Το Βερολίνο ήταν ο τελευταίος σταθμός της ευρωπαϊκής περιοδείας European Tour 2017 του Σωκράτη Μάλαμα. Προηγήθηκαν Άμστερνταμ, Βρυξέλλες, Λουξεμβούρο, Ζυρίχη και μια σειρά από γερμανικές πόλεις. Αφορμή της περιοδείας ήταν η νέα του δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Κάτοπτρα». Στο Βερολίνο ο Έλληνας τραγουδοποιός μαζί με την τραγουδίστρια Λαμπρινή Καρακώστα και τους μουσικούς του παρουσίασαν νέα αλλά και παλιά τραγούδια σε ένα ανάμεικτο κοινό Γερμανών και Ελλήνων. Το ενδιαφέρον ήταν ότι πολλοί από τους Γερμανούς γνώριζαν ήδη τα κομμάτια του.
Η μετανάστευση στη Στουτγάρδη
Αν και τραγούδησε αρκετά τραγούδια από το νέο του άλμπουμ, ένα έλειπε, και όπως είπε ο Σωκράτης Μάλαμας στη Deutsche Welle, θα χρειαστεί χρόνια για να το τραγουδήσει δημόσια. Το κομμάτι φέρει τον τίτλο «Στον πατέρα μου» και σκιαγραφεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του, κατά τα οποία ζούσε με άνοια. Πέθανε φέτος, στις αρχές του χρόνου. Κεντρικό σημείο αναφοράς αυτού του τραγουδιού είναι η μετανάστευση στη Γερμανία. Ο Σωκράτης Μάλαμας ήρθε το 1962 μαζί με την οικογένεια του εδώ. Η εντύπωση που αποκομίζει κανείς από τους στίχους είναι πως ο πατέρας του δεν μπόρεσε ποτέ να εξοικειωθεί με τη ζωή στην ξενιτιά. Ο Έλληνας τραγουδοποιός λέει χαρακτηριστικά: «Τα κυριότερα χρόνια του, τα χρόνια της έξαψης του, τα πέρασε μέσα στα εργοστάσια της Bosch, της SKF, της Mahle, μέσα στις βιομηχανίες λιπασμάτων. Έφαγε κυριολεκτικά τη ζωτική του δύναμη -τις δυο βασικότερες δεκαετίες της ζωής του- σε μια εργασία που δεν ήταν η προτίμηση του. Η μεγάλη ανέχεια τον οδήγησε στη μετανάστευση, όπως συμβαίνει και σήμερα σε τόσο κόσμο.»
Η προσαρμογή στη Γερμανία δεν ήταν εύκολη. Οι συνθήκες στις οποίες ζούσε η οικογένεια δεν ήταν οι καλύτερες. Στην αρχή ζούσαν σε ένα δωμάτιο. Ο μικρός Σωκράτης για ένα ολόκληρο χρόνο αρρώστησε βαριά. Οι επαφές με τους Γερμανούς ήταν περιορισμένες. Η ζωή των Ελλήνων Gastarbeiter περιορίζονταν σε ένα ελληνικό περιβάλλον. Το ίδιο ίσχυε και για τον μικρό Σωκράτη, ο οποίος πήγαινε μάλιστα τόσο στο ελληνικό όσο και στο γερμανικό σχολείο. Μια σκηνή που την έχει αποτυπώσει στη μνήμη του από αυτή την πρώτη περίοδο στη Στουτγάρδη διαδραματίστηκε την ημέρα του πραξικοπήματος της χούντας, την 21η Απριλίου 1967. Από το ελληνικό πρόγραμμα της Deutsche Welle πληροφορούνται για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. «Ο πατέρας μου», θυμάται ο Σωκράτης Μάλαμας, «έσπασε το ραδιόφωνο – θυμάμαι αυτή τη σκηνή. Το πέταξε στο διάδρομο, το πάτησε. Είχε ακούσει τις ειδήσεις. Άρχισε να μιλά όχι με τα καλύτερα λόγια. Δεν μπορώ να αναπαράξω τη φρασεολογία που χρησιμοποιείσαι για το καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε.»
