Εν όψει της αλλαγής του Καλλικράτη, που ως συζήτηση εν πολλοίς έχει επικεντρωθεί στην εφαρμογή της απλής αναλογικής, παρότι υπάρχουν και πολλά άλλα μείζονα ζητήματα, συνδυαστικά και με μια ενδεχόμενη συνταγματική αναθεώρηση, η Θεσσαλονίκη θα έπρεπε λογικά να προετοιμάσει την επόμενη μέρα της.
Ως πολεοδομικό συγκρότημα η Θεσσαλονίκη όφειλε μέχρι σήμερα να έχει απαιτήσει από την Πολιτεία και να έχει σχεδιάσει το κυριότερο όλων: μια ενιαία διοίκηση, μια τοπική διακυβέρνηση από έναν αιρετό φορέα με αυξημένες αρμοδιότητες, με συγκεκριμένο πλαίσιο παρεμβάσεων, με δικό του προϋπολογισμό, με μέσα και το στελεχιακό δυναμικό, ικανό να δίνει λύσεις στα χρονίζοντα προβλήματα και στα δυσεπίλυτα ζητήματα, τα οποία αποτελούν τροχοπέδη σε κάθε προοπτική ανάπτυξης της περιοχής, επειδή εμπλέκονται δεκάδες φορείς και δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να ληφθούν οι απαιτούμενες ρηξικέλευθες αποφάσεις.
Θέλετε να την πείτε μητροπολιτική διοίκηση ή αυτοδιοίκηση, θέλετε τοπική διακυβέρνηση, όπως και να τον ονομάσει κάποιος αυτό το φορέα είναι απαραίτητο να θεσμοθετηθεί και να αποκτήσει στην πράξη κι όχι θεωρητικά τις αποφασιστικές αρμοδιότητες χωρίς «εφόσον», χωρίς αστερίσκους, χωρίς εμπλοκή άλλων φορέων, που δεν δίνουν –αποδεδειγμένα- λύσεις, αλλά αντίθετα δεν επιτρέπουν καν την εφαρμογή λύσεων, με αποτέλεσμα και τα πιο απλά ζητήματα να διογκώνονται και να καθίστανται άλυτα προβλήματα, δημιουργώντας μια αλυσίδα συνακόλουθων αρνητικών επιπτώσεων στην καθημερινότητα του πολεοδομικού συγκροτήματος.
Εφόσον δεν υπάρχει η βούληση, η ικανότητα, η διάθεση κτλ. από τους τοπικούς φορείς να συμφωνήσουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ακριβώς επειδή πολλοί θα χάσουν αρμοδιότητες τις οποίες σήμερα έχουν και δεν δείχνουν ικανοί να τις ασκήσουν (ρίχνοντας πάντα το βάρος σε άλλους), η ίδια η Πολιτεία θα πρέπει να θεσμοθετήσει έναν τέτοιο φορέα, διότι αποδεδειγμένα έχει εντοπίσει -και το έχει παραδεχτεί- την ανάγκη και βλέπει ότι άλλος τρόπος για να αντιμετωπιστούν υπερτοπικά ζητήματα δεν υπάρχει.
Δείτε για παράδειγμα το θέμα των αστικών συγκοινωνιών. Αν υπήρχε ένας φορέας (προσοχή τοπικός και αιρετός) που θα έπαιρνε τις αποφάσεις από τη Θεσσαλονίκη για τη Θεσσαλονίκη δεν θα είχαμε όλα αυτά που έχουμε σήμερα και καταλήγουν στην αναζήτηση λύσεων από την Αθήνα, που δεν σκαμπάζει πού πέφτει ο Λαγκαδάς και τα Κουφάλια...
Το ίδιο ισχύει για παράδειγμα στους δρόμους, που είναι υπερτοπικής σημασίας ή τυγχάνει να είναι στα όρια δυο δήμων και εμφανίζουν αλλοπρόσαλλη εικόνα. Ναι στη Θεσσαλονίκη υπάρχει βασική οδική αρτηρία, η οποία στη μια πλευρά της είναι σε ένα δήμο και η απέναντι σε άλλο, με αποτέλεσμα η μια πλευρά να είναι καλοσυντηρημένη και η άλλη να είναι εγκαταλειμμένη.
