Skip to main content

Ποιο είναι το παλιό και ποιο το νέο; Η ουσία πέρα από τους τύπους

Μετά το «μνημονιακός» - «αντιμνημονιακός», εφευρέθηκε η αντίθεση μεταξύ «παλαιού» και «νέου», χωρίς όμως να καθοριστεί επακριβώς τι σημαίνει κάθε όρος

Αφού εγκαταλείφθηκε η διάκριση «μνημονιακός» και «αντιμνημονιακός», εφευρέθηκε η αντίθεση μεταξύ «παλαιού» και «νέου», χωρίς όμως να καθοριστεί επακριβώς ποια ερμηνεία δίνεται στους παραπάνω όρους;

Όσον αφορά την διάκριση φιλελευθερισμού - μαρξισμού, και τα δύο αριθμούν αιώνες στην πλάτη τους. Ούτε η χρονική διάρκεια ύπαρξης των αντιμαχόμενων κομμάτων εξουσίας έχει μεγάλες διαφορές, εφόσον ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ ουσιαστικώς είναι η συνέχεια του ΚΚΕεσωτ., του Λεωνίδα Κύρκου.

Βεβαίως, ο στόχος του κ. Τσίπρα είναι η ηλικιακή διαφορά, παρότι το αρνήθηκε επειδή τα εκλεκτά στελέχη της Αριστεράς, στα οποία ανέθεσε κυβερνητικές θέσεις, είναι προ πολλού χρόνου συνταξιούχοι. Όμως, το σποτ του ΣΥΡΙΖΑ «Ψηφίζουμε πρωθυπουργό», είναι αποκαλυπτικό. Δεν ψηφίζουμε δηλαδή ούτε ιδεολογία, ούτε πρόγραμμα, αλλά επιλέγουμε μεταξύ του «νέου» Τσίπρα και του «παλαιού» Μεϊμαράκη.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο αποκαλούμενος «προοδευτικός» κόσμος θα το θεωρούσε ρατσιστικό σύνθημα, αλλά αυτό συμβαίνει μόνον όταν αφορά άλλους. Στην ουσία όμως το μήνυμα είναι το ίδιο, όπως και παλαιότερα, μεταξύ του συντηρητικού και του εκσυγχρονιστή, όπως θεωρούσε εαυτόν ο αλήστου μνήμης κ. Σημίτης, ο οποίος όμως εξακολουθεί να είναι παρών μέσω του κ. Θεοδωράκη και ιδίως του κ. Διαμαντούρου (τον οποίον πληροφορίες φέρουν ως προτεινόμενο για πρωθυπουργό στην μελλοντική κυβέρνηση συνεργασίας).

Δεν θα με απασχολήσει η διάκριση «παλαιού» και «νέου», επειδή γνώρισα πολλούς νέους ηλικιακά, που έχουν γεννηθεί γέροντες, και το αντίστροφο. Θα αρκεστώ να υπενθυμίσω την εγκατάλειψη του παιδευτικού πλούτου των προγόνων, που όσα μας άφησαν, σκούριασαν. Αν δεν συνέβαινε αυτό, δεν θα μας απασχολούσαν οι διακρίσεις μεταξύ πολιτευμάτων ή πολιτικών, αλλά η ουσία αντί του τύπου.

Ο Αριστοτέλης όρισε και διερεύνησε τις έννοιες πολίτης και πολιτεία. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο, όσα πολιτεύματα αποσκοπούν στο κοινό συμφέρον είναι ορθά, ενώ όσα εξυπηρετούν αποκλειστικά το συμφέρον των αρχόντων ανήκουν στις παρεκκλίσεις των ορθών πολιτευμάτων.

«[....] θα εξετάσουμε τώρα πόσα είναι τα πολιτεύματα και ποια τα γνωρίσματά τους. Θα εξετάσουμε πρώτα τα ορθά, γιατί αν τα προσδιορίσουμε, οι παρεκκλίσεις απ' αυτά θα γίνουν φανερές...
» Αφού πολιτεία και πολίτευμα σημαίνουν το ίδιο πράγμα, κι η διακυβέρνηση, η υπέρτατη εξουσία των πόλεων, αναγκαστικά ασκείται ή από ένα άτομο ή από λίγους ή από πολλούς. Όταν το ένα αυτό άτομο ή οι λίγοι ή οι πολλοί κυβερνούν σύμφωνα με το κοινό συμφέρον, αναγκαστικά τα πολιτεύματα αυτά είναι ορθά.

» Όταν όμως έχουν σκοπό να εξυπηρετήσουν το προσωπικό συμφέρον του ενός ή των λίγων ή του πλήθους είναι παραβιάσεις. Γιατί ή πρέπει να αρνηθούμε τον τίτλο του πολίτη σ' αυτούς, που μετέχουν στη διακυβέρνηση ή πρέπει να μετέχουν σ' αυτήν αφού είναι πολίτες.

» Συνηθίζουμε από τα μοναρχικά πολιτεύματα να ονομάζουμε «βασιλεία» εκείνο που αποβλέπει στο κοινό συμφέρον, και αριστοκρατία, την διακυβέρνηση από λίγους κι όχι από ένα μονάχα πρόσωπο, είτε επειδή κυβερνούν οι άριστοι, είτε επειδή η εξουσία τους έχει σκοπό να κάμει άριστη την πόλη και τους πολίτες.

» Όταν κυβερνά την πόλη ο λαός για το κοινό καλό, σ' αυτό το πολίτευμα δίνουμε το όνομα «πολιτεία», που είναι κοινό για όλα τα πολιτεύματα. Και πολύ σωστά. Γιατί αν είναι δυνατό να εξακριβώσουμε την αρετή ενός ανθρώπου ή μιας μικρής ομάδας ανθρώπων, είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε κάθε είδος αρετής μέσα στο πλήθος, και μάλιστα την πολεμική, επειδή αυτή υπάρχει μέσα στη μάζα.

» Παρεκτροπές των πολιτευμάτων που αναφέραμε είναι η τυραννία της βασιλείας, η ολιγαρχία της αριστοκρατίας, και η δημοκρατία της «πολιτείας». Η τυραννία είναι μια μοναρχία που εξυπηρετεί το συμφέρον μονάχα του μονάρχη. Η ολιγαρχία ωφελεί μονάχα τους πλούσιους. Η δημοκρατία μονάχα τους φτωχούς.

» Όμως κανένα από τα πολιτεύματα αυτά δεν εξυπηρετεί το συμφέρον του συνόλου των πολιτών».

Πολιτεία, αποκαλεί ο μέγας φιλόσοφος το πολίτευμα που υπηρετεί το σύνολο, ανεξαρτήτως της μορφής του. Σήμερα, πρωτεύοντα ρόλο παίζει ο τύπος, και όχι η ουσία.

Ο Μακεδών