Η διετία 2009 - 2011 υπήρξε η πρώτη περίοδος του «µνηµονίου και της βίαιης δηµοσιονοµικής προσαρµογής της χώρας». Όλες οι παραλείψεις και οι λανθασµένες ενέργειες, τις οποίες είχαν κατά καιρούς εντοπίσει πέντε γενιές βιοµηχάνων, είχαν ως αποτέλεσµα τη δηµουργία συνθηκών δηµοσιονοµικής χρεοκοπίας. Σύμφωνα με την έκδοση για τα πρώτα 100 χρόνια του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, στη χαλεπή αυτή περίοδο ο Σύνδεσμος επικέντρωσε τις προσπάθειές τους στην επιβίωση των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδος και στην επαναφορά της µεταποίησης στο επίκεντρο της κυβερνητικής αναπτυξιακής πολιτικής.
Το διεκδικητικό πλαίσιό του στράφηκε στη µετατροπή της εγχώριας επιχειρηµατικότητας σε διεθνώς ανταγωνιστική και εξωστρεφή. Διεκδίκησε την παύση επιβολής έµµεσων και άµεσων φόρων στα µεσαία και χαµηλά εισοδήµατα, οι οποίοι θα οδηγούσαν αναπόφευκτα στη µείωση της κατανάλωσης και σε νέα οικονοµική ύφεση. Ακόµη, ζήτησε από την κυβέρνηση να εµπεδώσει κλίµα ασφάλειας στην κοινωνία και τις επιχειρήσεις, αντί για το αίσθηµα διαρκούς αβεβαιότητας. Φυσικά σχεδόν τίποτε απ’ όλα αυτά δεν υλοποιήθηκε και δεν ίσχυσε, με αποτέλεσμα η πραγματική οικονομία της χώρας να βρίσκεται ακόμη σε τέλμα και να αγωνίζεται να κρατηθεί στην επιφάνεια. Την ίδια περίοδο, 2009 – 2011, οι οφειλές του κράτους προς τα µέλη του Συνδέσµου διογκώθηκαν, διότι στην πράξη το ∆ηµόσιο είχε πάψει να πληρώνει.
Παρά τα δυσμενή αυτά δεδομένα για την επιχειρηματικότητα και τη βιομηχανία –ίσως κι εξαιτίας αυτών των δυσκολιών το Σεπτέμβριο του 2010 ο ΣΒΒΕ ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει τη διοργάνωση πανελλαδικής εκστρατείας για την ανάδειξη της «Ελληνικής Αξίας», ως µέσον για την ανάκτηση του χαµένου µεριδίου της αγοράς των ελληνικών προϊόντων στο εσωτερικό και ακολούθως για την κατάκτηση διεθνών αγορών. Ο θεσμός προχώρησε τιμώντας πολλά θετικά παραδείγματα επιχειρήσεων, οι οποίες σε συνθήκες ύφεσης αναπτύσσονται.
Δίκτυο ζωής
Το 2010, ο Σύνδεσµος Βιοµηχανιών Βορείου Ελλάδος ανέλαβε την πρωτοβουλία ίδρυσης του ∆ικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Αρωγής προκειµένου να κάνει πράξη την ευαισθησία της επιχειρηµατικής κοινότητας στα προβλήµατα που δηµιούργησε η βαθιά οικονοµική κρίση. Η δράση του ∆ικτύου και η ιδέα υλοποίησής του σύντοµα αγκαλιάστηκε από τους σηµαντικότερους επιχειρηµατικούς φορείς της Θεσσαλονίκης, το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Θεσσαλονίκης, το Βιοτεχνικό Επιµελητήριο Θεσσαλονίκης, το Επαγγελµατικό Επιµελητήριο Θεσσαλονίκης, το Σύνδεσµο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος και τον Εµπορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Η επιχειρηµατική κοινότητα από το 2012 υποστηρίζει περισσότερα από 30 ιδρύµατα και φορείς, δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στην ενίσχυση των συσσιτίων.