Αντί για τη θαλάσσια συγκοινωνία να αποφασίζει ένας κεντρικός τοπικός φορέας (πάντα σε διαβούλευση με τους οικείους δήμους διότι δεν υποστηρίζω σε καμιά περίπτωση την κατάργηση της τοπικής αυτοδιοίκησης) έχουμε υπουργεία, εταιρίες, δήμους, αρχές και ό,τι φανταστεί ο ανθρώπινος νους για να μην μπορούμε επί δεκαετίες να υλοποιήσουμε ένα έργο ομοφώνως αποδεκτό ως αναγκαίο.
Ανάλογα παραδείγματα θα μπορούσα να δώσω στο θέμα της διαχείρισης των σκουπιδιών και της καθαριότητας του πολεοδομικού συγκροτήματος, στο θέμα του κυκλοφοριακού που κατατρύχει όλο το πολεοδομικό συγκρότημα, στο ζήτημα του πρασίνου, του θαλασσίου μετώπου, των δασικών πόρων, ακόμη και στο θέμα των παράνομων διαφημιστικών πινακίδων, όπου υπάρχουν δήμοι που στους δρόμους τους δεν βλέπεις ούτε ένα παράνομο πανό και δήμοι ή δρόμοι στους οποίους γίνεται ο κακός χαμός.
Όλα αυτά τα προβλήματα υπερτοπικής σημασίας δεν λύνονται σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της εμπλοκής δεκάδων φορέων, ενώ λογικά θα έπρεπε να υπάρχει ένας υπερτοπικός μητροπολιτικός φορέας, που να έχει την αποφασιστική αρμοδιότητα και να λαμβάνει σε συγκεκριμένο χρόνο μια λύση και να την εφαρμόζει. Και να είναι ο φορέας αυτός αιρετός, ώστε να λογοδοτεί στους πολίτες της Θεσσαλονίκης.
Το ρόλο αυτό δεν μπορεί προφανώς να τον παίξει ένας δήμος, οπότε ο φορέας θα πρέπει να ψηφίζεται από το μέγιστο εκλογικό σώμα, δηλαδή αυτό του νομού. Η αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης τυπικά είναι ο φορέας που ασκεί τη μητροπολιτική διοίκηση. Χωρίς όμως τα μέσα, τους πόρους, το προσωπικό, χωρίς την αναγκαία θεσμική νομιμοποίηση και αυτοτέλεια και προφανώς με τις αρμοδιότητες να είναι κατακερματισμένες και διάσπαρτες σε δεκάδες υπηρεσίες και άλλους φορείς.
Ας κάνουν όλοι λίγο πίσω από τις φιλοδοξίες τους κι ας ζητήσουν οι ίδιοι οι τοπικοί φορείς τη δημιουργία ενός τέτοιου φορέα, που θα είναι επικεφαλής τους τυπικά, όμως στην ουσία θα συναποφασίζει μαζί τους και θα εφαρμόζει τις λύσεις, που από μόνοι τους δεν μπορούν. Θέλω να σκέφτομαι ότι όλοι οι τοπικοί άρχοντες πρωτίστως σκέφτονται το καλό του τόπου τους και το συνολικό καλό της πόλης και δευτερευόντως τις θεμιτές φιλοδοξίες τους πολιτικές ή άλλες.
Μπροστά μας έχουμε την αναμόρφωση του Καλλικράτη και τη συνταγματική αναθεώρηση. Άρα μια ευκαιρία να αποκτήσουμε στη Θεσσαλονίκη μια αιρετή μητροπολιτική διοίκηση, που θα ασκεί διακυβέρνηση στα μείζονα ζητήματα της ευρύτερης περιοχής. Να μην τη χάσουμε κι αυτή... Εκτός κι αν κάποιοι φοβούνται να μη χάσουν τα... πρωτεία τους κι ας υποθηκεύουν το μέλλον του δεύτερου μεγαλύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος της χώρας.