«Μπορεί το φαινόμενο των fake news να μην καταπολεμηθεί ποτέ, αλλά πάντοτε οι ειδήσεις με υπογραφή θα μας κρατούν πιο κοντά στην αλήθεια, καθώς μόνο έτσι μπορεί να ελεγχθεί η αξιοπιστία στην πληροφόρηση που είναι η ψυχή της δημοκρατίας». Αυτό υπογράμμισε η ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Μαρία Σπυράκη μιλώντας στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην ΕΣΗΕΜ-Θ για το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων και τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών ΜΜΕ στην αντιμετώπισή του.
Στην ημερίδα με τίτλο: Η Περιφέρεια αφοπλίζει τα Fake News: Πώς μπορούν Δημοσιογράφοι, Μέσα και Κοινό να συμμαχήσουν εναντίον των ψευδών ειδήσεων, που διοργανώθηκε από την ΕΣΗΕΜ-Θ σε συνεργασία με την κυρία Σπυράκη, δημοσιογράφοι τοπικών και περιφερειακών ΜΜΕ, έντυπων, τηλεοπτικών και διαδικτυακών, επιχείρησαν να προσεγγίσουν το ζήτημα με αφετηρία τον προβληματισμό αν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που φέρει η τοπική και περιφερειακή ενημέρωση μπορούν να γίνουν εργαλεία άμυνας στο φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων.
«Η ΕΣΗΕΜ-Θ δοκιμάζει μια εναλλακτική προσέγγιση σε μια συζήτηση που εδώ και καιρό δεν διεξάγεται μόνο μέσα στην περιοχή της Ενημέρωσης, αλλά έχει μεταφερθεί με ένταση στη δημόσια σφαίρα, και μάλιστα αποκτά πολιτικά χαρακτηριστικά», είπε ο πρόεδρος της Ένωσης, Νίκος Καρράς, ανοίγοντας τις εργασίες.
Όπως τόνισε η κυρία Σπυράκη, η πραγματικότητα που δημιουργείται στην ενημέρωση με το ίντερνετ και τα social media θυμίζει την εποχή του Γουτεμβέργιου με τη γέννηση της τυπογραφίας. Η ίδια αναφέρθηκε στις ψευδείς ειδήσεις ως εργαλείο της πολιτικής προπαγάνδας στην περίπτωση του δημοψηφίσματος για το Brexit, της προεκλογικής καμπάνιας του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και της εκστρατείας της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία.
Σύμφωνα με την κυρία Σπυράκη, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ανοίξει η συζήτηση για τις αιτίες του φαινομένου των fake news και τους τρόπους θωράκισης. «Η μία άποψη που εκφράζεται είναι να πάμε σε αυστηρά πρόστιμα, τα οποία ουσιαστικά ισοδυναμούν με κλείσιμο στα μέσα που θα αναπαράγουν ψευδείς ειδήσεις. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η άποψη ότι θα πρέπει να υπάρξει αυτορρύθμιση στους μεγάλους παίκτες, Facebook, twitter και google. Σήμερα μόνο το Facebook έχει λάβει κάποια μέτρα με τη μορφή προειδοποίησης για τις ψευδείς ειδήσεις», επισήμανε η ευρωβουλευτής.
«Τα fake news είναι σύμπτωμα της αλλαγής του οικοσυστήματος όπου παράγεται πλέον η Ενημέρωση», σημείωσε ο Martin Moore διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη των ΜΜΕ, της Επικοινωνίας και της Εξουσίας (King’s College, Λονδίνο). Διέκρινε τέσσερις παράγοντες που καθορίζουν την κατάσταση στον ωκεανό της πληροφορίας: Οι δημοκρατικές κυβερνήσεις, οι ψηφιακοί γίγαντες, οι καταναλωτές και οι οργανισμοί Ενημέρωσης. «Αν συνεχίσουμε στον δρόμο που βαδίζουμε τώρα, η εξουσία θα συγκεντρωθεί στα χέρια των ψηφιακών γιγάντων. Αν μπούμε σε καθεστώς απαγορεύσεων, θα οδηγηθούμε σε αδιέξοδα. Η λύση ίσως είναι να αναπτυχθούν δημόσια πεδία μέσα σε ιδιωτικά ελεγχόμενες περιοχές του διαδικτυακού οικοσυστήματος. Ο προσανατολισμός στην τοπική ενημέρωση είναι ένας λειτουργικός δρόμος προς τα εκεί», κατέληξε.