Τα 30 εµπόδια
Μία από τις ρήτρες του «επικαιροποιηµένου Μνηµονίου Οικονοµικής και Χρηµατοπιστωτικής Πολιτικής», µε βάση το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο παρείχαν στήριξη στο ελληνικό κράτος για να αποφύγει την πλήρη χρεοκοπία, αναφέρει ότι «… η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να υιοθετήσει ένα σχέδιο δράσης για µια επιχειρηµατικά φιλική Ελλάδα όπου θα παρουσιάζεται ένα χρονοδιάγραµµα για την αποµάκρυνση 30 εκ των σηµαντικότερων περιορισµών που παραµένουν για την επιχειρηµατική δραστηριότητα, τις επενδύσεις και την καινοτοµία …». Με αφορµή αυτή τη ρήτρα, ο ΣΒΒΕ, µαζί µε τον Σύνδεσµο Επιχειρήσεων και Βιοµηχανιών και τους υπόλοιπους Συνδέσµους Βιοµηχανιών της χώρας, εκπόνησαν έρευνα, η οποία αποκάλυψε 30 κατηγορίες εµποδίων, οι οποίες κωδικοποιούνται ως ακολούθως – ο καθένας μπορεί να απαντήσει ποια από αυτά τα εμπόδια έχουν ξεπεραστεί και πόσα παραμένουν στη θέση τους:
1. Εγκατάσταση Επιχειρήσεων: Χωροθέτηση, περιβαλλοντική αδειοδότηση, άδεια εγκατάστασης, οικοδοµική άδεια, καθορισµός χρήσεων γης, ξαφνικές αλλαγές χρήσεων γης.
2. Λειτουργία Επιχειρήσεων – Αδειοδοτήσεις: Άδεια λειτουργίας, αδυναµία εφαρµογής και ενεργοποίησης του Γενικού Εµπορικού Μητρώου (Γ.Ε.ΜΗ.), διαχείριση επικίνδυνων βιοµηχανικών αποβλήτων, µεταφορά µη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων, ελλιπής στελέχωση επιθεώρησης µεταλλείων.
3. Παραγωγική διαδικασία: Λεβητοστάσια, µηχανήµατα τεχνικών έργων (επίβλεψη – λειτουργία – συντήρηση), µηχανήµατα έργων (έγκριση τύπου – επιβολή τελών), ανυψωτικά µηχανήµατα, απαίτηση πιστοποίησης προσόντων.
4. Επέκταση και εκσυγχρονισµός βιοµηχανιών – αποθηκών: Εγκατάσταση – επέκταση – εκσυγχρονισµός βιοµηχανιών και αποθηκών, διαχωρισµός αποθηκών µε κριτήριο τη βιοµηχανική ή εµπορική χρήση τους, σηµαντικοί περιορισµοί στο ύψος των αποθηκών.
5. Εισαγωγές: Εισφορά 0,15%, κόστος εκτελωνισµού, ανεπαρκές ωράριο λειτουργίας των τελωνείων, υποχρέωση για άµεση καταβολή του αναλογούντος φόρου.
6. Εξαγωγές: Υποχρέωση εγγραφής σε µητρώο εξαγωγέων, γραφειοκρατικά εµπόδια στην απόκτηση αδειών εξαγωγής, µη χορήγηση προσωρινών αδειών εξαγωγής δειγµάτων, έκδοση βίζας, δυσκολίες υποστήριξης από την ελληνική διπλωµατία, καθυστερήσεις στην επιστροφή του ΦΠΑ, διπλή φορολογία επιχειρήσεων.
7. Συναλλαγές µε το δηµόσιο: Πολύπλοκη και γραφειοκρατική διαδικασία συµµετοχής των επιχειρήσεων σε διαγωνισµούς του δηµοσίου, δυσανάλογα µεγάλο διάστηµα από την προκήρυξη έως την εκτέλεση και αποπληρωµή σύµβασης κρατικών προµηθειών, καθυστερήσεις στην επιστροφή του ΦΠΑ στις επιχειρήσεις, καθυστερήσεις πληρωµών στις εµπορικές συναλλαγές.
8. Μεταφορές: Περιορισµοί στην απόκτηση Φ.Ι.Χ., περιορισµοί στην απόκτηση άδειας βυτιοφόρων ιδιωτικής χρήσης (Β.Ι.Χ.) των εταιρειών εµπορίας καυσίµων, περιορισµοί στη µεταφορά άδειων εµπορευµατοκιβωτίων (containers).
