Skip to main content

Οι «Μαγεμένες» και το ανοιχτό Μουσείο της Θεσσαλονίκης

Οι Θεσσαλονικείς αποκτούν βιωματική σχέση με τα μνημεία τους. Γράφει ο Αντιδήμαρχος Διεθνών Σχέσεων και Τουρισμού, Σπύρος Πέγκας.

Του Σπύρου Πέγκα*

Η τοποθέτηση των "Μαγεμένων" στο προαύλιο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης είναι άλλο ενα σημαντικό βήμα στην πολιτική δημιουργίας εμπειρικής σχέσης των Θεσσαλονικέων με τα μνημεία και την πλούσια ιστορία της πόλης.

Και αν ο ρόλος του Μουσείου και της διευθύντριας κ. Βελένη προσωπικά, της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, του Οργανισμού Λιμένος, του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου και της Εταιρείας Υδρευσης & Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης είναι σημαντικότατοι στον επαναπατρισμό των "Μαγεμένων" και την, καταρχήν, τοποθέτησή τους σε δημόσια προσβάσιμο χώρο, θα ήθελα να αναφερθώ στη δημοτική πολιτική που τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως καταλύτης για τη διαμόρφωση μιας στενότερης σχέσης δημοτών και μνημειακού πλούτου της πόλης.

Είχα την τύχη από το 2011 και μετά, να συμμετέχω με την τότε ιδιότητά μου ως Αντιδήμαρχος Πολιτισμού στις συναντήσεις με τους εκπροσώπους του Μουσείου του Λούβρου στο δημαρχείο. Η προσωπικότητα και η αισιοδοξία του δημάρχου για την εξεύρεση των απαιτούμενων πόρων ήταν –κατά τη γνώμη μου- η κινητήριος δύναμη που ώθησε την έναρξη της διαδικασίας επαναπατρισμού των αντιγράφων των "Μαγεμένων" στη Θεσσαλονίκη. Από την αρχή υπήρξε μια ηθική δέσμευση ότι η διοίκηση Μπουτάρη θα στηρίξει και θα γίνει εταίρος αυτής της προσπάθειας μέχρι και την ολοκλήρωσή της. Η απόφαση άλλωστε, να στηρίξουμε και οικονομικά το 2012 στο πλαίσιο των Δημητρίων τις εκθέσεις της συμμαχίας των 5 μεγάλων Μουσείων της πόλης μας με σημαντικά εκθέματα των συλλογών του Μουσείου του Λούβρου είχε ακριβώς αυτήν την κατεύθυνση της έμπρακτης υποστήριξης.

Η στάση αυτή, όμως, της διοίκησης του δήμου δεν ήταν ένα μεμονωμένο επεισόδιο. Η ανάδειξη του πλούσιου, πολυ-πολιτισμικού παρελθόντος της πόλης μας, η αξιοποίησή του και η ανάπτυξη βιωματικής και διαδραστικής σχέσης με τους δημότες αποτέλεσε από την αρχή στρατηγικό στόχο του Γιάννη Μπουτάρη και της ομάδας του.

Από το 2011 ξεκίνησαν βασικά προγράμματα καλλιέργειας τοπικής αυτογνωσίας και εμπειρικής γνώσης του τοπικού μας πολιτισμού. Οι δωρεάν ξεναγήσεις για τους δημότες κάθε Σαββατοκύριακο πάνω στις πολιτισμικές διαδρομές της πόλης ξεκίνησαν από το Α' δημοτικό διαμέρισμα και σιγά σιγά απλώθηκαν σε ολόκληρη την πόλη. Αν και στην αρχή τις παρακολουθούσαν 25-30 άτομα, έφτασαν στη συνέχεια να τις ακολουθούν ως και 90-100 συνδημότες μας εκφράζοντας τη δίψα για τοπική γνώση. Και δεν είναι μόνο αυτές οι δωρεάν διαδρομές και ξεναγήσεις που ακόμα προσφέρονται, είναι κυρίως, η αφορμή που δόθηκε για την "έκρηξη" τοπικών ιδιωτικών επιχειρήσεων που αναζήτησαν και σήμερα προσφέρουν πολλές διαφορετικές και ακόμα πιο εξεδικευμένες περιηγήσεις μέσα στην πόλη για τους ντόπιους αλλά και για τους ξένους, ανακαλύπτοντας και "ξεσκεπάζοντας" συνέχεια και άλλες πτυχές της τοπικής ιστορίας.

