Πριν από λίγα χρόνια, μια αγγελία στον βουλγαρικό Τύπο ότι ζητούνται βοσκοί, Βούλγαροι ή αλλοδαποί, με υψηλό μισθό, θα εθεωρείτο πρωταπριλιάτικο αστείο. Και, όμως, όχι μία αλλά πολλές παρόμοιες αγγελίες υπάρχουν.
Η οικονομία της Βουλγαρίας βρίσκεται σε άνοδο που πρέπει να συνεχιστεί για τουλάχιστον δύο χρόνια, λένε οι διεθνείς αναλυτές. Υπάρχει, όμως μια πρόκληση, να βρεθεί από κάπου το εργατικό δυναμικό που λείπει. Αν δεν ήταν απειλητική η έλλειψή του, μέχρι στιγμής το ΑΕΠ θα ήταν κατά 2 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερο ετησίως, προσθέτουν οι ειδικοί, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Βουλγαρικής Ραδιοτηλεόρασης.
Γιατί, μετά από χρόνια ανησυχητικά υψηλών επιπέδων ανεργίας, συμβαίνει το αντίθετο; Υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των επιχειρηματικών κύκλων και των κυβερνώντων, για τα αίτια. Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να σημειωθεί η γήρανση του πληθυσμού της Βουλγαρίας που εξάλλου συνεχώς μειώνεται. Από σχεδόν 9 εκατομμύρια στα τέλη του περασμένου αιώνα, σήμερα ο αριθμός των Βουλγάρων στη χώρα απειλεί να πέσει κάτω από 7 εκατομμύρια άτομα.
Ο κύριος λόγος για τη δημογραφική κρίση είναι η υπογεννητικότητα, η υψηλή θνησιμότητα και η μετανάστευση. Τελικά, ο πληθυσμός της Βουλγαρίας μειώνεται κάθε χρόνο κατά περίπου 50 000 άτομα, δηλαδή μια πόλη μεσαίου μεγέθους εξαφανίζεται. Οι ηλικιωμένοι ξεπερνούν τα 2 εκατομμύρια και δε συμμετέχουν στη δημιουργία του ΑΕΠ, αλλά καταναλώνουν αυτό που δημιουργούν τα υπόλοιπα 3 εκατομμύρια εργαζόμενοι Βούλγαροι.
Επιπλέον κάθε χρόνο πάνω από 20 000 άτομα εγκαταλείπουν τη χώρα σε αναζήτηση εργασίας ή για σπουδές στο εξωτερικό και πολλοί από αυτούς παραμένουν εκεί, αυξάνοντας τον αριθμό των μόνιμα εγκατεστημένων 750.000 Βουλγάρων, που προς το παρόν δεν έχουν καμία πρόθεση να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Η κυβέρνηση έχει αναπτύξει τρεις βασικές ενότητες λύσεων για την αντιμετώπιση της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού και τα μέτρα αυτά επιδοκιμάζονται από τους επιχειρηματικούς κύκλους. Πρόκειται για μια προσπάθεια να συμπεριληφθούν στην αγορά εργασίας 200.000 Βούλγαροι που ούτε σπουδάζουν, ούτε ψάχνουν για δουλειά [πρόκειται κυρίως για Ρομά].
Το δεύτερο μέτρο αφορά τους Βουλγάρους στο εξωτερικό, τους οποίους η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να κάνει παν το δυνατόν για να επιστρέψουν στην πατρίδα. Και το τελευταίο μέτρο αντιμετώπισης της κρίσης με τα στελέχη είναι να προσελκυστούν εργαζόμενοι από το εξωτερικό.
Τα κυβερνητικά μέτρα μπορεί να επιδοκιμάζονται από τους επιχειρηματίες, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να βλέπουν με σκεπτικισμό όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους. Ακόμα πιο πολύ ότι τα μέτρα είναι γενικού χαρακτήρα και έχουν μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, ενώ οι επιχειρήσεις πρέπει κάθε μέρα να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεπαρκούς ανθρώπινου δυναμικού και να αναζητούν λύσεις.
Σε μια χώρα όπου ο μέσος μισθός είναι λίγο πάνω από 500 ευρώ το μήνα, η προσέλκυση ικανών υπαλλήλων και εργαζομένων με κίνητρα δεν είναι εύκολο, λαμβάνοντας υπόψη την ανοιχτή, προσιτή και τεράστια αγορά εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ο καθένας Βούλγαρος μπορεί να βρει επαγγελματική αποκατάσταση και να παίρνει λεφτά πολύ περισσότερα απ’ ό,τι στην πατρίδα του. Επειδή για τον καθένα είναι σαφές ότι η αμοιβή είναι ο παράγοντας που έχει καθοριστική σημασία στην αναζήτηση εργασίας.
Υπάρχει και κάτι άλλο που κάνει την υπόθεση δύσκολη για επίλυση στη Βουλγαρία. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού είναι παντού και δεν επηρεάζει μόνο ξεχωριστούς τομείς της οικονομίας ή ορισμένα επαγγέλματα. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας η έλλειψη προσωπικού δεν είναι τόσο σοβαρό πρόβλημα, αλλά σε εθνικό επίπεδο αισθάνεται έντονα. Αναζητούνται τόσο εργαζόμενοι με υψηλά επαγγελματικά προσόντα και δεξιότητες, όσο και εργάτες χωρίς ειδικές ικανότητες και εκπαίδευση.
Για παράδειγμα, ο Σύλλογος Κτηνοτρόφων Κατόχων Αιγοπροβάτων στη Βουλγαρία, δήλωσε ότι αναζητούνται 1.000 βοσκοί από τρίτες χώρες με μισθούς από 350 έως 700 ευρώ, συν καλά πριμ!
Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας στη Βουλγαρία δε θα μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα και γρήγορα. Αντίθετα, επειδή η εκπαίδευση στη Βουλγαρία απέχει πολύ από τις απαιτήσεις των επιχειρήσεων, και διαμορφώνει μελλοντικούς εργαζομένους και υπαλλήλους, που συνήθως είτε έχουν χαμηλό επίπεδο ειδίκευσης, είτε έλλειψη δεξιοτήτων και πρακτικής εξάσκησης.
Είναι ολοφάνερο, ότι από τα τρία σενάρια για την επίλυση του προβλήματος, που προτείνουν οι αρχές, θα πρέπει να γίνει ένας συνδυασμός και στις προσπάθειες αντιμετώπισης της κρίσης θα πρέπει να προσελκυστούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς και δημόσιες διοικήσεις. Προβλήθηκε ακόμα και η ιδέα για μια διεθνή σύμβασης της Σόφιας για τη δημογραφική κρίση.