Ναι ή όχι στο σημερινό συλλαλητήριο; Το ερώτημα βασάνισε επί τουλάχιστον δυο εβδομάδες πολλούς Θεσσαλονικείς, πολλούς Μακεδόνες, πολλούς Έλληνες. Έγινε αντικείμενο διαφωνιών, αντικείμενο συγκρούσεων, αντικείμενο μαζικού προβληματισμού. Εκείνοι που εξ αρχής είχαν άποψη (θετική ή αρνητική) δε χρειαζόταν να μπουν σε όλο αυτό τον άτυπο δημόσιο διάλογο, ούτε στη συγκρουσιακή λογική που αναπόφευκτα επικρατεί σε τέτοιες περιπτώσεις. Όμως μπήκαν. Δυστυχώς, όσοι το είδαν μανιχαϊστικά, απέτυχαν παταγωδώς. Το συλλαλητήριο προτού καν γίνει πέτυχε και απέτυχε. Όπως το δει ο καθένας...
Εκείνοι που απέτυχαν είναι όσοι ενώ είχαν εξ αρχής την άποψη πως τα συλλαλητήρια του είδους δεν προσφέρουν πια τίποτα, είναι εκδηλώσεις υπέρμετρου πατριωτισμού, είναι δηθενιές παρωχημένες, είναι η ευκαιρία ακραίων να βγουν στην επιφάνεια, βάζουν εμπόδια στις διαπραγματεύσεις, αποτελούν εθνικιστικές κορώνες... είναι οι ίδιοι που μπήκαν στη διαδικασία να εξηγήσουν δημοσίως, κυρίως μέσω των social media τις θέσεις τους. Γιατί είχαν αυτή την ανάγκη; Γιατί έπρεπε να διατρανώσουν και οι ίδιοι την αντίθεσή τους στο συλλαλητήριο;
Εκείνοι που επίσης απέτυχαν είναι όσοι ενώ εξ αρχής τοποθετήθηκαν υπέρ του συλλαλητηρίου, ντύθηκαν τον ήλιο της Βεργίνας, επιδόθηκαν στα περήφανα Macedonia is greek (το διεθνές μου σύνθημα μέσα...), οραματίστηκαν τον Άγιο Βαλεντίνο του 1992, φόρεσαν τις πολεμικές στολές τους, έβρισαν τα Σκόπια, βρήκαν την ευκαιρία να ξεμπροστιάσουν τους πολιτικούς, επένδυσαν στην ηρωική επάνοδο της μισαλλοδοξίας... είναι οι ίδιοι που γνώριζαν ότι οι εποχές έχουν αλλάξει και μαζί τους άλλαξαν και οι συνθήκες σε ένα εθνικό θέμα, που μοιραία πρέπει –αν όχι τώρα- κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον να βρει μια λύση.
Καμιά λύση δε δίνεται μέσα από συλλαλητήρια. Κάποτε είχαν τη χρησιμότητά τους και χρησιμοποιήθηκαν (κι από την άλλη πλευρά) ως διαπραγματευτικά χαρτιά. Σήμερα όμως; Μήπως αντί να βοηθούν βλάπτουν; Μήπως αντί για εκδηλώσεις πατριωτισμού και «αθώες» διαδηλώσεις αποτελούν επικίνδυνες «εθνικές επιπολαιότητες»;
Και να καθίσει κάποιος που το εθνικό φρόνημα, το συναίσθημα, ο υγιής πατριωτισμός, το δίκαιο τον πνίγει και να καταπιεί ό,τι του σερβίρουν; Και πού πήγε το λαϊκό δικαίωμα στην έκφραση; Ποιος θα μου απαγορεύσει να ασκήσω το ιστορικό μου δικαίωμα, να προασπίσω τα δίκαια της πατρίδας μου; Γιατί είμαι άραγε πατριδοκάπηλος; Και γιατί μια διαδήλωση πρέπει να έχει κομματικό καπέλο για να μην είναι «ύποπτη»; Γιατί οι πολίτες δεν μπορούν αυτοβούλως να εκφράζονται ελεύθερα;
Μην ψάχνετε τις απαντήσεις στη λογική του «άσπρου – μαύρου». Όλο το σκεπτικό (περί αυτού πρόκειται ή περί προβληματισμού αν θέλετε) που προανέφερα το έχει ακυρώσει ήδη η πράξη. Είναι σαφές ότι το συλλαλητήριο αυτό δε θα μείνει στην ιστορία. Θα το συζητήσουμε για άλλη μια εβδομάδα (ελπίζω να κυλήσει χωρίς απρόοπτα) και θα περάσει. Σαν ένα ακόμη ποδοσφαιρικό ντέρμπι (και συγγνώμη αν κάποιοι προσβληθούν, δεν είναι αυτός ο σκοπός του προβληματισμού που καταθέτω).
Πολύ απλά, επειδή η ουσία δεν είναι το συλλαλητήριο αλλά το ίδιο το πρόβλημα των τελευταίων τριών δεκαετιών, που κρύφτηκε κάτω από το χαλί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά πλέον πρέπει να βρει μια λύση. Και προσοχή: Κρύφτηκε κάτω από το χαλί, μετά ένα συλλαλητήριο μοναδικό, που έμεινε στην Ιστορία...