Ρεπορτάζ και όχι copy paste δημοσιογραφία
«Ψευτικές ειδήσεις υπήρχαν και πριν το διαδίκτυο και τα social media. Αυτό που άλλαξε με το Ιντερνετ και τα socia media είναι η ταχύτητα και το κοινό στο οποίο διαδίδονται οι ψευδείς ειδήσεις. Δυστυχώς παρότι τις περισσότερες φορές η ψευδής είδηση καταρρίπτεται, συνεχίζει σε πολλές περιπτώσεις να αναπαράγεται και για πολλούς καταγράφεται ως αληθινή», υπογράμμισε η αρχισυντάκτρια της Voria.gr Αθανασία Μπίδιου. Επισήμανε, εξάλλου, ότι fake news μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με ρεπορτάζ και όχι με copy paste δημοσιογραφία. «Το να κάνεις ρεπορτάζ, να βγάζεις ειδήσεις, να έχεις αποκλειστικά, να μην "πουλάς" τον τίτλο χωρίς να στηρίζεται από το περιεχόμενο, να μην καλύπτεις απλά την επικαιρότητα και το αστυνομικό δελτίο έχει κόστος. Οικονομικό κόστος φυσικά γιατί ρεπορτάζ χωρίς δημοσιογράφους δεν γίνεται αλλά και κόστος σε χρόνο και απήχηση. Η επένδυση ενός περιφερειακού διαδικτυακού Μέσου στο ρεπορτάζ είναι Μαραθώνιος. Στη Voria.gr επιλέξαμε τον δύσκολο δρόμο της σοβαρότητας και αξιοπιστίας από την αρχή και σήμερα είμαστε περήφανοι γιατί αυτή η προσπάθεια αναγνωρίζεται από όλους», σημείωσε.
«Ο κίνδυνος να χάσουμε την αξιοπιστία μας ως τοπικά μέσα είναι μεγαλύτερος από των υπολοίπων. Το κοινό που μας ελέγχει διψάει για την τοπική είδηση. Πρέπει να επενδύσουμε στην ανάγκη αυτή και ο κόπος θα μας επιστραφεί ως κεφάλαιο κύρους», είπε ο γενικός διευθυντής των Δημοτικών Μέσων Ενημέρωσης TV100, FM100, Φίλιος Στάγκος, και επέμεινε στη διάκριση μεταξύ ψευδών ειδήσεων και θορύβου.
Στο πλήγμα που έχει φέρει η οικονομική κρίση στην αξιοπιστία των ΜΜΕ, στερώντας τους τη δυνατότητα να απασχολήσουν ικανό αριθμό δημοσιογράφων, αναφέρθηκε ο διευθυντής της εφημερίδας Μακεδονία, Μιχάλης Αλεξανδρίδης, τονίζοντας ότι αυτό έχει περιορίσει μεταξύ άλλων την ανάδειξη θεμάτων που έχουν τοπική αφετηρία αλλά ευρεία πολιτική διάσταση. «Είναι υποχρέωση των δημοκρατικών κυβερνήσεων να υποστηρίξουν την ενημέρωση που έχει τέτοια διάσταση», τόνισε.
Στην ανάγκη της διαρκούς εκπαίδευσης του δημοσιογραφικού δυναμικού αναφέρθηκε ο Στέφανος Διαμαντόπουλος, διευθυντής του Ράδιο Θεσσαλονίκη και της εφημερίδας ThessNews.
«Το διαδίκτυο, το μέσο που έγινε για να διασφαλιστεί η διάδοση της αληθινής είδησης, είναι το ίδιο που έδωσε στο φαινόμενο των fake news ισοπεδωτική διάσταση, πρωτίστως εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η απάντηση είναι το ρεπορτάζ», επισήμανε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ασπροπούλης από το salonicanews.com.
«Οι παραγωγοί ψευδών ειδήσεων δύσκολα μπορούν να κρυφτούν στην περιφέρεια, όπου η ανωνυμία είναι ανέφικτη», τόνισε ο Γιάννης Σιδηρόπουλος από xanthi2.gr .
Ο Χρήστος Πέτρου του halkidikifocus.gr ανέδειξε ως ασφαλιστικές δικλείδες έναντι των fake news την τήρηση της δεοντολογίας και την λογοδοσία έναντι ενός συλλογικού οργάνου, όπως είναι η Ένωση Συντακτών.
«O πολιτικός κόσμος προωθεί πλέον ο ίδιος και αναπαράγει με τρολς ψευδείς ειδήσεις, και αυτό έχει γίνει πολύ εύκολα ανεκτό», σχολίασε ο Τάσος Αποστολίδης του kavalanews.gr.