«Εις τα πολιτικά ο κυρ-Χαράλαμπος εχώνετο έως τις μασχάλες, ο μπαρμπα-Νικόλας έως τον λαιμόν. Αλλ’ από τεσσαράκοντα ετών δεν συνέπεσε ποτέ να είναι οι δύο με το αυτό κόμμα. Περί του κυρ-Χαράλαμπου υπήρχε ένα παλαιόν δημώδες δίστιχον, το εξής:
Σκόρδα, πράσα και ρεπάνια και ακόμα κάτι τι
ο Νιανιός θα θυσιάσει για να βγάλει βουλευτή».
Πόρτα-πόρτα πέρασαν οι κομματάρχες του νησιού -πιθανόν της Σκιάθου- για να κερδίσουν την ψήφο για τις εκλογές του 1892, όπως γλαφυρά περιγράφει στο διήγημά του «Οι Χαλασοχώρηδες», ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Για την ιστορία, να πούμε ότι τις εκλογές εκείνες κέρδισε ο Χαρίλαος Τρικούπης, αλλά έναν χρόνο αργότερα η Ελλάδα κήρυξε πτώχευση. Το διήγημα δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα «Ακρόπολις» και σε αυτό ο Παπαδιαμάντης μιλάει για τους πολιτικούς, για τις εκλογικές συνήθειες, για τις πάγιες αδυναμίες του ελληνικού κράτους, αλλά και για την κινητοποίηση των τοπικών παραγόντων ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης. Πόσο επίκαιρο....
Σήμερα ψηφίζουμε
Όσες σόλες κι αν έλιωσαν, όσες φωνητικές χορδές κι αν έκλεισαν, όσα χιλιόμετρα κι αν κατάπιαν, όσες πόρτες κι αν χτύπησαν, όσους καφέδες κι αν κέρασαν... πάει, πέρασε. Σήμερα κανείς υποψήφιος δεν τάζει γιατί «σήμερα μιλάει ο λαός».
Από την αρχαιότητα ακόμη οι εκλογές ήταν μια διαδικασία που είχε εντάσεις, πάθη, τσακωμούς, προσκλήσεις για... μονομαχία, ακόμη και δολοφονίες σε κάτι άγρια χρόνια. Ας πούμε το 1904. Ο βουλευτής Τρικάλων Κοκός Χατζηπέτρος έβρισε τον υπουργό Σπύρο Στάη μέσα στη Βουλή και τη λύση στη διαφωνία τους έδωσαν τα όπλα. Οι δύο μονομάχοι συναντήθηκαν στο ρέμα του Ποδονίφτη (σημερινή Νέα Χαλκηδόνα Αθήνας) και όταν οι μάρτυρες έδωσαν το σύνθημα μίλησαν τα κουμπούρια. Ο Χατζηπέτρος χτυπήθηκε κατάστηθα -ήταν και λίγο μύωπας- και άφησε επί τόπου την τελευταία του πνοή. Αυτό βέβαια ανήκει στο απώτερο παρελθόν και το θυμίζουν μόνο οι πηγές και μια γκραβούρα εποχής.
Τα τελευταία χρόνια η ιστορία καταγράφει τις εκλογικές αναμετρήσεις για το αποτέλεσμα, τη δύναμη των κομμάτων, τις αυξήσεις και τις μειώσεις ποσοστών, τους νέους και τους παλιούς εισερχόμενους στη Βουλή. Κι ακόμη, τα παραλειπόμενα της προεκλογικής εκστρατείας, τα ευτράπελα της κάλπης, τα παράδοξα και τις εκπλήξεις.
Το ψηφοδέλτιο στην κάλπη υπό τους ήχους Μπετόβεν
Από το πρωί που άνοιξαν οι κάλπες, κάποια νύφη θα πάει μετά το γλέντι του γάμου να ψηφίσει, κάποιες ηλικιωμένες θα ψάχνουν το σταυρωμένο ψηφοδέλτιο μέσα στην τσάντα, παρέες νεαρών θα σπεύσουν νωρίς για να φύγουν αμέσως μετά για Χαλκιδική, η κάμερα θα καταγράφει ευχάριστα, παράξενα, πρωτότυπα στιγμιότυπα.
Στο Πανόραμα πιθανόν οι ψηφοφόροι να ρίχνουν την προτίμησή τους υπό τους ήχους του Μπετόβεν και του Τσαϊκόφσκι όπως συνέβη στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015, όταν σε κάποιο εκλογικό τμήμα ο δικαστικός αντιπρόσωπος άφησε την κλασική μουσική να συνοδεύει τη διαδικασία και μάλιστα μέχρι τη λήξη της.
Στις Σέρρες πάντως τα ψηφοδέλτια ελέγχονται ξανά και ξανά για να αποφευχθεί το... πατατράκ των εκλογών της 6ης Μαΐου του 2012, όταν σε δύο εκλογικά τμήματα στάλθηκαν ψηφοδέλτια του νομού Θεσπρωτίας. Το λάθος εντοπίστηκε από δικαστικό αντιπρόσωπο, αντιμετωπίστηκε άμεσα κι ο τότε αντιπεριφερειάρχης, Γιάννης Μωσιάδης, έδειξε ως υπεύθυνο το τυπογραφείο. Όσοι πήγαν από την εκκλησία στην κάλπη κατάφεραν και ψήφισαν γιατί είχαν μαζί τους... έτοιμο ψηφοδέλτιο.