Δεν έχω ξεκαθαρίσει καν ποια θα είναι καλή λύση για την Ελλάδα. Είμαι βέβαιος πως εκτός του ονόματος η όποια λύση πρέπει να δίνει ολοκληρωμένες και τελεσίδικες απαντήσεις σε μια σειρά από άλλα ζητήματα, που ευτυχώς διαπιστώνω (κι από τις δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού) έχουν μπει στο τραπέζι και η απέναντι πλευρά φαίνεται διατεθειμένη να τα συζητήσει.
Πάμε όμως στο δια ταύτα, στο όνομα. Θα είναι ικανοποιητική λύση μόνο μια ονομασία που δεν περιέχει τον όρο «Μακεδονία» και τα παράγωγά του; Μήπως αποδεκτή θα είναι μια λύση ακόμη και με γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό στη βάση μιας σύνθετης ονομασίας; Κι αυτό το βάζει ο πρωθυπουργός στην τελευταία συνέντευξή του στο «Έθνος», όπως διαβάζω. Για να μην κοροϊδευόμαστε, οι πέντε προτάσεις Νίμιτς μας γυρίζουν δυο δεκαετίες πίσω, αλλά δυστυχώς εκεί έχουμε μείνει...
Θα μου πει κάποιος γιατί η «εθνική γραμμή» δεν είναι εκείνη που εκφράστηκε στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και είναι η γραμμή που εκφράστηκε στο Βουκουρέστι το 2008; Μήπως δεν υπάρχει «εθνική γραμμή» και τελικά μήπως δεν υπάρχει εθνική πολιτική για το σκοπιανό; Κυβερνητική πολιτική έστω υπάρχει; Διότι αν υπάρχει, πως και δεν την ξέρουμε; Εξυπηρετεί σε κάτι αυτή η μυστικοπάθεια; Είναι διαπραγματευτικό όπλο; Ας μας το πει κάποιος υπεύθυνος να το ξέρουμε τουλάχιστον...
Οι καιροί έχουν αλλάξει και προφανώς αλλάζουν και οι συνθήκες και οι διεκδικήσεις. Δεν αλλάζουν τα δίκαια, η Ιστορία, το ίδιο το εθνικό ζήτημα. Στην Ελλάδα όμως, ούτε προσαρμοστικότητα στις συνθήκες δείχνουμε, ούτε σταθερότητα και υποστήριξη σε πάγιες θέσεις.
Σήμερα νομίζω ότι λαός και πολιτικοί είναι πιο μπερδεμένοι από ποτέ στο σκοπιανό. Ακόμη κι εκείνοι που με στόμφο υποστηρίζουν μια θέση είναι έτοιμοι να δεχτούν κάτι άλλο. Ας πάρουμε για παράδειγμα εκείνους που λένε όχι στο όνομα Μακεδονία και τα παράγωγά του για τα Σκόπια. Είναι οι ίδιοι που έχουν αποδεχθεί δυο δεκαετίες τώρα το «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ας πάρουμε για παράδειγμα εκείνους που λένε δε θα παριστάνουμε και τους νονούς της γείτονος και πρέπει να σεβαστούμε το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό. Είναι οι ίδιοι που αν συμφωνήσει η όποια κυβέρνηση σε μια ονομασία σκέτο «Μακεδονία» δε θα βγαίνουν με περηφάνεια να μιλήσουν για εθνική επιτυχία...
Το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι ακριβώς εδώ. Στην ανυπαρξία μιας εθνικής γραμμής, σεβαστής από όλους. Αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε στα εθνικά μας θέματα, πού θα συμφωνήσουμε; Και δεν περιλαμβάνω τους ακραίους κάθε πλευράς, περιλαμβάνω όλους τους λογικούς Έλληνες, που αδυνατούν να συνεννοηθούν για τα αυτονόητα. Ο καθρέφτης αυτής της ασυνεννοησίας είναι τα πολιτικά κόμματα. Αν σε μια τόσο σημαντική διαπραγμάτευση δεν έχει γίνει εθνική συνεννόηση ή έστω ένας επίσημος ανοιχτός διάλογος ανάμεσα στα κόμματα για να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο διαπραγματευτικό – διεκδικητικό πλαίσιο, με κόκκινες γραμμές, τότε ο προβληματισμός για ένα συλλαλητήριο τι αξία έχει; Μήπως βλέπουμε το δένδρο και χάνουμε το δάσος;
Το συλλαλητήριο εκ των προτέρων για ορισμένους είναι επιτυχημένο, για ορισμένους αποτυχημένο. Και βρε αδελφέ στο φινάλε ρωτάει κανείς τι πιστεύουμε σε κάθε σημαντικό θέμα της δημόσιας ζωής; Γιατί να ρωτάμε ποιος θα πάει και ποιος όχι με τόσο ενδιαφέρον πια; Ας κάνει ο καθένας όπως αισθάνεται.
Υ.Γ.: Όλοι είμαστε έτοιμοι να βγάλουμε νούμερο συμμετεχόντων. Ελπίζω οι αριθμοί που θα γεμίσουν ΜΜΕ και social media σήμερα να προέλθουν από τις γνωστές «εκτιμήσεις» και να μην είναι δυνατή η καταμέτρηση. Αλλιώς θα έχουμε να κάνουμε με την αλήθεια. Και η αλήθεια πονάει (ποιον δεν έχει σημασία).