Είναι σχετικά πρόσφατη η εικόνα του Ομπάμα, να πραγματοποιεί την τελευταία του επίσκεψη στην Γερμανία, που θεωρήθηκε ότι παρέδωσε στην Α. Μέρκελ το κλειδί της παγκοσμιοποίησης για να αντιμετωπίσει αυτή πλέον τον Τραμπ, κήρυκα του "Έθνους-Κράτους".
Όμως, η Α. Μέρκελ θα ξαναγίνει για τέταρτη φορά καγκελάριος, αλλά με κομμένα φτερά και υποχρεωμένη σε πολλές υποχωρήσεις. Το περίεργο είναι, ότι οι δύο εταίροι της, με τους οποίους εξ ανάγκης θα υποχρεωθεί να συγκυβερνήσει, έχουν πλήρως αντιτιθέμενες απόψεις, με το Φιλελεύθερο κόμμα να είναι ακραία καπιταλιστικό και με το ακροδεξιό, Εναλλακτική για την Γερμανία, ακαθόριστης ιδεολογίας.
Πρόκειται σαφώς για ακροδεξιό κόμμα, και όχι εθνικιστικό, επειδή στερείται και ιδεολογίας και κυβερνητικών θέσεων. Η επιτυχία του οφείλεται αποκλειστικώς στο "αντί" στην Ενωμένη Ευρώπη με τη σημερινή της μορφή και "αντί" στην μεταναστευτική πολιτική. Δεν έχει σχέση με τον εθνικισμό, όπως τον αποδέχθηκε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο και αποκληθείς "Πατέρας της Δημοκρατίας".
Η Α. Μέρκελ είναι υποχρεωμένη εκ των πραγμάτων να εγκαταλείψει θέσεις της παγκοσμιοποίησης προκειμένου να επανακάμψουν ψηφοφόροι που βρέθηκαν στο Εναλλακτικό κόμμα, και όχι στους Φιλελευθέρους. Άλλωστε, τα συνθήματα των Εναλλακτικών, βρίσκουν απήχηση σε μεγαλύτερο μέρος του γερμανικού λαού, κι ας μη εκδηλώθηκε σε ψήφους.
Και όχι μόνον στον γερμανικό λαό. Τα μηνύματα από τις προηγηθείσες εκλογές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έδειχναν ότι δεν ήταν τυχαία η νίκη του Τραμπ, λόγω του ότι η παγκοσμιοποίηση απογοήτευσε, αφού δεν υλοποιήθηκαν όσα υποσχέθηκε. Το εναντίον, μάλιστα. Πανευρωπαϊκή έρευνα μεταξύ των νέων της Ε.Ε. -και των Ελλήνων- δείχνουν πως οι απόψεις "έθνους-κράτους" επικρατούν. Σχηματίζεται δηλαδή το περίγραμμα της στάσης της ευρωπαϊκής νεολαίας απέναντι στο ευρωπαϊκό "κληροδότημα"
Περισσότεροι από τα τρία τέταρτα των νέων Ευρωπαίων βλέπουν την Ε.Ε. απλά ως ένα εμπορικό μπλοκ που το κρατούν ενωμένο τα οικονομικά συμφέροντα, όχι ως μια συμμαχία χωρών που μοιράζονται κοινές αξίες πολιτισμού και πολιτικής κουλτούρας. Με άλλα λόγια, εκατομμύρια νέοι αντιλαμβάνονται πως υπάρχει πολιτικοοικονομικό σχέδιο στην Ευρώπη και όχι ειλικρινής προσπάθεια διαπολιτισμικής συνεννόησης με σεβασμό στις εθνικές ταυτότητες και ιδιοσυγκρασίες.
Περισότεροι από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (38%) τάσσεται σαφέστατα υπέρ της επιστροφής των εξουσιών στις εθνικές κυβερνήσεις, μια τάση που εμφανίζεται πολύ πιο έντονη στην Ελλάδα (60%), παρά στην Βρετανία (44%) που ψήφισε πέρυσι υπέρ του Brexit.
Είναι ενδιαφέρουσα μια μελέτη του Πέτρου Τάσιου, στο "Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών", όπου στο υποκεφάλαιο "Ευρώπη των Εθνών", την θεωρεί ως την πολιτική έκφραση του ιδεολογικού πατριωτισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Με αφετηρία το πνευματικό κίνημα του Ρομαντισμού, που βρίσκεται στον αντίποδα του ορθολογισμού και του υλισμού, έχει τρεις βασικές αρχές:
α) τη διαφύλαξη του εθνικού χαρακτήρα των κοινωνιών και το δικαίωμά τους να διατηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα, β) την υπεράσπιση των εθνικών πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη, γ) το δικαίωμα της ελευθερίας των εθνών-κρατών να εφαρμόζουν από μόνα τους πολιτικές που να ρυθμίζουν τη ζωή των ανθρώπων που τα κατοικούν.
Η Ευρώπη, δια της παγκοσμιοποίησης, εξέφυγε του αρχικού οράματος των εμπνευστών της ενωμένης Ευρώπης. Πολύ περισσότερο, που στη σημερινή εποχή κατάντησε Γερμανική Ευρώπη. Θα μπορούσε να επιδιωχθεί η υιοθέτηση ενός διακρατικού συνεργατικού συστήματος, στο οποίο το έθνος-κράτος να παραμένει ανέπαφο και να είναι ο υπέρτατος χώρος άσκησης της λαϊκής κυριαρχίας. Στη βάση αυτή μπορεί να γίνει προσπάθεια συνεννόησης των αντιπροσώπων των εθνών-κρατών, δηλαδή των κυβερνήσεων, ώστε να διαμορφωθούν κοινοί θεσμοί αποφάσεων.
Όσο τα ισχυρά κράτη επιβάλλουν τις απόψεις τους επί των ασθενεστέρων, τόσο θα αποδυναμώνεται η ιδέα της ενοποίησης της Ευρώπης.