Skip to main content

Ποια είναι τα σύμβολα της επιτυχίας στην Ελλάδα της κρίσης;

Οι Έλληνες σε ποσοστό 55%, κατά πολύ υψηλότερο του γενικού μέσου όρου 11 κρατών, αποφάνθηκαν ότι τα υλικά αγαθά δεν δηλώνουν την επιτυχία.

Κατά το δεύτερο μνημονιακό έτος -έτσι θα μετρούμε τα έτη στο εξής, όπως και οι πρόγονοί μας με τις Ολυμπιάδες- διεξήχθη έρευνα που πραγματοποίησε το πρακτορείο Future Poll, στην οποία συμμετείχαν 11 κράτη, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα, με συμμετοχή περισσότερων από 11.000 πολιτών, ηλικίας 25-45 ετών.

Μετά από δεκαετίες πλύσης εγκεφάλου, προκειμένου να βυθιστούμε κυριολεκτικά στην καταναλωτική κοινωνία, και με πρότυπο τον Αμερικανό πολίτη του οποίου το κύρος εξαρτάται από το πάχος του πορτοφολιού, φαίνεται ότι ήρθε η ώρα να αλλάξουμε προσανατολισμό, για να εθιστούμε στην φτώχεια που κατακλύζει, όχι μόνον εμάς, αλλά και πολλές χώρες στον πλανήτη.

Ποια είναι τα σύμβολα επιτυχίας που μας είχαν μάθει να λατρεύουμε; Το ακριβό αυτοκίνητο, το μεγάλο πλούσια επιπλωμένο σπίτι, τα πολύτιμα αντικείμενα και κοσμήματα, τα ρούχα μάρκας, αλλά και η δυνατότητα να κλείνουμε πρώτο τραπέζι-πίστα και να αδειάζουμε δεκάδες καλάθια με λουλούδια στον αοιδό ή την "αηδό".

Η ανωτέρω έρευνα απέδειξε πως αυτά τα υλικά σύμβολα της επιτυχίας σήμερα δεν ισχύουν στον ίδιο βαθμό. Οι Έλληνες μάλιστα, σε ποσοστό 55%, κατά πολύ υψηλότερο του γενικού μέσου όρου, αποφάνθηκαν ότι τα υλικά αγαθά δεν δηλώνουν την επιτυχία. Με τα ποσοστά αυτά κατατασσόμαστε στην κατηγορία των "επίδοξων αλτρουιστών". Έχουμε αποχαιρετήσει, δηλαδή, την εμμονή σε υλικά σύμβολα και πορευόμαστε στην κατηγορία που ανήκουν οι "ιδεολόγοι της συνεργατικότητας".

Σε σχετικό παλαιότερο ρεπορτάζ της εφημερίδας "Το Βήμα", παρατέθηκαν απόψεις των συνεργατών της έρευνας. Η Ρέιτσελ Μπότσμαν, συνεργάτιδα και συγγραφέας του βιβλίου "What’s mine is Yours: The Rise of Collaborative Consumption", διαπιστώνει: «Η οικονομική ύφεση έχει επιταχύνει την αλλαγή στις κοινωνικές αξίες και παρατηρείται μία πραγματικά πρωτοφανής στροφή των ανθρώπων στη συλλογικότητα. Εκφραζόμαστε μέσα από την ένταξή μας σε μία κοινότητα και όχι μέσα από την ιδιοκτησία μας».

Σχολιάζοντας με τη σειρά του τα ευρήματα της έρευνας, ο Γκάβιν Πάικ, Global Brand Director του "Johnnie Walker", είπε: «Στην εποχή της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης, καθώς αντιμετωπίζουμε παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση και η πληθυσμιακή αύξηση, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την αξία της συνεργασίας για την ανεύρεση λύσεων, έναντι του προσωπικού οφέλους ή του προσωπικού κέρδους».

Είμαι πολύ επιφυλακτικός, να παραδεχθώ την εγκυρότητα των απαντήσεων, τουλάχιστον όσον αφορά την Ελλάδα.. Και μάλιστα, ότι οι Έλληνες ήμαστε αλτρουιστές, τη στιγμή που είναι καθημερινά τα φαινόμενα της διεκδίκησης προνομίων σε βάρος του κοινωνικού συνόλου. Πιστεύω απεναντίας, ότι με την έρευνα συμβαίνει ό,τι και με πολλές πολιτικές δημοσκοπήσεις, όπου δεν αποτυπώνουν τις τάσεις του εκλογικού σώματος, αλλά στρέφουν το εκλογικό σώμα προς την κατεύθυνση που επιθυμεί το σύστημα.

Ως προς την ουσία, ανεξάρτητα από την εγκυρότητα ή μη της έρευνας, θα ήταν ευχής έργο αν πράγματι εγκαταλείφθηκαν τα πρότυπα του καταναλωτισμού, της παγίδας δηλαδή που οδηγεί τις χώρες σε πτώχευση. Εμείς οι Έλληνες, υπερηφανευόμαστε για τους αρχαίους προγόνους μας, αλλά αποβάλλαμε εντελώς τον ελληνικό τρόπο ζωής. Οι παππούδες μας αναδείκνυαν τις ηθικές αξίες, με τη φράση του Επίκουρου να συμπυκνώνει την ελληνική αντίληψη περί επιτυχίας: «Αν θέλεις να κάνεις κάποιον πλούσιο, μη του προσθέτεις χρήματα, να του αφαιρείς τις επιθυμίες».

Σήμερα, αφού η απόκτηση υλικών αγαθών προς επίδειξη υπεροχής -αρχοντοχωριατισμός, λέγεται αυτό- δεν προσφέρεται, ούτε διαπιστώνω κάποια επικράτηση ηθικών αξιών που κοσμούσαν κάποτε τους Έλληνες, προφανώς σύμβολο επιτυχίας αποτελεί η δυνατότητα να μη ζητιανεύουμε ή να είμαστε άστεγοι. Αν έχουμε και τη δυνατότητα να πηγαίνουμε που και που σε ταβέρνα, ή να αγοράζουμε καινούργια παπούτσια, ε, τότε μάλλον υπερέχουμε.