9. Λειτουργία αγορών: Σηµαντική χρονική υστέρηση στην εφαρµογή της οδηγίας 123/2006 για τις υπηρεσίες, ασταθές και διαρκώς µεταβαλλόµενο περιβάλλον, κωδικοποίηση της εθνικής νοµοθεσίας για τρόφιµα.
10. Ανταγωνισµός και καταναλωτής: Υποχρέωση γνωστοποίησης συγκεντρώσεων, καθυστέρηση εκδίκασης αποφάσεων, έλλειψη ρύθµισης της παραγραφής του δικαιώµατος επιβολής διοικητικής κύρωσης, διοικητική αναφορά στην πολιτική ηγεσία της επιτροπής ανταγωνισµού, ταύτιση της αποφασιστικής και της διερευνητικής αρµοδιότητας της επιτροπής ανταγωνισµού, διατήρηση σηµαντικών διαφοροποιήσεων της εθνικής νοµοθεσίας για την προστασία του καταναλωτή.
11. Χρηµατοοικονοµικά: Οικονοµικές συνέπειες του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου (Φ.Σ.Κ.), επιβάρυνση των δανειακών συµβάσεων µε εισφορά 0,6%, χαρτοσήµανση µε 3,6% των ταµειακών διευκολύνσεων.
12. Έρευνα – Καινοτοµία: Έκπτωση δαπανών επιστηµονικής και τεχνολογικής έρευνας (ΕΤΕ), διαδικασία κατοχύρωσης και προστασίας καινοτοµιών, απουσία ευελιξίας εργασιακών σχέσεων.
13. Φορολογικά: κώδικας βιβλίων και στοιχείων, εκπιπτόµενες δαπάνες, κόστος προσηµείωσης οµολογιακού δανείου, έκδοση τιµολογίων και δελτίων αποστολής για όλα τα αγροτικά προϊόντα
14. Τελωνειακά: Κόστος εκτελωνισµού, τελωνειακές διαδικασίες για καύσιµα και πετρελαιοειδή, καταβολή φόρων προς το τελωνείο, τελωνειακές εργασίες, ωράριο λειτουργίας των τελωνείων, µη αποτελεσµατικές και γραφειοκρατικές τελωνειακές διαδικασίες.
15. Φορολογία κεφαλαίου: Ιδιοχρησιµοποιούµενα ακίνητα, υψηλή επιβάρυνση µεταβιβάσεων ακινήτων, πολύπλοκη διαδικασία και υψηλό κόστος µεταβίβασης, δυσκολίες στην αγορά ακινήτων και τη µεταβίβαση µετοχών ή εταιρικών µεριδίων.
16. Μη ανταποδοτικές επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων: Εισφορά – δικαίωµα εκτελωνιστικών εργασιών που βεβαιώνεται κατά την εισαγωγή, εξαγωγή και µεταµόρφωση αγαθών και καυσίµων, ειδική ασφαλιστική εισφορά υπέρ Οργανισµού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων σε ποσοστό 3% για τα προϊόντα φυτικής προέλευσης και σε ποσοστό 0,5% για τα προϊόντα ζωικής προέλευσης, πλήθος χαρτοσήµων και τελών, µεγαρόσηµα, παράβολα, υπέρ ταµείων προνοίας για πολιτικές και διοικητικές δικαστικές υποθέσεις, κλπ.
17. Τέλη και πρόστιµα ΟΤΑ: ∆ηµοτικά τέλη σε επιχειρηµατικές δραστηριότητες, επιβολή τέλους (2%) επί της διαφηµιστικής δαπάνης, αυθαίρετες αυξήσεις τελών και προστίµων, εισφορά υπέρ οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, εισφορά – δικαίωµα ΟΤΑ που επιβαρύνει την εµφιάλωση αναψυκτικών και νερών.
18. ∆ιοικητικοί και αγορανοµικοί έλεγχοι: ∆ιπλό επικαλυπτόµενο νοµοθετικό πλαίσιο, ελεγκτικό και κυρωτικό σύστηµα για τα τρόφιµα, υποχρέωση προαναγγελίας µεταβολών τιµών, υποχρέωση κατάθεσης συµφωνιών µεταξύ παραγωγών – προµηθευτών και λιανεµπορίου, πολυδιάσπαση αρµοδιοτήτων υπουργείων, περιορισµοί στον τρόπο διενέργειας των προωθητικών ενεργειών, ρυθµιστικός παρεµβατισµός του κράτους, έλεγχοι επιχειρήσεων από τους επιθεωρητές περιβάλλοντος.
