Μια πορεία ανθρώπων ντυμένων στα μαύρα, το Walk for Freedom, θα στιγματίσει και φέτος την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων στη Θεσσαλονίκη.
Η ζήτηση για φτηνή εργασία και σεξ στην Ελλάδα την καθιστά βασικό προορισμό για θύματα trafficking. Η Ελλάδα είναι γνωστή ως “το κέντρο της εμπορίας ανθρώπων στην Ευρώπη”, καθώς είναι χώρα διέλευσης και προορισμού για τα θύματα.
Πριν την προσφυγική κρίση, οι γυναίκες που έρχονταν στην Ελλάδα και έπεφταν θύματα εμπορίας προέρχονταν κυρίως από φτωχές χώρες της Αφρικής αλλά και χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουκρανία. Μετά την κρίση ωστόσο, άρχισαν να έρχονται γυναίκες και από πιο απομακρυσμένες χώρες όπως η Δομινικανή Δημοκρατία και η Ταϊτή.
Τα μοτίβο είναι κλασικά και επαναλαμβανόμενα, ειδικά όταν πρόκειται για θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Όπως αναφέρει η Άννα Παπαδοπούλου, ψυχολόγος στην οργάνωση Α21, οι περισσότερες γυναίκες από την Αφρική έχουν κοινή εμπειρία. Ζώντας στα όρια της φτώχειας, δέχονται μια πρόσκληση από γνωστούς και οικογενειακούς φίλους ή ακόμα και από παντελώς άγνωστους μέσω social media για να δουλέψουν στην Ελλάδα. Η δουλειά αφορά συνήθως την απασχόλησή τους ως babysitters, σερβιτόρες ή σπανιότερα ως χορεύτριες σε κλαμπ.
Οι γυναίκες παίρνουν τον δρόμο για την Ευρώπη. Τα μέλη του κυκλώματος εμπορίας ανθρώπων τις περιμένουν στο αεροδρόμιο και την ίδια ή την επόμενη ημέρα τις πηγαίνουν σε έναν χώρο όπου καταλαβαίνουν ότι δεν θα βρουν αυτό που τους υποσχέθηκαν. Εκεί τις «σπάνε» και εξασφαλίζουν τη σιωπή τους ασκώντας σωματική και ψυχολογική βία και κακοποίηση. Ακόμα, τις απειλούν λέγοντας τους ότι γνωρίζουν πού μένει η οικογένεια τους και πως αν μιλήσουν ή ξεφύγουν θα τους σκοτώσουν όλους. «Οι γυναίκες αυτές θυματοποιούνται σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμα και όταν μπαίνει η αστυνομία, δεν μιλάνε αμέσως», σημειώνει η κ. Παπαδοπούλου.
Ως παράδειγμα αναφέρει την ιστορία μιας γυναίκας η οποία ήρθε από μια χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ. Ταξίδεψε στην Ελλάδα επειδή την είχε προσεγγίσει μια γνωστή της η οποία της είπε ότι δουλεύει ως baby sitter και γνωρίζει πως ψάχνουν μια ακόμα κοπέλα. Η γυναίκα πείστηκε και ήρθε στη χώρα μας όπου κύκλωμα trafficking την ώθησε στην πορνεία. Πέρασαν περίπου δύο εφιαλτικά χρόνια μέχρι να έρθει εκείνη η ημέρα που η αστυνομία έκανε έφοδο μετά από καταγγελία πολίτη στον τετραψήφιο αριθμό 1109, της οργάνωσης Α21 και διέσωσε τη γυναίκα.
Μαζί με αυτή τη γυναίκα, φέτος σώθηκαν άλλες 19 ενώ συνολικά οι κλήσεις στο 1109 έφτασαν τις 929 και οι καταγγελίες τις 204.
Οι «θετικές» αυτές περιπτώσεις διασώσεων δεν αποτελούν παρά μόνο το 1% των περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων που διασώζεται. Συνολικά στον κόσμο, 40 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πέσει θύματα εμπορίας. Από αυτούς το 74% είναι γυναίκες, το 29% είναι άνδρες και το 25% παιδιά.
Και Ελληνίδες θύματα
Στη λίστα των θυμάτων τα τελευταία χρόνια της κρίσης έχουν προστεθεί και Ελληνίδες. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η κ. Παπαδοπούλου, στην περίπτωση των Ελληνίδων το μοντέλο της προσέγγισης αλλάζει. Συνήθως προσεγγίζουν νεαρές κοπέλες, κάποιες και μέσω social media, και τους ζητούν να συμμετέχουν σε φωτογραφίσεις ως μοντέλα. Έπειτα βήμα βήμα τις προσεγγίζουν περισσότερο ζητώντας του να κάνουν και άλλες δουλειές που φτάνουν μέχρι την πορνεία.
Χαρακτηριστικό της νέας αυτής τάσης είναι τα πρώτα στοιχεία του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς για την Προστασία των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων (ΕΜΑ) για το χρονικό διάστημα από 1ης Ιανουαρίου 2019, οπότε και ξεκίνησε η λειτουργία του ΕΜΑ, έως 31 Ιουλίου 2019. Τα στοιχεία όπως αναφέρει ο Μηχανισμός είναι ανεπαρκή για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων αλλά δίνουν μια πρώτη εικόνα του τι συμβαίνει.
Αναφορικά με τις εθνικότητες των θυμάτων, είναι αξιοσημείωτο ότι 19 έχουν ελληνική εθνικότητα και 16 από αυτά είναι παιδιά, στην πλειοψηφία τους θύματα εκμετάλλευσης επαιτείας.
Σύμφωνα με τον ΕΜΑ, από τα 82 άτομα που είναι καταγεγραμμένα στο μητρώο το πρώτο εξάμηνο του 2019, τα 58 είναι γυναίκες και κορίτσια, τα 16 είναι άντρες και αγόρια, τα 2 είναι διεμφυλικά άτομα και στα 6 το φύλο δεν έχει καταγραφεί στις Φόρμες Αναφοράς στον ΕΜΑ. Διαπιστώνεται ότι η πλειοψηφία των ενήλικων θυμάτων είναι γυναίκες, ενώ στα παιδιά σχεδόν μοιράζεται ο αριθμός σε αγόρια και κορίτσια. Από τις γυναίκες, 5 ήταν κατά την υποβολή της αναφοράς σε κατάσταση εγκυμοσύνης ενώ οι 13 βρίσκονται στην Ελλάδα με τα τέκνα τους, παρουσιάζουν δηλαδή αυξημένη ευαλωτότητα.