Ήταν στις ίδιες εκλογές που ένα τμήμα στα Τρίκαλα έγινε άνω-κάτω για να εντοπιστούν μέσα στις κάλπες οι εξετάσεις ούρων που έριξε ηλικιωμένη, αντί για το ψηφοδέλτιο. Το αντιλήφθηκε ο γιος της όταν βρήκε στην τσέπη της φούστας της το ψηφοδέλτιο που της είχε δώσει, αλλά όχι τις εξετάσεις.
Η αστυνομία δεν αστειεύεται
Η αστυνομία είναι αυτές τις μέρες επί ποδός. Άδειες και ρεπό έχουν ανακληθεί και τα περιπολικά πηγαίνουν από τμήμα σε τμήμα για να δουν αν όλα κυλούν ομαλά. Όλα; Ομαλά; Όχι πάντα. Στις εκλογές του 2015 σε τμήμα της δυτικής πλευράς της Θεσσαλονίκης ένας 58χρονος και ο 28χρονος γιος του, ήθελαν να μπουν μαζί στο παραβάν κι όταν η δικαστική αντιπρόσωπος τους το απαγόρευσε, της επιτέθηκαν σε υψηλούς τόνους και κατέστρεψαν την κάλπη.
Αψύς αποδείχτηκε και ένας αντιπρόσωπος κόμματος στο Κιλκίς που διαφώνησε με τη διαδικασία κι επειδή δικαστικός αντιπρόσωπος και μέλη της εφορευτικής επιτροπής του ζήτησαν να αποχωρήσει, τους κλείδωσε στην αίθουσα και πήρε μαζί του το κλειδί. Πριν ο δράστης συλληφθεί, είχαν βρεθεί εφεδρικά κλειδιά και η ομάδα απελευθερώθηκε για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η διαδικασία.
Αψύς και ένας νεαρός άντρας στο Αγρίνιο, επίσης το 2015, που μπούκαρε με όπλο σε εκλογικό κέντρο, έχοντας καταναλώσει μερικά μπουκάλια βότκα και φυσικά συνελήφθη, όπως συνελήφθη και μια γυναίκα στη Θεσσαλονίκη στις εκλογές της 7ης Μαρτίου του 2004, όταν πήγε να ψηφίσει και ενημέρωσε πως είχε ήδη ασκήσει το εκλογικό της δικαίωμα σε άλλο εκλογικό τμήμα. Ήθελε να δείξει τα κενά του συστήματος, αφού είχε ήδη εντοπίσει πως ήταν διπλοεγγεγραμμένη, έφυγε όμως με μια δικογραφία που σχηματίστηκε σε βάρος της.
Τα χάρισε όλα, αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση
Ο Μιλτιάδης Τζαλαζίδης, αγρότης, εργάτης, ερευνητής, εφευρέτης -κατά δήλωσή του πάντα- από τα Σιδερά Κοζάνης εγγράφεται στον κατάλογο των εκλογικών παράδοξων -ίσως και του βιβλίου των Ρεκόρ Γκίνες- για δύο λόγους. Το 2009 ίδρυσε το κόμμα «Χαρίζω οικόπεδα, χαρίζω χρέη» και πέτυχε έναν εκλογικό... θρίαμβο παίρνοντας 1.375 ψήφους.
Το 2012 είπε να κάνει πιο αισθητή την παρουσία του και μετονόμασε το κόμμα σε -πάρτε ανάσα-, «Ανεξάρτητη Ανανεωτική Αριστερά, Ανανεωτική Δεξιά, Ανανεωτικό ΠΑΣΟΚ, Ανανεωτική ΝΔ, όχι στον πόλεμο, κόμμα επιχείρηση, χαρίζω οικόπεδα, χαρίζω χρέη, σώζω ζωές, Παναγροτικό Εργατικό Κίνημα Ελλάδας ΠΑΕΚΕ». Στις συνεντεύξεις του μάλιστα έλεγε πως δεν έκανε πλάκα και πως είχε μια τεράστια έκταση στα Γρεβενά, την οποία και θα μοίραζε σε φτωχούς αγρότες. Αλλά αυτό δεν εκτιμήθηκε από τους ψηφοφόρους και στις εκλογές του Μαΐου συγκέντρωσε μόλις 302 ψήφους. Στις επαναληπτικές του επόμενου μήνα ο Μιλτιάδης Τζαλαζίδης κατέρριψε ένα ακόμη ρεκόρ: δεν πήρε ούτε μία ψήφο. Ο ίδιος παραδέχτηκε πως δεν ψήφισε τον εαυτό του, επειδή στο εκλογικό τμήμα όπου πήγε δεν του έδωσαν επικυρωμένο ψηφοδέλτιο. «Εκνευρίστηκα και αποχώρησα. Πήρα την ταυτότητα κι εξαφανίστηκα», είχε δηλώσει, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Τον Ιανουάριο του 2015 το κόμμα ξανακατεβαίνει με το γνωστό πλέον όνομα σιδηρόδρομο και παίρνει μόλις μία ψήφο. Κανείς ποτέ δεν έμαθε αν ήταν δική του ή κάποιου πιστού οπαδού του.
