Μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστημονική ερμηνεία της μεγάλης εκλογικής ήττας της ΝΔ στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου πραγματοποίησαν ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Γιάννης Κωνσταντινίδης, η υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Leicester, Βάλια Σαββίδου και η υποψήφια διδάκτορας του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Βένη Μουζακιάρη.
Η έρευνα παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο του «Δικτύου μελέτης των εκλογών, της κοινής γνώμης και των πολιτικών κομμάτων, Grepop», και είχε τίτλο: «Ερμηνεύοντας μια μεγάλη ήττα: το εκλογικό κόστος αποδοχής και μη εφαρμογής των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων από τη ΝΔ».
Τα δεδομένα για την έρευνα ελήφθησαν από τη μαζική χρήση του ηλεκτρονικού συμβούλου ψήφου Choose4Greece.
«Στις εκλογές του Ιανουαρίου η ΝΔ βίωσε μια μεγάλη εκλογική ήττα, η οποία προσδιορίστηκε μέσα από μια μαζική και μια μικρότερη μετατόπιση των ψηφοφόρων της προς το ΣΥΡΙΖΑ και το Ποτάμι αντίστοιχα. Μελετώντας τις επίσημες θέσεις των κομμάτων απέναντι σε ερωτήματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και τις θέσεις απέναντι στα ίδια ζητήματα των μετακινούμενων ψηφοφόρων από τη ΝΔ, διαπιστώθηκε η θεματική απόκλιση σε ορισμένα ζητήματα, η οποία προσδιορίζεται ως στατιστικά σημαντική και επεξηγεί σε ένα σημαντικό βαθμό τις μετακινήσεις αυτές», τονίζουν οι πολιτικοί επιστήμονες.
Οι επιστήμονες εξέτασαν το εκλογικό κίνητρο των μετατοπίσεων σε σχέση με την οικονομική πολιτική της ΝΔ (μετακινήσεις προς ΣΥΡΙΖΑ λόγω αντίθεσης με το μνημόνιο και μετακινήσεις προς Ποτάμι λόγω μη αποτελεσματικής εφαρμογής του μνημονίου).
«Η ΝΔ είναι ένα πολιτικό κόμμα, του οποίου η οικονομική πολιτική προσδιορίζεται μέσω της επιδίωξης να γίνουν αποδεκτές και να εφαρμοστούν οι πολιτικές του μνημονίου και συγκεκριμένα τείνει να λαμβάνει θέσεις οικονομικά φιλελεύθερες. Στον κοινωνικο-πολιτισμικό άξονα, ωστόσο, η ΝΔ τείνει να λαμβάνει θέσεις κοινωνικά συντηρητικές. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πολιτικό κόμμα, το οποίο ως προς την οικονομική πολιτική προσδιορίζεται ως ένα αντιμνημονιακό κόμμα, το οποίο αντιστέκεται στις μεταρρυθμίσεις, ενώ απέναντι στην κοινωνική ατζέντα προσδιορίζεται ως κοινωνικά προοδευτικό. Το Ποτάμι στο πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής προσδιορίζεται ως ένα κόμμα οικονομικά φιλελεύθερο, ωστόσο οι θέσεις του δεν αγγίζουν τον οικονομικό φιλελευθερισμό των θέσεων της ΝΔ. Αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένα ζητήματα επιλέγει να προβάλει ένα περισσότερο κοινωνικό πρόσωπο. Αντίστοιχα ως προς τα ζητήματα του κοινωνικού άξονα, πρόκειται για ένα κόμμα κοινωνικά προοδευτικό», επισημαίνουν οι επιστήμονες.
Αναφορικά με την ανάλυση των θέσεων των διαρροών της ΝΔ, προς το ΣΥΡΙΖΑ και το Ποτάμι, οι ερευνητές λένε ότι δε φαίνεται να αποκλίνουν μεταξύ τους οι κατευθύνσεις των απαντήσεων στα οικονομικά θέματα. «Αυτό δε σημαίνει ότι οι μετακινούμενοι προς το Ποτάμι υιοθετούν ως οικονομική πολιτική την οικονομική παρεμβατικότητα και αντιμεταρρυθμιστικότητα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ότι φαίνεται να υιοθετούν πιο μετριοπαθείς θέσεις σε σχέση με την οικονομική πολιτική της ΝΔ. Η ερμηνεία αυτού του γεγονότος βασίζεται ενδεχομένως στη δυσαρέσκεια ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής της ΝΔ», σημειώνουν.