19. Αµοιβές και τιµές καθοριζόµενες από το κράτος: Αµοιβές δικαστικών υπαλλήλων, ελάχιστες αµοιβές δικηγόρων, ελάχιστες αµοιβές επαγγελµάτων που αναγνωρίζονται από το ΤΕΕ, ελάχιστες αµοιβές συµβολαιογράφων, τιµολόγια ΕΥΑΘ, τιµολόγια ∆ΕΗ.
20. Υποχρεωτική δηµοσιοποίηση στοιχείων επιχειρήσεων: Υποχρεωτική δηµοσίευση των οικονοµικών καταστάσεων, δηµοσίευση στο ΦΕΚ ανακοίνωσης περί καταχώρισης στο ΜΑΕ.
21. ∆ιαφήµιση: Επιβολή αγγελιόσηµου ύψους 20%, υποχρεωτική παράσταση δικηγόρου, επιβολή τέλους (2%) επί της διαφηµιστικής δαπάνης.
22. ∆ιοίκηση προσωπικού: Επανάληψη ενηµέρωσης δηµόσιων υπηρεσιών, προνοµιακά δικαιώµατα συγκεκριµένων κατηγοριών εργαζοµένων, υπερωρίες, έκτη ηµέρα απασχόλησης, περιορισµοί στην εκ περιτροπής εργασία, αναγκαστικές τοποθετήσεις, πληθώρα αριθµών µητρώου, πολύπλοκη διαδικασία πρόσληψης υπαλλήλου.
23. Εργοδοτικές και ασφαλιστικές εισφορές: Βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, καθυστέρηση στη διεκπεραίωση αιτήσεων επιστροφής εισφορών από τα ασφαλιστικά ταµεία, 0,45% επί των εισφορών για την χρηµατοδότηση του ΛΑΕΚ, ενηµέρωση επιχειρήσεων, επιβάρυνση των ασφαλιστικών εισφορών µε 1%, µη ύπαρξη αυτασφάλισης.
24. Ενέργεια: Υψηλά τιµολόγια ρεύµατος.
25. ΕΣΠΑ: Βραδεία απορρόφηση κονδυλίων ΕΣΠΑ, καθυστερήσεις στις δράσεις κρατικών ενισχύσεων, αποκλεισµός ιδιωτών από προγράµµατα ανάπτυξης.
26. Επενδύσεις και ανάπτυξη: Έλλειψη σχεδίου ανάπτυξης, έλλειψη συνολικού επενδυτικού πλαισίου, αναποτελεσµατική λειτουργία του Εθνικού Συµβουλίου Ανταγωνιστικότητας, πολυνοµία, αντικρουόµενες διατάξεις, ανασφάλεια δικαίου, µη εφαρµογή της πρακτικής υπολογισµού επιπτώσεων ρυθµίσεων, έλλειψη επιχειρηµατικής παιδείας, αρνητική προβολή των επιχειρηµατιών και της επιχειρηµατικότητας, προβολή κατηγοριών για παραβάσεων επιχειρήσεων, υπερβολικές καθυστερήσεις.
27. Απονοµή δικαιοσύνης: Σηµαντικές καθυστερήσεις στην απονοµή δικαιοσύνης, περιορισµός της δικαστικής προστασίας του φορολογουµένου, διαδικασίες ενστάσεων. 28. Παραγωγικότητα προσωπικού: Ασφαλιστικές εισφορές επί των διανεµόµενων σε αυτό κερδών, δυνατότητα προσφοράς οµαδικών συµβολαίων ασφάλισης, καταβολή φόρου εισοδήµατος και ασφαλιστικών εισφορών για τις διατακτικές γευµάτων άνω των 6 ευρώ.
29. Συγχωνεύσεις και ενδοοµιλικές συναλλαγές: Μη αναγνώριση της ζηµιάς της εταιρείας που απορροφά, επικαλυπτόµενο νοµοθετικό πλαίσιο.
30. Λύση και εκκαθάριση επιχειρήσεων: ∆ιαδικασίες για τη συνέχεια της επιχείρησης, χρονοβόρα διαδικασία εκκαθάρισης της εταιρείας.