Skip to main content

Η χαμένη (;) τουριστική τιμή Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής

Αν η Θεσσαλονίκη καλλιεργούσε το τουριστικό της προφίλ πιο συστηματικά, ασφαλώς σήμερα η αγορά της θα είχε ένα μαξιλαράκι απέναντι στην κρίση

του Γιώργου Δώρα

Μια βόλτα αυτές τις μέρες στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ή στα εμπορικά κέντρα που λειτουργούν περιφερειακά αναδεικνύει μια νέα πραγματικότητα για την πόλη: ένα μεγάλο κομμάτι της έστω περιορισμένης κίνησης των καταστημάτων οφείλεται στους ξένους τουρίστες. Οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι και για ένα σημαντικό κομμάτι της όποιας ζωντάνιας που υπάρχει στους δρόμους, αφού ο συνδυασμός της ζέστης και της υγρασίας με τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα δημιουργεί συνθήκες ύπνωσης ανάλογες με τα καυτά μεσημέρια στο Μεξικό.

Την ίδια στιγμή όποιος κάνει τη διαδρομή Θεσσαλονίκη – Μουδανιά και είναι λίγο προσεκτικός αντιλαμβάνεται ότι τα μισά τουλάχιστον αυτοκίνητα φέρουν πινακίδες κυκλοφορίας βαλκανικών χωρών. Σέρβοι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι, Σκοπιανοί κυριαρχούν στην περιοχή. Ιδιαίτερα μετά την δραματική υποχώρηση του αριθμού των Ρώσων και των Ουκρανών.

Οι εικόνες αυτές μιλούν από μόνες τους, χωρίς να συνοδεύονται από αριθμούς. Αν η Θεσσαλονίκη καλλιεργούσε το τουριστικό της προφίλ πιο συστηματικά εδώ και χρόνια ασφαλώς σήμερα η αγορά της θα είχε ένα μαξιλαράκι απέναντι στην κρίση. Όπως έχει η Αθήνα. Αντίστοιχα η Χαλκιδική, εάν εδώ και δεκαετίες δεν είχε κατευθύνει το βασικό τουριστικό της μοντέλο στην κατασκευή τουριστικών συγκροτημάτων για τους Θεσσαλονικείς και τους άλλους Βορειοελλαδίτες ίσως σήμερα να αντιμετώπιζε την κρίση με την άνεση της Κρήτης, της Ρόδου και της Κέρκυρας.

Για τη Βόρεια Ελλάδα ο τουρισμός επί δεκαετίες ήταν δραστηριότητα δεύτερης κατηγορίας. Αλλά ακόμη κι όταν οι τοπικοί παράγοντες αντιλήφθηκαν την αξία και κυρίως τη δυναμική του τα βήματά της ήταν διστακτικά, ημιτελή ή μεμονωμένα. Ειδικά στη Θεσσαλονίκη επί δεκαετίες το επίσημο σύστημα της πόλης –αυτό που εκφράζουν κυρίως οι αυτοδιοικητικοί φορείς- υπήρξε ξενοφοβικό. Οι δήμαρχοι πριν από τον Μπουτάρη δεν καταδέχονταν να επισκεφθούν ούτε καν τους εργαζομένους των διεθνών οργανισμών που βρίσκονται στην πόλη (Παρευξείνια Τράπεζα, Cedefop κ.λπ.). Πολύ περισσότερο δεν σχεδίασαν ποτέ στα σοβαρά ένα πρόγραμμα προσέλκυσης επισκεπτών. Ήταν ευχαριστημένοι με το βασίλειο τους και τον έλεγχο των υπηκόων τους.

Η Χαλκιδική εν πολλοίς πληρώνει το ότι είναι η αυλή της Θεσσαλονίκης. Με τις περιοχές της Περαίας, της Επανομής, της Πιερίας, της Ασπροβάλτας και του Σταυρού απαξιωμένες από τους Θεσσαλονικείς είτε λόγω εγγύτητας με την πόλη, είτε λόγω των ποταμών που εκβάλλουν –αμφότερες θεωρούνται από πολλούς ως αιτίες για υποβαθμισμένες παραλίες και θάλασσες- η Χαλκιδική σήκωσε –και τώρα πληρώνει- το βάρος μιας πόλης ενός εκατομμυρίου κατοίκων. Αντί να μετατραπεί σε τουριστική περιοχή υψηλών προδιαγραφών με ανάλογες υποδομές είναι, πλέον, κάτι σαν προάστιο της Θεσσαλονίκης. Αν εξαιρέσει κανείς κάποιους Ρώσους την τελευταία δεκαετία και το Πόρτο Καρράς των δεκαετιών του 1970 και του 1980 ουδέποτε κατάφερε να γίνει προορισμός για υψηλά βαλάντια και μεγάλα πορτοφόλια. Έτσι τώρα που ήρθαν τα δύσκολα βολεύεται με τους Βαλκάνιους, που προέρχονται από χώρες που ακόμη είναι αισθητά φτωχότερες από την Ελλάδα δεν βιώνουν όμως τις δικές μας αναταράξεις.

Το καλό με τον τουρισμό είναι ότι τα ανταποδοτικά του οφέλη είναι άμεσα, ενώ –τουλάχιστον για τις αστικές περιοχές- δεν απαιτεί βαριές και ακριβές υποδομές. Το κακό είναι ότι σπανίως αναπτύσσεται από μόνος του, εκτός κι αν διαθέτει Πυραμίδες, Παρθενώνα, παρισινή λάμψη ή άρωμα από πρωτεύουσα αυτοκρατορίας. Μια πόλη με τα πλεονεκτήματα της Θεσσαλονίκης, που διαθέτει φυσική ομορφιά, καλή αγορά, αλλά και μεγάλη ιστορία, ενώ βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από μοναδικούς αρχαιολογικούς και φυσικούς χώρους (Πέλλα, Βεργίνα, Αμφίπολη, Όλυμπος, Άγιον Όρος, Μετέωρα) οφείλει να… κουνήσει το δαχτυλάκι της και να τα αναδείξει όλα αυτά. Στην προκειμένη περίπτωση να θυμηθεί τον κοσμοπολιτισμό με τον οποίο την προίκισε η ιστορία και η γεωγραφία αιώνες τώρα. Όπως και μια περιοχή με το φυσικό κάλος και την κλάση της Χαλκιδικής όφειλε να σχεδιάσει αλλιώς την τουριστική της ταυτότητα. Τώρα ίσως είναι αργά. Ίσως δεν είναι αργά. Ο καιρός θα δείξει…