Παρότι τα μπάνια του λαού δεν πρέπει κανείς να τα διαταράσσει, το φετινό καλοκαίρι δεν είναι από τα συνηθισμένα. Είναι ένα προεκλογικό καλοκαίρι για την αυτοδιοίκηση και δεν επιτρέπει σε όσους εμπλέκονται στον προεκλογικό αγώνα να ενδώσουν στη θερινή ραστώνη.
Κι αυτοί δεν είναι λίγοι. Είναι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, δεδομένου ότι με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο επετεύχθη θεαματική αύξηση της συμμετοχικότητας, που έτσι κι αλλιώς είναι ζητούμενο στο πλαίσιο της διαρκούς εμβάθυνσης της Δημοκρατίας μας.
Η επικαιρότητα δικαίως αντικατοπτρίζει τον “οργασμό” στα αυτοδιοικητικά, αφού σε αυτά εμπλέκονται χιλιάδες υποψήφιοι περιφερειακοί, δημοτικοί και τοπικοί σύμβουλοι. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι οποίοι σε άλλη περίπτωση δεν επρόκειτο να ασχοληθούν ενεργά με τα κοινά, πλέον δίνουν τον αγώνα τους για να εκπροσωπήσουν τους συμπολίτες τους στα περιφερειακά, δημοτικά και τοπικά συμβούλια κι αυτό δεν μπορεί παρά να είναι μια νίκη της Δημοκρατίας, χωρίς αστερίσκους.
Ο ενεργός πολίτης είναι ο σύγχρονος πολίτης. Η κριτική του καναπέ, η αδιαφορία, η ανέξοδη κριτική, η δακτυλοδειξία και άλλες συνήθειες του παρελθόντος αποδείχτηκαν στρεβλές έως και υπονομευτικές για τον τόπο. Δεν οδήγησαν πουθενά. Πιο σωστά οδήγησαν σε θλιβερά αποτελέσματα, τα οποία μάλιστα κατατρέχουν τοπικές κοινωνίες (και όχι μόνο) για πολλά χρόνια.
Ο νέος εκλογικός νόμος, με τη δυνατότητα της προσαύξησης των υποψηφίων στα ψηφοδέλτια της Αυτοδιοίκησης σε ποσοστό έως και 150% δίνει πια τη δυνατότητα κινητοποίησης των πολιτών, συμμετοχής και άρα εμπλουτισμού των προτάσεων, απόψεων, ιδεών των παρατάξεων. Κρίσιμη παράμετρος για την επόμενη μέρα σε μια Αυτοδιοίκηση ακόμα πιο κοντά στον πολίτη, στη γειτονιά, στα πραγματικά προβλήματα της καθημερινότητας.
Μπορεί σήμερα ορισμένοι να ασκούν κριτική, τονίζοντας ότι με την προσαύξηση φτάνουμε στο φαινόμενο κάθε πολυκατοικία να έχει και υποψήφιο στους αστικούς Δήμους, ενώ στους μικρότερους κάθε οικογένεια και ένας υποψήφιος. Και γιατί δηλαδή αυτό είναι κακό; Αν το ζητούμενο τόσα χρόνια είναι ο ενεργός πολίτης, τότε η ουσία είναι η ενίσχυση της συμμετοχικότητας, η εμπλοκή στα κοινά όλο και περισσότερων πολιτών. Μακάρι να μπολιαστεί η κοινωνία από ενεργούς πολίτες και ο νέος νόμος να δημιουργήσει μια νέα κουλτούρα συμμετοχής στα κοινά. Μακάρι να είναι ο νέος νόμος η αφορμή για μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων στην Αυτοδιοίκηση, για κινητοποίηση των αποστασιοποιημένων, για καλύτερη και μεγαλύτερη εκπροσώπηση των τοπικών κοινωνιών.
Ο νέος εκλογικός νόμος επίσης οδηγεί σε σταθερές διοικήσεις στις Περιφέρειες και τους Δήμους. Η απλή αναλογική απέτυχε στην πράξη κι αυτό είναι κοινή παραδοχή πια. Η διασφάλιση της κυβερνησιμότητας είναι παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας. Αν η συνεργασία και η σύγκλιση απόψεων ήταν το ζητούμενο της απλής αναλογικής, το αποτέλεσμα που ζήσαμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν μάλλον απογοητευτικό. Συνεργασίες με το ζόρι, θεσιθηρίες, συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, προσωπικές στρατηγικές ήταν ορισμένες μόνο από τις προβληματικές καταστάσεις, που αντιμετώπισαν όσες Περιφέρειες και Δήμοι δεν είχαν πλειοψηφικές διοικήσεις. Ως προς αυτή την παράμετρο, ο νέος νόμος έρχεται να αποκαταστήσει μια μείζονα στρέβλωση. Οι πολίτες επικροτούν πρωτίστως συγκεκριμένα σχέδια και προγράμματα και δευτερευόντως πρόσωπα, ειδικά όταν αυτά δεν είναι επικεφαλής παρατάξεων. Να χάνεται η ουσία μιας περιφερειακής ή δημοτικής αρχής στις προσωπικές επιδιώξεις, χάριν του μπαλώματος ενός κενού του νόμου, όχι μόνο δεν είναι λογικό, αλλά αποτελεί και προσβολή στη λαϊκή ετυμηγορία.
Είναι ο νέος εκλογικός νόμος τέλειος; Όχι. Έχει κι αυτός στρεβλώσεις. Μια από τις πιο σημαντικές είναι η πρόβλεψη της μείωσης του αριθμού των μελών των περιφερειακών και δημοτικών συμβουλίων. Τα όποια οφέλη δεν είναι δημοσιονομικά, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται και η πολυφωνία και η ευρεία εκπροσώπηση της κοινωνίας. Ταυτόχρονα όμως δημιουργεί ένα ακανθώδες ζήτημα στις διοικήσεις που θα προκύψουν και στη λειτουργία τους την επόμενη μέρα. Αφαιρεί επιλογές προσώπων, λόγω περιορισμένου αριθμού συμβούλων και έτσι στερεί και τη φρεσκάδα, μέσω της εναλλαγής αιρετών σε θέσεις ευθύνης. Και επιπλέον οι νέες διοικήσεις χάνουν σε εξειδίκευση στελεχών, σε δεξιότητες και τελικά σε προτάσεις, ιδέες και φρεσκάδα – ανανέωση.
Ζυγίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του νέου νόμου, που πλέον μας αφορά όλους, το πρόσημό του είναι θετικό, γιατί παρά τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν οι διοικήσεις Περιφερειών και Δήμων με την “υποεκπροσώπηση” και την “υποστελέχωση”, θα είναι ισχυρές διοικήσεις, ικανές να υλοποιήσουν τις εξαγγελίες τους, χωρίς εκπτώσεις, χωρίς καθυστερήσεις. Το έργο είναι το ζητούμενο κι αυτό έχει όλα τα εχέγγυα αυτή τη φορά να υλοποιηθεί στο ακέραιο.
*Ο Θεόδωρος Μητράκας είναι πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας και πρόεδρος της ΔΕΕΠ Α' Θεσσαλονίκης