Μια νύχτα θρίλερ που τα φίδια έζωσαν την Τσιμισκή
Αναμφίβολα από τις πιο γκραν γκινιόλ εκλογικές αναμετρήσεις ήταν αυτή της 9ης Απριλίου του 2000, όταν η Ελλάδα κοιμήθηκε με πρωθυπουργό τον Κώστα Καραμανλή και ξύπνησε με Κώστα Σημίτη στο τιμόνι της χώρας.
Το ΠΑΣΟΚ πέτυχε την πιο οριακή νίκη της Μεταπολίτευσης κερδίζοντας τη ΝΔ με διαφορά 72.400 ψήφων και ποσοστό λίγο πάνω από το 1%. Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε 43,79% και πήρε 158 έδρες, η ΝΔ 42,74% και 125 έδρες, το ΚΚΕ 5,52% και 11 έδρες και ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου του Νίκου Κωνσταντόπουλου 3,20% και 6 έδρες.
Σε εκείνες τις εκλογές σημειώθηκε η μεγαλύτερη μετακίνηση ψηφοφόρων με λεωφορεία, τρένα, πλοία, αεροπλάνα, καθώς το ΠΑΣΟΚ σύμφωνα με τον Κώστα Λαλιώτη υπολόγιζε ότι «περίπου 250.000 ετεροδημότες θα μετακινηθούν από νομό σε νομό και πάνω από 50.000 απόδημοι θα έρθουν στην Ελλάδα από 20 χώρες και τέσσερις ηπείρους». Από την πλευρά της, η Ν.Δ. μετακίνησε 180.000 ετεροδημότες.
Αλλά αυτό δεν ήταν το χαρακτηριστικό στοιχείο της αναμέτρησης.
Οι κάλπες έκλεισαν στις 7 το απόγευμα και τα exit polls έδιναν προβάδισμα στη ΝΔ, οι οπαδοί της οποίας κατέκλυσαν τη Ρηγίλλης όπου ο Κώστας Καραμανλής βγήκε στο μπαλκόνι και τους χαιρετούσε χαμογελαστός. Στη Θεσσαλονίκη βγήκαν κορνάροντας στην Τσιμισκή, όπου ήταν το κεντρικό εκλογικό κέντρο του κόμματος, στην Παύλου Μελά στο κέντρο της νεολαίας και στη Λεωφόρο Νίκης δημιουργώντας πανδαιμόνιο. Στο στρατόπεδο του ΠΑΣΟΚ την έκπληξη διαδέχονταν η κατήφεια και το κλίμα θύμιζε... κηδεία, ενώ πολλά γραφεία είχαν κλείσει από νωρίς.
Αργά το βράδυ όταν άρχισαν να ενσωματώνονται οι ψήφοι μιας από τις μεγαλύτερες εκλογικές περιφέρειες, της Β΄ Αθηνών, η βραδιά εκτυλίχθηκε σε θρίλερ κι όσοι έπεσαν για ύπνο έχασαν μια από τις πιο δυνατές εκλογικές αναμετρήσεις. Ο Κώστας Σημίτης πήρε το «πράσινο φως» για τη δεύτερη τετραετία του και ο αείμνηστος εκλογολόγος, Ηλίας Νικολακόπουλος, σχολίασε πως «όλα τα exit polls πέτυχαν τα ποσοστά των κομμάτων μέσα στο πλαίσιο του στατιστικού λάθους».
Στη Θεσσαλονίκη βγήκαν ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας σε όλο το κέντρο, αφού η κατάσταση μύριζε μπαρούτι. Αστυνομικοί με τη βοήθεια των ψυχραιμότερων προσπαθούσαν να συνετίσουν τους θερμόαιμους και να διαλύσουν τις συγκεντρώσεις. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είχαν στήσει τα εκλογικά τους κέντρα στην Τσιμισκή. Οι αψιμαχίες δεν έλειψαν. Μια μεγάλη ομάδα οπαδών της ΝΔ έφτασε στα κεντρικά γραφεία του κόμματος στη Μητροπολίτου Ιωσήφ και διαμαρτυρήθηκε με έντονο τρόπο. Κι ύστερα επέστρεψαν στην Τσιμισκή... και κάποια στιγμή έκαναν την εμφάνισή τους φίδια πάνω στο οδόστρωμα. Ποιος τα έφερε και τα άφησε ελεύθερα δεν έγινε γνωστό... ούτε η σημειολογία της κίνησης. Και για να λέμε την αλήθεια, λίγοι το θυμούνται πια... οι δράστες σίγουρα, αλλά παραμένουν άφαντοι.