«Η στατιστική ανάλυση της έρευνάς μας απέδειξε ότι ναι μεν στο ΣΥΡΙΖΑ η μετατόπιση οφείλεται σχεδόν εξολοκλήρου σε αντίθετες θέσεις σε οικονομικά ζητήματα σε σχέση με τη ΝΔ, ωστόσο η μετατόπιση στο Ποτάμι οφείλεται σε αντίθετες θέσεις σε ζητήματα του κοινωνικού άξονα σε σχέση με τη ΝΔ», εξηγούν.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν επίσης την ύπαρξη ενός οικονομικού κινήτρου των μετατοπίσεων προς το Ποτάμι στην ομάδα των κοινωνικά φιλελεύθερων ψηφοφόρων της ΝΔ. «Οι κοινωνικά φιλελεύθεροι ψηφοφόροι της ΝΔ ήταν πολύ πιο πιθανό να μετακινηθούν από τους κοινωνικά συντηρητικούς, οι οποίοι φαίνεται να παρέμειναν πιστοί στο κόμμα της ΝΔ, όποια οικονομική αντίληψη και εάν εξέφραζαν. Ωστόσο οι κοινωνικά φιλελεύθεροι σε συνδυασμό με την οικονομική τους θέση, φιλελεύθερη ή παρεμβατική, ήταν πολύ πιο πιθανό να μετακινηθούν και να επιλέξουν αντίστοιχα το Ποτάμι ή το ΣΥΡΙΖΑ», τονίζουν.
Στην ουσία του ερωτήματος, γιατί τελικά έφυγαν οι ψηφοφόροι, οι οποίοι τον Ιούνιο του 2012 ψήφισαν τη ΝΔ, η έρευνα συνοψίζει στα εξής συμπεράσματα:
- Οι «αντιμνημονιακοί» ψηφοφόροι, κινήθηκαν προς το ΣΥΡΙΖΑ. Αποτελούν μια διαρροή ύψους 11% της εκλογικής δύναμης του Ιουνίου του 2012 της ΝΔ.
- Η μετακίνηση προς το Ποτάμι ερμηνεύεται καθοριστικά από την πολύ μεγάλη απόκλιση μεταξύ των θέσεων της ΝΔ σε ζητήματα του κοινωνικού άξονα (κοινωνικά συντηρητική) και των θέσεων των μετακινούμενων προς το Ποτάμι (κοινωνικά φιλελεύθερη).
- Οι κοινωνικά φιλελεύθεροι ψηφοφόροι της ΝΔ μετακινήθηκαν πολύ πιο εύκολα από τη ΝΔ.
- Το κόμμα, στο οποίο κατέφυγαν προσδιορίζεται από την οικονομική τους αντίληψη (φιλελεύθερη ή παρεμβατική).
- Οι κοινωνικά συντηρητικοί ψηφοφόροι της ΝΔ δεν πήγαν πουθενά. Παρέμειναν στη ΝΔ.
«Το συμπέρασμά μας φυσικά δεν είναι ότι το σύνολο των κοινωνικά φιλελεύθερων ψηφοφόρων διέφυγε από τη ΝΔ. Πολλοί έμειναν. Ωστόσο ανιχνεύθηκε στην ομάδα αυτή μια σημαντική πιθανότητα να μετακινηθούν προς το ΣΥΡΙΖΑ ή το Ποτάμι, εξαιτίας της μεγάλης απόκλισής τους από το περιεχόμενο της κοινωνικής ατζέντας της ΝΔ. Τα συμπεράσματα της εργασίας αυτής προσδιορίζονται ως καθοριστικά στην ανάγκη της ΝΔ να προβεί σε προγραμματικές αλλαγές και αναθεώρησης της θέσης της, τόσο στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικο-πολιτισμικό άξονα, προκειμένου να καταστεί και πάλι ανταγωνιστική στο κομματικό σύστημα. Σε μια εποχή, στην οποία η οικονομία έτεινε να καταλαμβάνει κάθε διάσταση πολιτικής αντιπαράθεσης, φαίνεται ότι ζητήματα του κοινωνικού άξονα τείνουν να προσδιορίζουν κατά πολύ την εκλογική συμπεριφορά, ενδεχομένως ως αποτέλεσμα της κατά πολύ δεξιόστροφης κοινωνικής πολιτικής της ΝΔ», καταλήγουν οι επιστήμονες.