Το πρόγραμμα "Μουσικές στα Μνημεία" που επίσης ξεκίνησε το 2011 έβαλε με έναν ήπιο τρόπο τους Θεσσαλονικείς μέσα σε –ως τότε κλειστούς ή απαγορευμένους- μνημειακούς χώρους. Θυμάμαι την κοσμοσυρροή στη συναυλία ελληνικής μουσικής στο γαλεριανό συγκρότημα ή και τις επιφυλάξεις που είχαμε να αντιμετωπίσουμε στο άνοιγμα της ρωμαϊκής αγοράς με το νεανικό και τολμηρό Urban Pic Nic. Kαι εδω η κληρονομιά αυτών των εκδηλώσεων είναι σημαντική με το δήμο πια να μη χρειάζεται να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο. Η Εφορεία Μνημείων Θεσσαλονίκης αλλά και ιδιωτικές πρωτοβουλίες προσφέρουν κάθε άνοιξη και καλοκαίρι αυτήν τη δυνατότητα ήπιας συνύπαρξης ανθρώπων και μνημείων.

Το πρωτοποριακό δημοτικό πρόγραμμα "sleep-over" στα Μουσεία της πόλης που εμπλουτίστηκε τα τελευταία χρόνια από προγράμματα και για ενηλίκους είναι ένα άλλο παράδειγμα καλλιέργειας βιωματικής σχέσης με τον πολιτισμό. Πάνω από τρεις χιλιάδες παιδιά της πόλης έχουν μια αξέχαστη εμπειρία διανυκτέρευσης αλλά και γνώσης σε ένα απο τα μουσεία της πόλης τους.

Η έκδοση από το δήμο στοχευμένων θεματικών χαρτών της πόλης, που συγκέντρωσαν για πρώτη φορά από το 2012 και σταδιακά όλες τις πολιτιστικές διαδρομές της πόλης (Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Οθωμανική, Εβραϊκής Κληρονομιάς και Νεο-Ελληνική), τα τριάντα Μουσεία της πόλης, τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο, έναν άγνωστο στο ευρύ κοινό αλλά μοναδικό τοπικό πλούτο, τα Ιστορικά και Στρατιωτικά Κοιμητήρια της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης είναι άλλο ένα δείγμα, καταρχήν, σύμπραξης τοπικών πολιτιστικών φορέων υπό την αιγίδα του δήμου αλλά και δυναμικής διάδωσης της τοπικής ιστορίας.

Η έναρξη δωρεάν μαθημάτων τοπικής ιστορίας στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, η φροντίδα και ο καθαρισμός των Τειχών της Άνω Πόλης και ο αρχαιολογικός περίπατος που διαμορφώνεται αυτούς τους μήνες κατά μήκος τους, το επίμονο ενδιαφέρον του δήμου για το μοναδικό στην Ελλάδα Ολυμπιακό Μουσείο, η τοποθέτηση πληροφοριακών "Δεικτών Μνήμης" που θα ολοκληρωθεί με άλλους 48 δίγλωσσους δείκτες ως το τέλος της χρονιάς και ο καταλυτικός ρόλος ξανά της δημοτικής διοίκησης στη δημιουργία ενός σημαντικού Μουσείου Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης, που θα προκύψει από τη συνένωση των δύο υπαρχουσών συλλογών στην πόλη καταδεικνύουν την ιδιαίτερη ευαισθησία της δημοτικής αρχής για τον τοπικό υλικό πολιτισμό.

Τέλος, ο αγώνας και κυρίαρχος ρόλος της δημοτικής αρχής για τη διάσωση των αρχαιολογικών ευρυμάτων του Μετρό στην περιοχή της Βενιζέλου και η διαμόρφωση μιας αρχαιολογικής πλάζας, καθώς και η δρομολόγηση του Μουσείου Ολοκαυτώματος και Εκπαιδευτικού Κέντρου στα δυτικά της πόλης μας, επιβεβαιώνει τον ενεργό ρόλο μιας διοίκησης που αψηφώντας τον στενό κορσέ των αρμοδιοτήτων της νοιάζεται και παλεύει για τη διάσωση και ανάδειξη του υλικού και άυλου πολιτισμού της πόλης. Στόχος είναι η καθημερινή βιωματική σχέση και αλληλεπίδραση με τους Θεσσαλονικείς, έτσι ώστε το πλούσιο μνημειακό παρελθόν μας να λειτουργεί παιδευτικά και να καλλιεργεί σήμερα και αύριο το σεβασμό στο δημόσιο χώρο.

*Ο Σπύρος Πέγκας είναι Aντιδήμαρχος Διεθνών Σχέσεων και Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης