Ο κ. Αχυρόπουλος μιλά για τη φροντίδα των παιδικών δοντιών
Βασίλης Αχυρόπουλος
Ειδικός Παιδοδοντίατρος
Πότε εμφανίζεται το πρώτο δόντι
Το πρώτο νεογιλό δόντι εμφανίζεται συνήθως περί τον 6ο-10ο μήνα αν και μεγάλες διακυμάνσεις είναι συχνές. Συνήθως στα κορίτσια εμφανίζονται πιο νωρίς σε σχέση με τα αγόρια, ενώ στις περισσότερες φορές που καθυστερεί η ανατολή των δοντιών υπάρχει αντίστοιχο οικογενειακό ιστορικό.
Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει η ανατολή των δοντιών και πως αντιμετωπίζονται
Κατά την ανατολή των δοντιών το παιδί μπορεί να έχει αυξημένη σιελόρροια, κοκκίνισμα στα μάγουλα του και έχει την τάση να βάζει στο στόμα και να δαγκώνει τα χέρια του και άλλα αντικείμενα. Στη φάση αυτή καλό είναι να του δίνουμε τα ειδικά παιχνίδια που είναι για δάγκωμα. Κατά την αγορά τους οι γονείς πρέπει να προσέχουν τα όρια του παιχνιδιού να είναι λεία και να μην περιέχουν χρωστικές και επικίνδυνες χημικές ουσίες. Πολύ αποτελεσματικά είναι τα παιχνίδια που περιέχουν νερό το οποίο όταν είναι κρύο ανακουφίζουν ιδιαίτερα το παιδί. Ακόμη μπορούν να χρησιμοποιηθούν και διάφορα ζελέ, πάντα μετά την συμβουλή του παιδοδοντιάτρου.Άλλα συμπτώματα συνοδά της οδοντοφυΐας είναι η γκρίνια και η ανησυχία. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει χαμηλός πυρετός και διάρροια. Για την συσχέτιση του υψηλού πυρετού σε σχέση με την ανατολή των δοντιών υπάρχει διχογνωμία.
Πότε θα πρέπει να γίνεται η πρώτη επίσκεψη στον Παιδοδοντίατρο
Ποτέ δεν είναι νωρίς για την πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο εφ΄ όσον το παιδί έχει βγάλει τα πρώτα δόντια του. Ο σύγχρονος οδοντίατρος γνωρίζοντας πως η φροντίδα των νεογιλών δοντιών πρέπει να αρχίσει άμεσα, θα συμβουλεύσει και θα καθορίσει την επανεξέταση του παιδιού. Έτσι και το παιδί εξοικειώνεται με την εικόνα του οδοντιατρείου και δεν το συνδέει με δυσάρεστες εμπειρίες πόνου και ταλαιπωρίας, κάνοντας έτσι ευκολότερο το έργο για τις επόμενες επισκέψεις στον οδοντίατρο. Αν το παιδί επισκεφθεί για πρώτη φορά το ιατρείο με πόνο ή του προκληθεί πόνος, τότε αυτόματα αποκτά μια τραυματική εμπειρία που μετέπειτα θα δυσκολέψει πολύ τη σχέση του με τον οδοντίατρο. Είναι καλό η πρώτη επίσκεψη να γίνεται περίπου με την εμφάνιση των πρώτων παιδικών δοντιών. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει το παιδί να εξεταστεί οπωσδήποτε μέχρι την ηλικία των τριών οπότε και θα καθοριστεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα στοματικής υγιεινής. Σήμερα πλέον υπάρχουν και εξειδικευμένοι οδοντίατροι (παιδοδοντίατροι) οι οποίοι με την ειδική εκπαίδευση που έχουν λάβει καθώς και με την αποκλειστική τους ενασχόληση με παιδιά μπορούν να αντιμετωπίσουν σε επίπεδο πρόληψης αλλά και θεραπείας όλα τα οδοντικά προβλήμτα.
Πόσα είναι τα πρώτα (νεογιλά) δόντια
Τα πρώτα δόντια ενός παιδιού, τα οποία στη συνέχεια θα αλλάξουν λέγονται νεογιλά. Ο νεογιλός φραγμός αποτελείται από 20 δόντια, 10 σε κάθε γνάθο. Κάθε πλευρά μιας γνάθου εμφανίζει (από εμπρός προς τα πίσω) 2 τομείς(κοπτήρες),1 κυνόδοντα και 2 γομφίους (τραπεζίτες). Ο φραγμός συμπληρώνεται στην ηλικία των 2,5-3 χρόνων.
Είναι σημαντικά τα πρώτα δόντια
Η σημασία του νεογιλού φραγμού για το παιδί είναι τόσο μεγάλη όσο και του μόνιμου για τον ενήλικα. Η άποψη πως τα πρώτα δόντια θα αλλάξουν, άρα δεν χρειάζεται να τα προσέχουμε, είναι τελείως λανθασμένη. Η καλή κατάσταση των πρώτων δοντιών μέχρι την ώρα που θα πέσουνε φυσιολογικά είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Τα υγιή παιδικά δόντια συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού αφού με αυτά γίνεται η λειτουργία της μάσησης και επομένως η πρόσληψη θρεπτικών ουσιών. Συμμετέχουν στην άρθρωση του λόγου και επιπλέον κρατούν τον χώρο για την σωστή θέση των επόμενων μονίμων δοντιών. Ακόμα συμβάλλουν στην ανάπτυξη των γνάθων και επομένως στην εμφάνιση του προσώπου. Σε περίπτωση πρόωρης απώλειας ενός παιδικού δοντιού θα πρέπει να γίνεται ειδική συγκράτηση του χώρου ώστε να απιοφευγχθεί η μετακίνηση των παρακείμενων δοντιών, κάτι που θα οδηγούσε σε σημαντικά ορθοδοντικά προβλήματα στο μέλλον.
Πότε εμφανίζονται τα μόνιμα δόντια
Η εμφάνιση του πρώτου μόνιμου δοντιού στο στόμα (ανατολή) γίνεται περίπου στην ηλικία των 6 χρόνων (εξαρίτης) οπότε και αρχίζει η εποχή του μικτού φραγμού, δηλαδή η παρουσία στο φραγμό νεογιλών και μόνιμων δοντιών που διαρκεί μέχρι τον 12ο περίπου χρόνο.
Το πρώτο μόνιμο δόντι που εμφανίζεται στο στόμα είναι συνήθως ο πρώτος γομφίος που ανατέλλει πίσω από τον 2ο νεογιλό γομφίο και έτσι συνήθως περνά απαρατήρητος από τους γονείς και δεν φροντίζεται όπως πρέπει. Λόγω της θέσης του, της μορφολογίας του αλλά και της μεγαλύτερης διάρκειας παρουσίας του μέσα στο στόμα, είναι συχνά το πρώτο μόνιμο δόντι που τερηδονίζεται και δυστυχώς που χάνεται, δημιουργώντας έτσι σοβαρή αναπηρία στο στοματογναθικό σύστημα αν δεν αποκατασταθεί γρήγορα.
Πότε ολοκληρώνεται η αλλαγή των δοντιών
Η ολοκλήρωση του μόνιμου φραγμού γίνεται περίπου στον 11ο-13ο χρόνο με την εμφάνιση του επάνω μόνιμου κυνόδοντα. Τα 28 από τα 32 μόνιμα δόντια ανατέλλουν μέχρι τότε ενώ οι 4 τρίτοι γομφίοι (φρονιμίτες) μπορεί να ανατείλουν οποτεδήποτε μετά την ηλικία τον 17. Συχνά οι φρονιμίτες λόγω έλλειψης χώρου ή άλλων αιτιών εγκλωβίζονται μερικά (ημιέγκλειστοι) ή ολικά (έγκλειστοι). Σε αυτές τις περιπτώσεις μετά από κλινικό και ακτινολογικό έλεγχο και συνεκτιμώντας τα όποια προβλήματα δημιουργούν (φλεγμονή, τερηδόνα στα διπλανά δόντια, πόνο κ.ά.) μπορεί να χρειαστεί η εξαγωγή τους.