Ποια η εικόνα της Γερμανίας;
Μετά το δημοτικό ο Σωκράτης φεύγει για τη Θεσσαλονίκη όπου πηγαίνει παράλληλα στο γυμνάσιο και το Μακεδονικό Ωδείο. Όταν τελείωσε το 1975 το σχολείο επέστρεψε στη Στουτγάρδη για να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος. Παράλληλα γράφτηκε στο ωδείο της πόλης. Όμως ούτε το ένα και ούτε το άλλο τελειώνει. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος: «Όταν είχα έρθει εγώ οι γονείς μου είχαν φύγει. Η εξήγηση του πατέρα μου ήταν πως 'ότι βγάλαμε παιδί μου στη Γερμανία πήγε για τις σπουδές σας μέχρι τώρα. Δεν υπάρχει δραχμή. Αν θες να παραμείνεις φρόντισε να εργαστείς για να συνεχίσεις να κάνεις αυτό που θέλεις να κάνεις.' Ξεκίνησα να δουλεύω μαύρη εργασία, νυχτερινή, σε συνεργεία καθαρισμού, σε μαγαζιά ως σερβιτόρος και ταυτόχρονα να πηγαίνω στα σεμινάρια του πανεπιστημίου.» Κάπου το 1977 ο Σωκράτης Μάλαμας αποφασίζει να γυρίσει οριστικά πλέον στην Ελλάδα. Από τότε έχει να μιλήσει γερμανικά. Αλλά δεν τα έχει ξεχάσει ολότελα. «Καμιά φορά στον ύπνο μου», εκμυστηρεύεται, «βλέπω παρέες με τις οποίες συνομιλώ στα γερμανικά. Και όταν ξυπνάω λέω, καλά, θέλεις να μιλήσεις σε έναν άνθρωπο και τώρα και δεν μπορείς να ανοίξεις το στόμα σου - μονάχα να παραγγείλω έναν καφέ και να πω δυο τρεις κουβέντες. Στον ύπνο γιατί μιλώ τόσο καλά; Ποιος ξέρει;»
Ο «μπαμπούλας» Γερμανία
Παλιά, όταν ήταν μικρός, τη Γερμανία την αντιλαμβανόταν ως μια χώρα της ευμάρειας. Τα αγαθά που τους ήταν απρόσιτα στην Ελλάδα, στη Γερμανία υπήρχαν σε αφθονία. Πώς βλέπει σήμερα όμως την χώρα των παιδικών του χρόνων; Η εικόνα για τη Γερμανία παραμένει θετική. Έχει ορισμένες ενστάσεις για τη γερμανική στάση στην περίοδο της κρίσης αλλά το βρίσκει ανεπίτρεπτο να παρομοιάζονται Γερμανοί πολιτικοί, όπως συνέβη και στην Ελλάδα, με τους ναζί: «Μας αρέσει πάρα πολύ να νιώθουμε ότι είμαστε θύματα» σημειώνει ο Σωκράτης Μάλαμας. «Δεν μετρά κανείς μέχρι που είχε φτάσει η πίεση της ηλιθιότητας, μέχρι που είχε φτάσει η αναίσχυντη διαχείριση των κοινών πραγμάτων. Αυτό όλο βέβαια δεν θέλουμε να το αναγνωρίσουμε ως δική μας ευθύνη. Βρίσκουμε ευθύνες όπου μπορούμε. Στην προκειμένη περίπτωση λόγου του μεγέθους της οικονομικής διαχείρισης της ΕΕ εκ μέρους της Γερμανίας βρήκαμε μπροστά μας τον μπαμπούλα.»
Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο
Πηγή άρθρου: Deutsche Welle