Skip to main content

Οι μολυβένιοι στρατιώτες της παλαιότερης παιχνιδοποιίας της Ελλάδας

Το 1930 ξεκίνησε να ζει στη Θεσσαλονίκη το εργαστήρι παιχνιδιών του Θωμά Ακουαρόνε, η πιο παλιά παιχνιδοποιία της Ελλάδας.

Σε κάποιον από τους τιμοκαταλόγους εποχής, ένα από τα μολύβδινα παιχνίδια είναι οι «διάφοροι στρατιώται». Τιμή για τον μολυβένιο στρατιώτη, 20 δραχμαί. Εποχή αναφοράς, είναι η δεκαετία του 1930. Τότε που ξεκίνησε να ζει στη Θεσσαλονίκη το εργαστήρι παιχνιδιών του Θωμά Ακουαρόνε. Κι εκεί που συνεχίζει να ζει έως σήμερα, σχεδόν 90 χρόνια μετά – 88 για την ακρίβεια -, η πιο παλιά παιχνιδοποιία της Ελλάδας.

Ο ίδιος ο Ακουαρόνε προερχόταν από οικογένεια τυπογράφων. Δεν αναπαύτηκε όπως στη φήμη της οικογενειακής επαγγελματικής παράδοσης, και αποφάσισε να δώσει διέξοδο στις ανησυχίες του, στρεφόμενος στα παιχνίδια.

Φτιάχνοντας παιχνίδια από άχρηστα στοιχεία του τυπογραφείου των γονιών του

Τα πρώτα κομμάτια προήλθαν από χρησιμοποιημένα και συχνά άχρηστα στοιχεία του τυπογραφείου των γονιών του. Ήταν αρκετά όμως, για να δημιουργήσει τους πρώτους μολυβένιους στρατιώτες της ΕΠΑ, αρκτικόλεξο προερχόμενο από τη περιφραστική περιγραφή ονομασία – περιγραφή του Εργοστασίου Παιδικών Αθυρμάτων.

Έχοντας ως πρώτη ύλη ένα άχρηστο μέταλλο ή πλαστικό, ξύλο ή μολύβι, τα χέρια του ιδρυτή του Εργοστασίου Παιδικών Αθυρμάτων δημιουργούσαν παιχνίδια. Παιχνίδια γεννημένα εκ του μηδενός, βασισμένα σε μία διευρυμένη φαντασία, που κινητοποιούσε τον Ακουαρόνε.

Τα καλούπια από Γερμανία και οι πρώτοι μολυβένιοι στρατιώτες στη ΔΕΘ

Σταδιακά άρχισε να εισάγει ειδικά καλούπια για παιχνίδια από τη Γερμανία. Και με αυτά κατασκεύαζε τα πρώτα μολυβένια στρατιωτάκια, τα οποία παρουσίασε στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Η συνέχεια επέβαλε όχι τη συνέχιση της οικογενειακής παράδοσης, αλλά την άσκηση του επαγγέλματος που θα τον έκανε ευτυχισμένο. Γι’ αυτό το λόγο κληροδότησε το δικό του μερίδιο στα αδέρφια του, αποποιούμενος οποιαδήποτε επαγγελματική σχέση με το οικογενειακό τυπογραφείο.

Με τα χρόνια εκτός από στρατιωτάκια άρχισε να φτιάχνει και άλλα, - θεωρούμενα πλέον ως παραδοσιακά – παιχνίδια της εποχής. Ξύλινα παζλ και κατασκευές, ανάγλυφες εικόνες. Κύβους ξύλινους και χαρτονένιους με απεικονίσεις απο γνωστά παραμύθια.

Μετά ήρθαν τα πρώτα επιτραπέζια. Ο Γκρινιάρης, το Παιχνίδι της Χήνας, το Ποδηλατοδρόμιο. Η τιμή για το Ποδηλατοδρόμιο, το 1936 ήταν 30 δραχμές, για τις σβούρες το ίδιο. Και το Παιχνίδι των Καπέλλων, κόστιζε 40.

Στη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, έγιναν δημοφιλή τα μεταλλικά παιχνίδια. Ωστόσο ο πόλεμος στάθηκε εμπόδιο στη δραστηριότητα του εργαστηρίου παιχνιδιών του Ακουαρόνε, ως το 1948, όταν και ανέλαβε την ευθύνη της επιχείρησης, ο Αιμίλιος, γιος του Θωμά. Η νέα γκάμα παιχνιδιών παρουσιάστηκε και πάλι στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Όλα τους εναρμονισμένα με τις τάσεις της πολεμικής και μεταπολεμικής περιόδου: με αεροπλάνα και τανκ να κυριαρχούν.

Η κάθοδος στην Αθήνα

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, είχε ήδη έχει ξεκινήσει να διοχετεύεται στην Αθήνα. Και το 1956 δημιουργήθηκε η νέα επωνυμία «Παιχνίδια ΕΠΑ». Επικεφαλής της επιχείρησης ανέλαβε τότε ο μικρότερος γιος του Θωμά Ακουαρόνε, ο Ρενάτο, προσδίδοντας νέα κατεύθυνση και ανάπτυξη στο Εργοστάσιο Παιδικών Αφυρμάτων. Την ίδια περίοδο, το πλαστικό μπήκε στο παιχνίδι.

Ακολούθησαν όμως και επιτραπέζια, όπως το Σπούτνικ – Κατακτηταί του Διαστήματος, φέροντας τη δημιουργική υπογραφή του Ρενάτο Ακουαρόνε. Σήμερα, το παιχνίδι της δεκαετίας του ’50, το Σπούτνικ, ίσως βρίσκεται στα χέρια συλλεκτών και σε μουσεία όπως το μουσείο Μπενάκη της Αθήνας. Πολλά όμως αντίτυπα από αυτά που παρήγαγε η ΕΠΑ, πετάχτηκαν κατά τον ερχομό της ενήλικης ζωής κάποιου ή κάποιων από τα παιδιά μιας μεσοαστικής οικογένειας.

Παιχνίδια όπως οι μεταλλικές κατασκευές τύπου «Μεκανό», αλλά και η «Πετροπηγή» ξεχώρισαν κατά την επιχειρηματική και ιστορική διαδρομή που κατέγραψε η ΕΠΑ.

Το εργοστάσιο της Θέρμης

Η σταδιακή ανάπτυξη της επιχείρησης, έφερε το 1972, την δημιουργία νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων στη Θέρμη της Θεσσαλονίκης. Νέα μηχανήματα και αυξημένος αριθμός προσωπικού, που έφτασε τα 70 άτομα, στελέχωναν τις εγκαταστάσεις των 3.000 τ.μ. Τον έλεγχο ανέλαβαν οι διάδοχοι του Ρενάτο, Θωμάς και Αιμίλιος.

Σήμερα, η ΕΠΑ εκτός από τα δικά της παιχνίδια, εισάγει και παιχνίδια γνωστών οίκων. Κυριαρχούν συνεργασίες όπως αυτές με τη National Geographic, της οποίας τα λούτρινα καθοδηγούν όσους τα αποκτούν, στον κόσμο των δεινοσαύρων και της άγριας ζωής, αλλά και εισαγωγές παιχνιδιών με το brand της Barbie και του Ροζ Πάνθηρα, καθώς και της Disney. Αλλά και τα λούτρινα της ιταλικής Lelly. Παιχνίδια που εκτός από τα ήδη υπάρχοντα της ΕΠΑ, έχουν επεκτείνει τη δραστηριότητα της εταιρείας, η οποία διαθέτει μέρος των προϊόντων της και στην Κύπρο.