Τι είναι η μικροβιακή πλάκα και τι η τερηδόνα
Ήδη από τη δεκαετία του΄60 είχε αποδειχθεί επιστημονικά ότι οι δύο κύριες αιτίες απώλειας των δοντιών, η τερηδόνα και η περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα-περιοδοντίτιδα) οφείλονται στην μικροβιακή πλάκα, η οποία αποτελείται κυρίως από υπολείμματα τροφών και μικρόβια.Τα μικρόβια αυτά με τη λήψη υδατανθράκων (π.χ. ζάχαρη, άμυλο) πολλαπλασιάζονται και ως προϊόν του μεταβολισμού τους παράγουν οξέα. Αποτέλεσμα της δράσης των οξέων επάνω στα δόντια είναι η τερηδόνα, δηλαδή καταστραμμένες (σάπιες) περιοχές των δοντιών. Η δημιουργία αυτών των βλαβών είναι μη αντιστρεπτή και οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να επιδιορθώσει από μόνος του τις βλάβες. Η μόνη ενδεδειγμένη θεραπεία προκειμένου να θεραπευτεί το δόντι είναι η αφαίρεση του κατεστραμμένου τμήματος και η αντικατάστασή του με ένα βιοσυμβατό υλικό, δηλαδή με ένα σφράγισμα.
Δώστε μας μία συμβουλή που θα μπορούσε να προστατέψει τα δόντια μας
Απαραίτητος παράγοντας για τη δημιουργία τερηδόνας είναι η παρουσία υδατανθράκων και κυρίως ζάχαρης. Η ζάχαρη βέβαια δρα τοπικά και όχι μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Έτσι η ποσότητα έχει μικρότερη σημασία απ΄ ότι η συχνότητα λήψης ζαχαρούχων τροφών. Ένα μπισκότο λοιπόν, μία σοκολάτα ή ένα αναψυκτικό που πιπιλίζεται για ώρες είναι πολύ χειρότερο από την κατανάλωση μιας μεγάλης σοκολάτας ή πάστας μέσα σε λίγα λεπτά, ιδίως αν μετά ακολουθήσει βούρτσισμα. Αυτή η λεπτομέρεια είναι μια σημαντική γνώση που μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στη στοματική υγεία του παιδιού και κάθε ενήλικα.
Τα παιδιά θα πρέπει να βουρτσίζουν μόνα τους τα δόντια
Το βούρτσισμα στα παιδιά πρέπει να γίνεται από τους γονείς κυρίως. Αφήνουμε το παιδί να βουρτσίσει τα δόντια του στα πλαίσια της εκμάθησης της τεχνικής αλλά και στην ικανοποίηση του εγώ του. Δεν θα πρέπει να ξεχνούν ποτέ οι γονείς ότι τα παιδιά δεν μπορούν να βουρτσίσουν ειδικά τα πίσω δόντια τους, γι’ αυτό και θα πρέπει να το κάνουν οι ίδιοι.
Τι είναι η φθορίωση
Απαραίτητο συμπλήρωμα αλλά και πολύ αποτελεσματικό μέτρο για την προστασία από την τερηδόνα αποτελεί η φθορίωση. Κατά την εργασία αυτή δίνονται μεγάλες ποσότητες φθορίου στα δόντια και έτσι γεμίζει η του δοντιού. Η φθορίωση γίνεται με τη χρήση διάφορων υλικών, είναι εντελώς ανώδυνη και για να έχει αποτέλεσμα θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Γίνεται αποκλειστικά στο ιατρείο και είναι καλό να αρχίσει από την ηλικία των 3 ετών. Επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την περίπτωση 2-4 φορές το χρόνο, μέχρι την ενηλικίωση. Επίσης, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης παιδοδοντιάτρου και μικρού ασθενούς.
Ειδικός Παιδοδοντίατρος
Πότε εμφανίζεται το πρώτο δόντι
Το πρώτο νεογιλό δόντι εμφανίζεται συνήθως περί τον 6ο-10ο μήνα αν και μεγάλες διακυμάνσεις είναι συχνές. Συνήθως στα κορίτσια εμφανίζονται πιο νωρίς σε σχέση με τα αγόρια, ενώ στις περισσότερες φορές που καθυστερεί η ανατολή των δοντιών υπάρχει αντίστοιχο οικογενειακό ιστορικό.
Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει η ανατολή των δοντιών και πως αντιμετωπίζονται
Κατά την ανατολή των δοντιών το παιδί μπορεί να έχει αυξημένη σιελόρροια, κοκκίνισμα στα μάγουλα του και έχει την τάση να βάζει στο στόμα και να δαγκώνει τα χέρια του και άλλα αντικείμενα. Στη φάση αυτή καλό είναι να του δίνουμε τα ειδικά παιχνίδια που είναι για δάγκωμα. Κατά την αγορά τους οι γονείς πρέπει να προσέχουν τα όρια του παιχνιδιού να είναι λεία και να μην περιέχουν χρωστικές και επικίνδυνες χημικές ουσίες. Πολύ αποτελεσματικά είναι τα παιχνίδια που περιέχουν νερό το οποίο όταν είναι κρύο ανακουφίζουν ιδιαίτερα το παιδί. Ακόμη μπορούν να χρησιμοποιηθούν και διάφορα ζελέ, πάντα μετά την συμβουλή του παιδοδοντιάτρου.Άλλα συμπτώματα συνοδά της οδοντοφυΐας είναι η γκρίνια και η ανησυχία. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει χαμηλός πυρετός και διάρροια. Για την συσχέτιση του υψηλού πυρετού σε σχέση με την ανατολή των δοντιών υπάρχει διχογνωμία.
Πότε θα πρέπει να γίνεται η πρώτη επίσκεψη στον Παιδοδοντίατρο
Ποτέ δεν είναι νωρίς για την πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο εφ΄ όσον το παιδί έχει βγάλει τα πρώτα δόντια του. Ο σύγχρονος οδοντίατρος γνωρίζοντας πως η φροντίδα των νεογιλών δοντιών πρέπει να αρχίσει άμεσα, θα συμβουλεύσει και θα καθορίσει την επανεξέταση του παιδιού. Έτσι και το παιδί εξοικειώνεται με την εικόνα του οδοντιατρείου και δεν το συνδέει με δυσάρεστες εμπειρίες πόνου και ταλαιπωρίας, κάνοντας έτσι ευκολότερο το έργο για τις επόμενες επισκέψεις στον οδοντίατρο. Αν το παιδί επισκεφθεί για πρώτη φορά το ιατρείο με πόνο ή του προκληθεί πόνος, τότε αυτόματα αποκτά μια τραυματική εμπειρία που μετέπειτα θα δυσκολέψει πολύ τη σχέση του με τον οδοντίατρο. Είναι καλό η πρώτη επίσκεψη να γίνεται περίπου με την εμφάνιση των πρώτων παιδικών δοντιών. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει το παιδί να εξεταστεί οπωσδήποτε μέχρι την ηλικία των τριών οπότε και θα καθοριστεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα στοματικής υγιεινής. Σήμερα πλέον υπάρχουν και εξειδικευμένοι οδοντίατροι (παιδοδοντίατροι) οι οποίοι με την ειδική εκπαίδευση που έχουν λάβει καθώς και με την αποκλειστική τους ενασχόληση με παιδιά μπορούν να αντιμετωπίσουν σε επίπεδο πρόληψης αλλά και θεραπείας όλα τα οδοντικά προβλήμτα.
Πόσα είναι τα πρώτα (νεογιλά) δόντια
Τα πρώτα δόντια ενός παιδιού, τα οποία στη συνέχεια θα αλλάξουν λέγονται νεογιλά. Ο νεογιλός φραγμός αποτελείται από 20 δόντια, 10 σε κάθε γνάθο. Κάθε πλευρά μιας γνάθου εμφανίζει (από εμπρός προς τα πίσω) 2 τομείς(κοπτήρες),1 κυνόδοντα και 2 γομφίους (τραπεζίτες). Ο φραγμός συμπληρώνεται στην ηλικία των 2,5-3 χρόνων.
Είναι σημαντικά τα πρώτα δόντια
Η σημασία του νεογιλού φραγμού για το παιδί είναι τόσο μεγάλη όσο και του μόνιμου για τον ενήλικα. Η άποψη πως τα πρώτα δόντια θα αλλάξουν, άρα δεν χρειάζεται να τα προσέχουμε, είναι τελείως λανθασμένη. Η καλή κατάσταση των πρώτων δοντιών μέχρι την ώρα που θα πέσουνε φυσιολογικά είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Τα υγιή παιδικά δόντια συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού αφού με αυτά γίνεται η λειτουργία της μάσησης και επομένως η πρόσληψη θρεπτικών ουσιών. Συμμετέχουν στην άρθρωση του λόγου και επιπλέον κρατούν τον χώρο για την σωστή θέση των επόμενων μονίμων δοντιών. Ακόμα συμβάλλουν στην ανάπτυξη των γνάθων και επομένως στην εμφάνιση του προσώπου. Σε περίπτωση πρόωρης απώλειας ενός παιδικού δοντιού θα πρέπει να γίνεται ειδική συγκράτηση του χώρου ώστε να απιοφευγχθεί η μετακίνηση των παρακείμενων δοντιών, κάτι που θα οδηγούσε σε σημαντικά ορθοδοντικά προβλήματα στο μέλλον.
Πότε εμφανίζονται τα μόνιμα δόντια
Η εμφάνιση του πρώτου μόνιμου δοντιού στο στόμα (ανατολή) γίνεται περίπου στην ηλικία των 6 χρόνων (εξαρίτης) οπότε και αρχίζει η εποχή του μικτού φραγμού, δηλαδή η παρουσία στο φραγμό νεογιλών και μόνιμων δοντιών που διαρκεί μέχρι τον 12ο περίπου χρόνο.
Το πρώτο μόνιμο δόντι που εμφανίζεται στο στόμα είναι συνήθως ο πρώτος γομφίος που ανατέλλει πίσω από τον 2ο νεογιλό γομφίο και έτσι συνήθως περνά απαρατήρητος από τους γονείς και δεν φροντίζεται όπως πρέπει. Λόγω της θέσης του, της μορφολογίας του αλλά και της μεγαλύτερης διάρκειας παρουσίας του μέσα στο στόμα, είναι συχνά το πρώτο μόνιμο δόντι που τερηδονίζεται και δυστυχώς που χάνεται, δημιουργώντας έτσι σοβαρή αναπηρία στο στοματογναθικό σύστημα αν δεν αποκατασταθεί γρήγορα.
Πότε ολοκληρώνεται η αλλαγή των δοντιών
Η ολοκλήρωση του μόνιμου φραγμού γίνεται περίπου στον 11ο-13ο χρόνο με την εμφάνιση του επάνω μόνιμου κυνόδοντα. Τα 28 από τα 32 μόνιμα δόντια ανατέλλουν μέχρι τότε ενώ οι 4 τρίτοι γομφίοι (φρονιμίτες) μπορεί να ανατείλουν οποτεδήποτε μετά την ηλικία τον 17. Συχνά οι φρονιμίτες λόγω έλλειψης χώρου ή άλλων αιτιών εγκλωβίζονται μερικά (ημιέγκλειστοι) ή ολικά (έγκλειστοι). Σε αυτές τις περιπτώσεις μετά από κλινικό και ακτινολογικό έλεγχο και συνεκτιμώντας τα όποια προβλήματα δημιουργούν (φλεγμονή, τερηδόνα στα διπλανά δόντια, πόνο κ.ά.) μπορεί να χρειαστεί η εξαγωγή τους.
Τι είναι η μικροβιακή πλάκα και τι η τερηδόνα
Ήδη από τη δεκαετία του΄60 είχε αποδειχθεί επιστημονικά ότι οι δύο κύριες αιτίες απώλειας των δοντιών, η τερηδόνα και η περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα-περιοδοντίτιδα) οφείλονται στην μικροβιακή πλάκα, η οποία αποτελείται κυρίως από υπολείμματα τροφών και μικρόβια.Τα μικρόβια αυτά με τη λήψη υδατανθράκων (π.χ. ζάχαρη, άμυλο) πολλαπλασιάζονται και ως προϊόν του μεταβολισμού τους παράγουν οξέα. Αποτέλεσμα της δράσης των οξέων επάνω στα δόντια είναι η τερηδόνα, δηλαδή καταστραμμένες (σάπιες) περιοχές των δοντιών. Η δημιουργία αυτών των βλαβών είναι μη αντιστρεπτή και οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να επιδιορθώσει από μόνος του τις βλάβες. Η μόνη ενδεδειγμένη θεραπεία προκειμένου να θεραπευτεί το δόντι είναι η αφαίρεση του κατεστραμμένου τμήματος και η αντικατάστασή του με ένα βιοσυμβατό υλικό, δηλαδή με ένα σφράγισμα.
Δώστε μας μία συμβουλή που θα μπορούσε να προστατέψει τα δόντια μας
Απαραίτητος παράγοντας για τη δημιουργία τερηδόνας είναι η παρουσία υδατανθράκων και κυρίως ζάχαρης. Η ζάχαρη βέβαια δρα τοπικά και όχι μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Έτσι η ποσότητα έχει μικρότερη σημασία απ΄ ότι η συχνότητα λήψης ζαχαρούχων τροφών. Ένα μπισκότο λοιπόν, μία σοκολάτα ή ένα αναψυκτικό που πιπιλίζεται για ώρες είναι πολύ χειρότερο από την κατανάλωση μιας μεγάλης σοκολάτας ή πάστας μέσα σε λίγα λεπτά, ιδίως αν μετά ακολουθήσει βούρτσισμα. Αυτή η λεπτομέρεια είναι μια σημαντική γνώση που μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στη στοματική υγεία του παιδιού και κάθε ενήλικα.
Τα παιδιά θα πρέπει να βουρτσίζουν μόνα τους τα δόντια
Το βούρτσισμα στα παιδιά πρέπει να γίνεται από τους γονείς κυρίως. Αφήνουμε το παιδί να βουρτσίσει τα δόντια του στα πλαίσια της εκμάθησης της τεχνικής αλλά και στην ικανοποίηση του εγώ του. Δεν θα πρέπει να ξεχνούν ποτέ οι γονείς ότι τα παιδιά δεν μπορούν να βουρτσίσουν ειδικά τα πίσω δόντια τους, γι’ αυτό και θα πρέπει να το κάνουν οι ίδιοι.
Τι είναι η φθορίωση
Απαραίτητο συμπλήρωμα αλλά και πολύ αποτελεσματικό μέτρο για την προστασία από την τερηδόνα αποτελεί η φθορίωση. Κατά την εργασία αυτή δίνονται μεγάλες ποσότητες φθορίου στα δόντια και έτσι γεμίζει η του δοντιού. Η φθορίωση γίνεται με τη χρήση διάφορων υλικών, είναι εντελώς ανώδυνη και για να έχει αποτέλεσμα θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Γίνεται αποκλειστικά στο ιατρείο και είναι καλό να αρχίσει από την ηλικία των 3 ετών. Επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την περίπτωση 2-4 φορές το χρόνο, μέχρι την ενηλικίωση. Επίσης, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης παιδοδοντιάτρου και μικρού ασθενούς.