Skip to main content

Η προσπάθεια του Τραμπ να ξαναγυρίσουμε στο «έθνος-κράτος»

Η ομιλία του Αμερικανού Προέδρου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που καταδεικνύει το μοντέλο της πολιτικής που θέλει να ακολουθήσει εντός και εκτός ΗΠΑ.

Με τον προχθεσινό λόγο του στον ΟΗΕ ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε γνωστή για μια ακόμη φορά την απόφασή του να αλλάξει πορεία η χώρα του -και όχι μόνο- εγκαταλείποντας την παγκοσμιοποίηση και επιστρέφοντας στο "έθνος-κράτος", που κυριαρχούσε μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’70, χάνοντας σιγά-σιγά δύναμη.

Τι είπε ο Τραμπ; Ό,τι είχε πει και ο Ανδρέας Παπανδρέου: «Η Ελλάδα στους Έλληνες». Αν το έλεγε πολιτικός της Δεξιάς, θα τον αποκαλούσαν ίσως φασίστα, αλλά ο εθνικισμός του Ανδρέα, υπό τον μανδύα του σοσιαλιστή, θεωρήθηκε -και κατ’ εμέ, ήταν- μια υγιής παρότρυνση να ασχοληθεί ο Έλληνας πρώτα για τον τόπο του.

Αυτό είπε και ο Τραμπ, πιο αναλυτικά: «Ως πρόεδρος των ΗΠΑ, θα βάζω πάντα την Αμερική πρώτη, όπως και εσείς θα βάζετε -και πρέπει να βάζετε- πρώτες τις δικές σας χώρες», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος. Αυτή η στάση για τις ΗΠΑ και σύσταση για τις υπόλοιπες χώρες, είπε προφανές ότι δεν βρίσκει σύμφωνους ούτε τους διεθνιστές της Αριστεράς, που πρώτα βάζουν τον εργάτη οποιασδήποτε χώρας και όχι την πατρίδα εν τω συνόλω της, ούτε τους διεθνιστές-νεοφιλελεύθερους αστούς, που ομνύουν στην "παγκόσμια υπερεθνική αρχή".

Δεν είναι κατάλληλη η στήλη για φιλοσοφικές αναζητήσεις, γι’ αυτό αναφέρομαι μόνο στην προσπάθειά μου να κατανοήσω τι ήταν αυτό που οδήγησε τα κράτη -κυρίως Ιταλία και Γερμανία- στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης, που στα περισσότερα έθνη συνέβη κατά την Αναγέννηση. Εξαιρώ την Ελλάδα, επειδή ολίγον κατ’ ολίγον επανακτούσε δικά της εδάφη. Ενώ στις δύο αναφερόμενες χώρες, υπήρχαν πάμπολλα ανεξάρτητα κρατίδια-πόλεις που συνενώθηκαν.

Δεν μπορώ να μιλήσω για εθνική συνείδηση στους Ιταλούς, επειδή αποτελούν πανσπερμία φυλών, και μάλιστα ούτε καν ο Μουσολίνι αναφερόταν σε έθνος, παρά μόνο στο Ρωμαϊκό Ιμπέριουμ. Το ίδιο θα έλεγα και για τους Γερμανούς, με τα διάφορα γερμανικά φύλα να έχουν ουσιώδεις διαφορές, που παρέμειναν και μέχρι σήμερα στην ονομασία της χώρας - Γερμανοί για τους Έλληνες, Αλαμαννοί για τους Γάλλους.

Καταλήγω στο συμπέρασμα, μελετώντας και την πορεία του Γκιουζέπε Μαντσίνι που σ’ αυτόν αποδίδεται η φράση «ένα έθνος ένα κράτος και σ’ ένα κράτος ένα έθνος», ότι υπήρχε έμμεση αφανής παρότρυνση από ισχυρούς κύκλους της εποχής, για δημιουργία ισχυρών κρατών προ αντιμετώπιση της κραταιάς ρωσικής αυτοκρατορίας. Τα μικρά κρατίδια, αντίπαλα και μεταξύ τους πολλές φορές, δεν θα μπορούσαν να σταματήσουν την επέκτασή της ούτε προς την κεντρική Ευρώπη, ούτε προς την Αδριατική και την Μεσόγειο.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, και με την υπερίσχυση των ΗΠΑ αυτή η ανάγκη εξέλιπε. Οι σημερινοί ισχυροί βρίσκουν εμπόδια στα δυνατά και μεγάλα κράτη, και με την παγκοσμιοποίηση που την παρουσίασαν ως πανάκεια για την επίλυση των προβλημάτων των λαών -και που γρήγορα απογοήτευσε, όταν έγινε αντιληπτό πως επρόκειτο για παραπλάνηση-, θέλουν την εξασθένηση των κρατών, είτε με πολεμικές εκστρατείες προς διάλυσή τους, είτε με τα οικονομικά προβλήματα.

Έπρεπε επομένως να ασκηθεί κάθε πίεση προς δυσφήμιση της έννοιας του πατριωτισμού και κατ’ επέκταση του έθνους, γι’ αυτό και ενίσχυσαν τόσο τα Αριστερά κόμματα όσο και τα νεοφιλελεύθερα, που έχουν τον ίδιο στόχο, αλλά φυσικά προς διαφορετική κατάληξη. Οι μέθοδοι όμως είναι οι ίδιες. Διάλυση κάθε θεσμού που διατηρεί την ισορροπία στις κοινωνίες.

Η υπερίσχυση του Τραμπ, οφείλεται βεβαίως στην αντιπάθεια των Αμερικανών προς την πολιτική οικογένεια των Κλίντον, που βαρύνεται με αριθμό πανανθρώπινων εγκλημάτων, αλλά και στο ότι ο Τραμπ αφύπνισε τον πατριωτισμό των Αμερικανών, συνδεδεμένων βεβαίως και με ενδιαφέρον πρωτίστως για την αμερικανική οικονομία. Ο Τραμπ ήταν πιο ξεκάθαρος αυτή την φορά στον λόγο του, γι’ αυτό και δέχθηκε πολλές επιθέσεις από οπαδούς της παγκοσμιοποίησης. Η αλήθεια είναι, ότι πάλι κατ’ εμέ, λέγει τα σωστά ο λάθος άνθρωπος. Υπό την έννοια, ότι με τις επικοινωνιακές αλλά και ουσιαστικές "γκάφες" του, υποβαθμίζει την ορθότητα των λόγων.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος κατέληξε: «Θα παλέψουμε μαζί (ως έθνη), θα θυσιάσουμε μαζί, και θα σταθούμε μαζί για ειρήνη, ελευθερία, δικαιοσύνη, οικογένεια, ανθρωπότητα». Αλλά, οι Αμερικανοί να ενδιαφέρονται πρώτα για τους Αμερικανούς.