του Αθανάσιου Σαββάκη*
Με πέντε σενάρια επιχειρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο πρόεδρος Γιούνκερ να σκιαγραφήσουν το μέλλον της Ένωσης. Όμως, όποιο από τα πέντε σενάρια και να ισχύσει ή όποιος συνδυασμός κάποιων από αυτά κι αν εφαρμοστεί η ΕΕ και τα κράτη μέλη της οφείλουν να απαντήσουν σε έξι προκλήσεις:
1. Οι πολιτικές για την οικονομική ανάκαμψη.
2. Η συνέχεια της Ευρωζώνης.
3. Η καταπολέμηση της ανεργίας.
4. Η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.
5. Η ενίσχυση της πολιτικής ασφάλειας, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη του τις τελευταίες τρομοκρατικές επιθέσεις.
6. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων.
Θα προσπαθήσω πολύ σύντομα να κάνω σκέψεις για το πώς τα πέντε σενάρια μπορούν, άμεσα ή έμμεσα, ν' απαντήσουν στα έξι αυτά μεγάλα θέματα.
Κατ' αρχήν το πρώτο σενάριο της «μη αλλαγής» θεωρώ ότι δεν μπορεί να ισχύσει. Με τόσες προκλήσεις που θα πρέπει ν΄ αντιμετωπισθούν άμεσα και με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα, μάλλον είναι αδύνατη η εφαρμογή αυτού του σεναρίου. Άλλωστε, αν αυτό ποτέ συμβεί, θα πρόκειται για απόφαση οπισθοδρόμησης και όχι προόδου.
Στη συνέχεια, το δεύτερο σενάριο της περαιτέρω ενίσχυσης της ενιαίας αγοράς, κατά την άποψή μου, δεν συνάδει με τις προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η ΕΕ σήμερα. Η περαιτέρω ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, ίσως τελικά μετατρέψει, μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα, την Ε.Ε. σε Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών. Η νέα μορφή της παγκοσμιοποίησης απαιτεί άλλες – τολμηρότερες λύσεις, που θα παρέχουν επαρκή προστασία στις χώρες της Ε.Ε. Η υιοθέτηση αυτού του σεναρίου ίσως οδηγήσει ακόμη και σε διάλυση της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, η παρούσα χρονική συγκυρία δεν απαιτεί μόνο ενίσχυση της ενιαίας αγοράς.
Το τρίτο σενάριο, των ενισχυμένων συνεργασιών σε όλους τους τομείς ή του συνθήματος «όσοι θέλουν περισσότερα θα μπορούν να κάνουν περισσότερα», μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο. Αλλά και πάλι από μόνο του δεν αρκεί, αφού θα οδηγήσει σε μια Ε.Ε. διαφορετικών αναπτυξιακών, ίσως και κοινωνικών, ταχυτήτων, όπου οι «ισχυροί» της Ε.Ε. θα λαμβάνουν τις αποφάσεις. Όσοι αργοπορούν ή οπισθοδρομούν θα υπολείπονται και θα έχουν διαρκώς μικρότερη συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων. Ίσως είναι σενάριο – πρόκληση για αρκετές χώρες, αλλά κρύβει πίσω του την ανάγκη ισχυρού και σοβαρού διαλόγου, που μπορεί να τραβήξει σε μάκρος.
Ακολουθεί το σενάριο που προβλέπει ότι θα πρέπει να δώσουμε προσοχή σε συγκεκριμένους τομείς αναπτυξιακής προτεραιότητας. Το συγκεκριμένο σενάριο θα πρέπει να εξετασθεί κατά προτεραιότητα, και μάλιστα προς όφελος της «επιστροφής» της μεταποιητικής δραστηριότητας εκ νέου στην Ε.Ε..
Τέλος, το πέμπτο σενάριο του Προέδρου Γιουνκέρ, δεν φαίνεται να έχει και μεγάλη τύχη μεταξύ των λαών της Ε.Ε.. Η «ομοσπονδοποίηση» μάλλον απομακρύνεται, αφού δεν είναι σαφής ούτε η λειτουργία της, ούτε και τα οφέλη για καθένα από τα εθνικά κράτη, από τη συμμετοχή τους σ΄ αυτό το σενάριο.
Είναι λοιπόν φανερό, ίσως και για μια ακόμη φορά, ότι ένας συνδυασμός και μια σύνθεση των «οπτικών» για τις επιλογές για το μέλλον της Ε.Ε., ενδείκνυται περισσότερο. Τα διάφορα σενάρια δίνουν τροφή για σκέψη και προβληματισμό, που μπορεί, μαζί με την ψύχραιμη αντιμετώπιση και την κυριαρχία της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών, να οδηγήσει πραγματικά την ΕΕ σε επανεκκίνηση και σε νέους δρόμους ανάπτυξης και αντιμετώπισης των διαφόρων προκλήσεων.
*Ο Αθανάσσιος Σαββάκης είναι επιχειρηματίας, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος.