Skip to main content

Ο «καθρέφτης» της δημοκρατίας στο πεδίο των επενδύσεων

Στην άμεση δημοκρατία οι πολίτες αποφασίζουν οι ίδιοι ενώ στην αντιπροσωπευτική εμπιστεύονται τα συμφέροντά τους στους αντιπροσώπους των ψηφοφόρων

Γράφει ο Επενδυτής

Μια ενδιαφέρουσα αντιστοιχία είναι ότι η άμεση δημοκρατία παραπέμπει στην αδιαμεσολάβητη σχέση επενδυτή – εταιρείας. Η έμμεση δημοκρατία προσομοιάζει με τις επενδύσεις μέσω των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών φορέων -δημόσιες επενδύσεις μέσω φόρων και παροχή δανείων μέσω καταθέσεων.

Στην άμεση δημοκρατία οι πολίτες αποφασίζουν οι ίδιοι, στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία εμπιστεύονται τα συμφέροντά τους σε άτομα που εξειδικεύονται σ’ αυτό το ρόλο: στο ρόλο των αντιπροσώπων των ψηφοφόρων.

Η εκπροσώπηση των συμφερόντων των ψηφοφόρων από τους πολιτικούς, ενέχει ζητήματα ποιότητας αντιπροσώπευσης. Είναι το γνωστό «πρόβλημα της αντιπροσώπευσης» (principal - agent problem).

Οι πολιτικοί υπηρετούν τους πολλούς ή τους λίγους; Eνδιαφέρονται για το γενικό ή το ειδικό καλό; Tους απασχολεί η διαμόρφωση μιας βιώσιμης σχέσης;

Στον πολιτικό χώρο εμφανίζεται το ιδιόμορφο ζήτημα ότι οι μειοψηφίες πάντα κερδίζουν τις πλειοψηφίες, γιατί οι πρώτες είναι οργανωμένες (συντεχνίες) ενώ οι δεύτερες όχι.

Επίσης οι μειοψηφίες έχουν συγκεντρωμένα τα συμφέροντα σε λίγους, και άρα είναι ζωτικής σημασίας για αυτούς. Οι πλειοψηφίες έχουν διασκορπισμένα τα συμφέροντα, και άρα είναι μικρής σημασίας για τους πολλούς. Οι μειοψηφίες δίνουν σκληρές μάχες για τη διατήρηση των προνομίων τους. Οι πλειοψηφίες συχνά είναι παθητικές ή απέχουν κιόλας.

Σε αυτή τη σχέση, ο ενδιάμεσος, ο αντιπρόσωπος των πολλών δηλαδή, συχνά ενδίδει στις πιέσεις των λίγων και οργανωμένων, υπηρετώντας τα συγκεντρωμένα συμφέροντα τους.

Αντίστοιχα ζητήματα εμφανίζονται και στην κατανομή των πλεονασμάτων των επενδυτών. Η διαμεσολάβηση πάντοτε έχει κόστος. Οι ενδιάμεσοι έχουν την τάση να διογκώνονται για να καλύψουν όλο το διαθέσιμο χώρο και να απορροφήσουν μεγάλο μέρος των πόρων που διακινούνται. Βασικό δε μέλημα τους, η αυτοσυντήρηση. Και όσο περισσότερα ενδιάμεσα στάδια παρεμβάλλονται, τόσο μεγαλύτερο και το κόστος.

Και βέβαια αν τα ενδιάμεσα στάδια προσθέτουν αξία στους συμμετέχοντες της διαδικασίας είναι θεμιτό, αν αυτή η «διαμεσολάβηση» είναι αποτέλεσμα κανονιστικής ρύθμισης (χωρίς τη συναίνεση των «ωφελούμενων») τότε απλά προσθέτει όχληση και κόστος χωρίς ανταπόδοση. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις δεν είναι διαχειρίσιμη από το σύστημα η αποτυχία ενός «μεγάλου παίκτη» (too big to fail) και τότε αυτός διασώζεται με τα λεφτά των πολλών (bailout).

Τα τελευταία χρόνια συντελείται μια μεγάλη αλλαγή που μετατοπίζει την κοινωνία και την επιχειρηματική πρακτική από την απομόνωση της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, στη συλλογικότητα και τη συνεργασία.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις -διαδίκτυο, κοινωνικά δίκτυα, ευκολία μεταφοράς κεφαλαίων- επιτρέπουν τη με χαμηλό κόστος επικοινωνία και αλληλεπίδραση όλων των συμμετεχόντων του οικοσυστήματος -εκδότες, επενδυτές, αναλυτές, παρόχους πληροφορίας & τεχνολογίας κλπ.

Αυτές οι εξελίξεις καθιστούν δυνατή την εγκαθίδρυση μιας αδιαμεσολάβητης σχέσης ανάμεσα στην εταιρία (ελλειμματική οικονομική μονάδα που έχει ανάγκη από κεφάλαια – το sell side) και τον επενδυτή (πλεονασματική οικονομική μονάδα – που θέλει να επενδύσει – το buy side). Αυτό συμβαίνει και ως γενική τάση ανάδειξης της αμεσότητας στο διεθνές οικονομικό σύστημα - όταν τα ενδιάμεσα στάδια δεν προσθέτουν αξία.

Στο πρόσφατο παρελθόν, τα χρηματιστήρια και οι αγορές κεφαλαίου είχαν ρίξει το βάρος τους σχεδόν αποκλειστικά στη δευτερογενή αγορά και την εξυπηρέτηση των αναγκών των συναλλαγών. Η σημασία της πρωτογενούς αγοράς – άντληση κεφαλαίων – είχε υποχωρήσει σε σημασία. Αυτή η ετεροβαρής προσέγγιση αλλάζει και τώρα δίνεται βάρος και στην άντληση κεφαλαίων.

Όπως οι τεχνολογικές εξελίξεις μετασχημάτισαν τη δευτερογενή αγορά έτσι και οι τρέχουσες τάσεις θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της διαδικασίας εξεύρεσης κεφαλαίων και κατανομής τους από όλο το φάσμα των πολιτών – επενδυτών. Και μάλιστα με ένα τρόπο βιώσιμο. Με ευκολία συμμετοχής των μικρών επενδυτών αλλά και αποτελεσματικής τους προστασίας – μέσω της διάδοσης των πληροφοριών, δεδομένων και απόψεων για την εταιρία.

Η άμεση επαφή επενδυτών και εταιριών μέσω της αγοράς απαιτεί τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος επαρκούς πληροφόρησης, ελευθερίας επιλογής, με ευκολία και ασφάλεια. Τότε αυτή η σχέση αμεσότητας, με μειωμένο κόστος αντιπροσώπευσης, μπορεί να προσδώσει πλεονεκτήματα και να αυξήσει την αποδοτικότητα και στα δύο μέρη.