Του Αθανάσιου Σαββάκη*
Ο εκσυγχρονισμός μιας οικονομίας είναι συνεπαγόμενο της ανταγωνιστικότητας της συγκεκριμένης οικονομίας. Και για την επίτευξη μιας καλής θέσης στις παγκόσμιες κατατάξεις ανταγωνιστικότητας, χρειαζόμαστε την εκπλήρωση, ταυτόχρονα μάλιστα, δύο προϋποθέσεων:
Πρώτον, της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων, υψηλής προστιθέμενης αξίας, και,
Δεύτερον, της ενσωμάτωσης της ρητής και άρρητης γνώσης που παράγεται και προσφέρεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς στις οργανώσεις μας, και ακολούθως της μετουσίωσής της σε καινοτομίες που θα είναι οικονομικά αποδοτικές και κοινωνικά ωφέλιμες.
Είναι οι δύο προϋποθέσεις δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος κατ’ αρχήν για τις επιχειρήσεις και ακολούθως για τη χώρα.
Θα ξεκινήσω από τον δεύτερο παράγοντα που μας υποδεικνύει να στοιχηματίζουμε στη γνώση και στην καινοτομία.
Δυστυχώς, πλήθος ερευνών, μελετών, στοιχείων, αλλά τελικά και η ίδια η εμπειρία, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: η υστέρηση της Ελλάδας, στο θέμα της παραγωγής καινοτομίας είναι συστημική. Μόνιμα σε όλους τους δείκτες είτε είμαστε κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε στις τελευταίες θέσεις των σχετικών κατατάξεων.
Υστερούμε στην ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, στη διασύνδεση των Πανεπιστημίων με τη βιομηχανία, στην ίδρυση επιχειρήσεων κλπ.
Δημόσιες πολιτικές που ενθαρρύνουν την παραγωγή καινοτομίας υπήρχαν και υπάρχουν. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν είναι εστιασμένες σε συγκεκριμένο παραγωγικό αποτέλεσμα ή απλώς επιχειρούν να καλύψουν τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα.
Άραγε εθνική πολιτική καινοτομίας έχουμε; Κι αν ναι, που δε νομίζω, είναι σαφής και το ίδιο αντιληπτή σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη;
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα είναι μια χώρα που παράγει προϊόντα μέσης και χαμηλής τεχνολογίας. Αυτό σημαίνει τελικά επιχειρήσεις έντασης εργασίας και όχι έντασης γνώσης και έντασης τεχνολογίας. Άρα, η πολυπόθητη στροφή προς την καινοτομία πρέπει να γίνει με στρατηγικό σχέδιο, σε καμία περίπτωση αποσπασματικά και με εκ των προτέρων υπολογισμούς της θετικής της επίδρασης στην ανάπτυξη της χώρας.
Πρέπει ν’ αποφασίσουμε λοιπόν ποιο μοντέλο θα υιοθετήσουμε: το μοντέλο της αγοράς και προσαρμογής στα δικά μας δεδομένα της τεχνολογίας που παράγουν άλλοι ή το μοντέλο της παραγωγής έρευνας που στη συνέχεια θα μετουσιώνεται σε εγχώρια επιχειρηματική καινοτομία;
Το ερώτημα είναι πολύ μεγάλο και απαιτεί εθνικό διάλογο. Αυτός ο διάλογος θα πρέπει να καταλήξει στη δημιουργία του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, βασικό συστατικό ενός συνολικού στρατηγικού σχεδίου δράσης για την ανάταξη της Ελληνικής οικονομίας.
Σε κάθε περίπτωση, έτσι και για την περίπτωση της παραγωγής καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, χρειάζονται ισχυρές μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες, που θα ενθαρρύνουν την παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Με δεδομένη όμως τη σθεναρή αντίσταση του δημόσιου τομέα σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια ή στη μετάθεσή της στο μέλλον, πως είναι δυνατόν η χώρα μας με ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης να βαδίζει το δρόμο της καινοτομίας; Μόνο με ισχυρή πολιτική βούληση για τολμηρές αποφάσεις…
*Ο κ. Αθανάσιος Σαββάκης είναι επιχειρηματίας & πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος