Φαίνεται ότι το "ανήκομεν στη Δύση" το ακολουθούμε κατά γράμμα, μεταλλάσσοντας τρόπο ζωής χιλιάδων ετών που ακολουθούσε ο ελληνισμός. [Επειδή, πλήθος των εορταστικών εθίμων των ημερών, έχει προ Χριστού προέλευση]. Και προσαρμοστήκαμε κι εμείς στις απαιτήσεις του ισοπεδωτισμού που επιβάλλει το σύστημα.
Διαβάζοντας τα διηγήματα παλαιών λογοτεχνών, βρίσκεις ότι η παραμονή των Χριστουγέννων ήταν μέρα περίσκεψης και αναμονής. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα οι εκκλησιές γέμιζαν από πιστούς για να υποδεχθούν τη γέννηση του Χριστού. Τώρα είναι νύχτα ρεβεγιόν. Δεν έχει πολλά χρόνια που ενέσκυψε αυτή η συνήθεια, για να μετατρέψει τη γιορτή των Χριστουγέννων σε μια συνηθισμένη διήμερη αργία.
Στα πολύ παλιά χρόνια, το 20ήμερο (20 Δεκεμβρίου 10 Ιανουαρίου), ήταν περίοδος γλεντιού. Και τούτο, επειδή είναι το μοναδικό χρονικό διάστημα του έτους, που δεν υπάρχουν γεωργικές ασχολίες. Και στη χειμερινή ισημερία γιόρταζαν τη γέννηση του θεού Απόλλωνα, θεού του φωτός, αφού η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει. Οι Ρωμαίοι αντικατέστησαν τον Απόλλωνα με τον Μίθρα, κι αυτός θεός του φωτός.
Ξεφάντωναν για τα καλά, μέχρι σημείου οι γιορτές να μετατραπούν σε διονυσιακές. Έπαιζαν ζάρια ("για το καλό του χρόνου", λέμε σήμερα) έλεγαν τραγούδια (τα "κάλαντα", από τις ρωμαϊκές καλένδες, που ήταν οι πρώτες μέρες του μηνός), μασκαρεύονταν (όπως σήμερα σε πολλές περιοχές της χώρας, π.χ. τα "μπουμπουσάρια", στη δυτική Μακεδονία). Στόλιζαν ένα καράβι (ναυτικός λαός ήμαστε), είτε κάποιο δέντρο (κατά προτίμηση την δρυ, που αργότερα μεταφέρθηκε στους Κέλτες, με τους Δρυίδες ιερείς) και φυσικά τη βασιλόπιτα.
Βέβαια, παλιά, η πίτα δεν ήταν του Αϊ-Βασίλη, αλλά του "βασιλιά". Κάθε παρέα διασκεδαστών είχε τον αρχηγό της, τον «βασιλιά» του γλεντιού των ημερών, και γινόταν αυτός που θα εύρισκε το νόμισμα σε μια πίτα. Οι Γάλλοι διατήρησαν και την ονομασία ("galette de rois", πίτα του βασιλιά, παλιότερα με νόμισμα, σήμερα με μια μικρή εικόνα της Παναγίας). Είναι συνδεμένη με τα Θεοφάνια, διότι κατ’ αρχάς ως ημέρα γέννησης του Χριστού θεωρούσαν τη μέρα των Θεοφανίων.
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, όλα τα έθιμα (πλην των διονυσιακών) ενδύθηκαν τον χριστιανικό μανδύα και τον διατηρούν επί 17 αιώνες (από τον 4ο αι., όταν ο Πάπας Ιούλιος ο Α΄ όρισε ως ημέρα γέννησης του Χριστού την 25η Δεκεμβρίου, προς αντικατάσταση της γενέθλιας γιορτής του Απόλλωνα (οι Έλληνες δεν είχαν ονομαστική γιορτή, αλλά γιόρταζαν τη γενέθλια ημέρα).
Μόνον οι Ορθόδοξοι, γιορτάζουν τον Αϊ-Βασίλη αυτές τις ημέρες. Όλοι οι άλλοι Χριστιανοί τον άγιο Νικόλαο (Pierre Noel ή Santa Claus. Το Claus από το Niclaus). Σε μας προτιμήθηκε ο Αϊ-Βασίλης, ίσως για λόγους συνειρμού με τον "βασιλιά". Μόνο που, όταν η κόκα-κόλα παρουσίασε τη γνωστή σήμερα εικόνα ενός "χοντρομπαλά" αγαθούλη γέροντα, λησμονήθηκε η ασκητική μορφή του Αϊ-Βασίλη της ελληνικής παράδοσης, και αντικαταστάθηκε από το σήμα του αναψυκτικού.
Δεν είναι απαραίτητο να είναι κανείς ιδιαίτερα θρησκευόμενος για να διατηρεί την παράδοση. Αρκεί να είναι Έλληνας που δεν θέλει να αποκοπεί από τις ρίζες του.
Εκείνο που κατορθώθηκε στις μέρες μας, ήταν κατ’ αρχάς η ελάττωση έως εξαφάνιση των θρησκευτικών εκδηλώσεων κατά τα Χριστούγεννα, πρώτα στις Η.Π.Α., μετά την αντίδραση ισχυρών ομάδων άλλου θρησκεύματος. Η παμπάλαια συνήθεια του εορτασμού, μετατέθηκε στην Πρωτοχρονιά, άχρωμη και άοσμη. Γιορτάζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους λαούς.
Μας έμεινε η Λαμπρή, όπως πάντα ονόμαζαν οι Έλληνες την αναστάσιμη ημέρα (και όχι Πάσχα, που είναι γιορτή άλλου λαού). Είναι γεγονός, ότι εμείς -σε αντίθεση με τους Δυτικούς- δίνουμε μεγαλύτερο βάρος όχι στη Γέννηση, αλλά στην Ανάσταση. Το μυστήριο της Ανάστασης από αρχαιοτάτων χρόνων μας γοήτευε (δες Δήμητρα και Περσεφόνη) και για αιώνες μαζί με την Ανάσταση του Χριστού, προσδοκούσαμε και την Ανάσταση του Γένους. Κάτι που ευχόμαστε και σήμερα.