάθηκε το φαινόμενο της υπέρμετρης φορολογίας.
Η εικόνα των περιφερειών
Η μελέτη του ΣΕΒΕ καλύπτει και τις 13 Περιφέρειες της χώρας και βλέπουμε ότι στη διάρκεια εξαετίας αλλά και ειδικότερα το 2015, σχεδόν τα 2/3 των ελληνικών εξαγωγών πραγματοποιούνται από την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία.
Πιο συγκεκριμένα, το 2015 η περιφέρεια Αττικής συνεισφέρει το 49%, έχοντας διευρύνει το μερίδιο της κατά 4% από το 2011. Αντίστοιχα, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2015, αλλά και διαχρονικά, συνεισφέρει στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών σε ποσοστό 16%.
Όπως τόνισε ο κ. Λουφάκης, ένα σημαντικό πλήθος δυναμικών, εξωστρεφών επιχειρήσεων της χώρας διατηρούν τις μονάδες παραγωγής τους στην Κεντρική Μακεδονία ή σε άλλες περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας και την έδρα/ διοικητικές λειτουργίες στην περιφέρεια Αττικής, με αποτέλεσμα τα τα παραπάνω ποσοστά να μην αναδεικνύουν την πραγματική συνεισφορά της Βόρειας Ελλάδας στην εξωστρέφεια της χώρας, που είναι υψηλότερη.
Το 2015, πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο είχαν 10 από τις 13 Περιφέρειες, ενώ αύξηση της αξίας των εξαγωγών τους πέτυχαν 7 από τις 13 περιφέρειες, συγκεκριμένα: Ήπειρος (50%), Νότιο Αιγαίο (40%), Στερεά Ελλάδα (26%), Θεσσαλία (13%), Βόρειο Αιγαίο (13%), Δυτική Ελλάδα (11%) και Κρήτη (10%). Για τις περιφέρειες Ήπειρο και Νότιο Αιγαίο, η εκτόξευση των εξαγωγικών επιδόσεων αποδίδεται κυρίως στα πετρελαιοειδή, καθώς μεταφέρθηκαν στην Πρέβεζα οι νέες εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαιοειδών (κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα), ενώ οι εξαγωγές καυσίμων από τα Δωδεκάνησα αυξήθηκαν κατά 146% από το 2014. Η αύξηση των εξαγωγών της Θεσσαλίας οφειλόταν στην δυναμική ανάπτυξη του κλάδου τροφίμων.
Από την άλλη πλευρά, μείωση της αξίας των εξαγωγών τους σημείωσαν οι περιφέρειες: Πελοπόννησος (-24%), Ιόνιο (-17%), Δυτική Μακεδονία (-8%), Κεντρική Μακεδονία (-6%), Αττική (-4%), Ανατ. Μακεδονία & Θράκη (-3%). Στις περιπτώσεις που καταγράφηκαν μειώσεις, αυτές κυρίως οφείλονταν στη μείωση των τιμών των πετρελαιοειδών, κάτι που αφορούσε και την Κεντρική Μακεδονία, ενώ η μείωση στις εξαγωγές της Δυτικής Μακεδονίας οφειλόταν στην υποχώρηση του κλάδου της γουνοποιΐας.
Πρωταθλητής των εξαγωγών τα τρόφιμα
Η κλαδική ανάλυση δείχνει ότι τα τρόφιμα αναδεικνύονται ως «κλάδος-πρωταθλητής» το 2015, αφού οι εξαγωγές τροφίμων αυξήθηκαν σε 11από τις 13 Περιφέρειες συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, ενώ με θετικό πρόσημο κυμάνθηκαν οι εξαγωγές και για τον βιομηχανικό κλάδο των μηχανών-συσκευών σε 10 από τις 13 περιφέρειες. Αντίθετα, για την κλωστοϋφαντουργία & ένδυση, οι εξαγωγές σε 10 από τις 13 Περιφέρειες συρρικνώθηκαν.
Οι αγορές
Στην ανάλυση ανά αγορά για τις περισσότερες περιφέρειες το 2015 οι ενδοκοινοτικές αγορές αποτελούν στρατηγικό εταίρο σε επίπεδο εξαγωγών. Εξαίρεση αποτελούν η Ανατ. Μακεδονία & Θράκη, η Δυτική Μακεδονία, η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα που εξάγουν πλέον ένα μεγάλο μέρος των αγαθών τους σε τρίτες χώρες και νέες αναδυόμενες και δυναμικές οικονομίες, όπως οι αγορές της Βορείου Αφρικής, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας.
Σε ό,τι αφορά την αγορά της Ρωσίας, μετά και το εμπάργκο του Αυγούστου 2014, υψηλότερες απώλειες συνολικά σε όλους τους κλάδους σημείωσε η Κεντρική Μακεδονία το 2015, της τάξης των 84,2 εκατ. ευρώ συγκριτικά με το 2014. Ακολουθεί η Δυτική Μακεδονία με πτώση εξαγωγών κατά 27,2 εκατ. ευρώ. Στην παραπάνω μείωση συντελεί εκτός του εμπάργκο και η ύφεση στην οικονομία της Ρωσίας και η επακόλουθη μείωση της κατανάλωσης.
Σε ό,τι αφορά το εμπορικό ισοζύγιο, οι 10 από τις 13 Περιφέρειες το 2015 εμφάνισαν πλεόνασμα, σε αντίθεση με το 2011 όπου πλεονασματικές ήταν μόλις οι 7. Συγκεκριμένα, εμπορικό έλλειμμα εμφάνισαν η Αττική (16,7 δισ.), η Κεντρική Μακεδονία (1,2 δισ.) και η Πελοπόννησος (683 εκατ.). Το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα καταγράφεται για τη Θεσσαλία και σε αξία ξεπερνάει τα 500 εκατ.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ επέμεινε σε δύο παράγοντες κρίσιμους για την πορεία των εξαγωγών: στην απουσία στρατηγικής εξαγωγών και στην υπερφορολόγηση της εργασίας.
"Ένα από τα κυριότερα προβλήματα των ελληνικών η εξαγωγών είναι η χαμηλή προστιθέμενη αξία. Για να αυξηθεί όμως αυτή θέλουμε στρατηγική εξαγωγών ανά Περιφέρεια, κλάδο, προϊόν κάτι που για να επιτευχθεί χρειαζόμαστε το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό της χώρας το οποίο και δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε λόγω της υπερφορολόγησης της εργασίας, αυτή η κατάσταση ευθύνεται εν μέρει και για το λεγόμενο brain drain", τόνισε ο κ.Λουφάκης.
To 2016, με στοιχεία οκταμήνου, επικρατούν οι ίδιες τάσεις. Στο σύνολο καταγράφεται απώλεια 6,3% σε αξία εξαγωγών, καθώς οι εξαγωγές πετρελαιοειδών έγραψαν απώλειες 20%. Οι εξαγωγές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 9,2% αλλά τα λίπη και έλαια έχασαν ένα 12,5%.
Να σημειωθεί ότι στο διάστημα 2011-2015 ανοδικά κινήθηκαν τα τρόφιμα, τα ποτά και ο καπνός(σ.σ λόγω ΣΕΚΑΠ), όπως και οι εξαγωγές χημικών - πλαστικών.
Την μελέτη του ΙΕΕΣ, σε πλήρη ανάλυση, θα διαθέσει ο ΣΕΒΕ σε Περιφέρειες και κεντρική κυβέρνηση, ελπίζοντας ότι θα αξιοποιηθεί για τη χάραξη στρατηγικής στις εξαγωγές.
Τα στοιχεία ανά περιφέρεια:
