Την ευκαιρία να ταξιδέψουν μεταξύ 3ου και 7ου αιώνα αλλά και να μυηθούν στον κόσμο των φυλακτών της ύστερης αρχαιότητας είχαν όσοι βρέθηκαν χθες στο αμφιθέατρο «Μελίνα Μερκούρη» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης.
Στο ρόλο του μύστη δεν ήταν άλλος από τον αρχαιολόγο-ιστορικό Δρ. Παναγιώτη Καμπάνη όπου παρουσίασε το βιβλίο του με τίτλο, «ΦΥΛΑΞ: Τα φυλακτά της ύστερης αρχαιότητας», εμπλουτίζοντας τον ευρύτερο χώρο των αρχαιογνωστικών σπουδών.
Αντικείμενο της μελέτης που πραγματεύεται το βιβλίο του κ. Καμπάνη είναι τα φυλακτά που χρονολογούνται την περίοδο της ύστερης αρχαιότητας και σκοπός αυτής είναι η περιγραφή των φυλακτών ως αντικείμενα που συνδέονται άμεσα με τα συναισθήματα των ανθρώπων αλλά και η ερμηνεία του πώς και γιατί αυτά επιβίωσαν, παρά τη μεγάλη πολεμική που δέχθηκαν από φιλοσοφικές σχολές και επίσημες θρησκείες.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο αρχαιολόγος-ιστορικός «η ύλη του βιβλίου χωρίζεται σε τρία μέρη, ενώ παρεμβάλλεται και ένας "παρενθετικός λόγος" με επεξηγήσεις κυρίως των «μαγικών» ονομάτων και συμβόλων.
Ο αναγνώστης θα ξεκινήσει την ανάγνωσή του με τα «Καλλιεπή Προοίμια». Πρόκειται για την γνώμη που διετύπωσαν επτά κορυφαίοι επιστήμονες όταν διάβασαν το βιβλίο πριν ακόμη εκδοθεί.
Στη συνέχεια ακολουθεί το Α' μέρος με τίτλο: «Ιερά τελετουργία». Εδώ περιλαμβάνεται η θεωρία των φυλακτών, όπως αυτή καταγράφεται μέσα από τις γραπτές πηγές. Μαγικοί πάπυροι, Άρρητα έργα, Απόκρυφοι Βίβλοι. Ακολουθούν γενικά στοιχεία που σχετίζονται με την κατασκευή των φυλακτών και επεξηγήσεις των συνήθων παραστάσεων, συμβόλων και επιγραφών που συναντάμε σε αυτά.
Στο Β΄μέρος με τίτλο: «Από τα τελέσματα των εθνικών στα φυλακτήρια των χριστιανών», επιχειρείται η παρουσίαση των εθνικών και των χριστιανικών φυλακτών, που η ιστορία ήθελε να συνυπάρξουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Αναλύονται οι ομοιότητες και οι διαφορές που ηθελημένα προέκυψαν από τη χριστιανική Εκκλησία, όταν αυτή αποφάσισε να μην πέσει αμαχητί, αλλά να μετασχηματίσει κάποια από αυτά, με μοναδικό σκοπό να ικανοποιήσει τις προαιώνιες ανάγκες των πιστών της, όπως αυτές είχαν καταγραφεί στο DNA τους.
Στο Γ΄μέρος γίνεται μια ομαδοποίηση και καταγραφή των κυριότερων ομάδων φυλακτών, όπως αυτές ξεχωρίζουν μέσα από τις πηγές ή όπως αυτές τις αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Τα φυλακτά του φθόνου και της βασκανίας / Τα φυλακτά της επιτυχίας / Τα φυλακτά του έρωτα / Τα φυλακτά του γάμου / Τα φυλακτά της γυναίκας και του παιδιού / Τα φυλακτά της υγείας / Τα διαβατήρια φυλακτά της ψυχής. Το όλο εγχείρημα συμπληρώνει ο επίλογος με κάποια συμπεράσματα και η βιβλιογραφία».
Τέλος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Καμπάνης «κάθε σοβαρή έρευνα πρέπει να καλύπτει δυο βασικές ανάγκες. Να δίνει, στο μέτρο του δυνατού, απαντήσεις στα προβλήματα που διατυπώθηκαν στο παρελθόν και να δημιουργεί νέα ερωτήματα για το μέλλον. Τα συμπεράσματα που εξάγονται πρέπει να είναι αντικειμενικά και με πλασματικά όρια» ενώ μάλιστα προσθέτει πως «στην έρευνα μπορείς να χρησιμοποιείς όλα τα σημεία στίξης, όπως θαυμαστικά, ερωτηματικά, κόμματα, αλλά ποτέ τελείες, γιατί η έρευνα δεν σταματά στο δικό μας έργο».