Είναι αλήθεια πως τον όρο "δημοκρατία" τον κακομεταχειρίζονται ιδιαιτέρως οι αντιδημοκράτες, που για να κρύψουν την αυταρχικότητά τους και τις ολοκληρωτικές τάσεις τους, αναφέρονται στην δήθεν προοδευτικότητα για να επιβάλλουν αντιλαϊκά και αντεθνικά μέτρα, προς όφελος μιας νομενκλατούρας.
Προφανώς και έχει λησμονηθεί, ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής, καθώς και της οθωμανοκρατίας "των Ελλήνων οι κοινότητες" ήσαν αυτές που συνετέλεσαν στην διατήρηση του ελληνικού τρόπου ζωής. Ιδιαιτέρως σημαντική είναι η συμμετοχή στα δρώμενα η οποία καθορίζει τον πολίτη, γι’ αυτό και αποτελεί ανελληνισμό ο όρος "ενεργός πολίτης", αφού η ενέργεια μετέχει στον όρο πολίτης. Ο αμέτοχος, είναι απλώς υπήκοος.
Οφείλω να υπενθυμίσω στους ενδιαφερομένους πώς ήσαν δομημένες "των Ελλήνων οι κοινότητες", απ’ αρχής της ύπαρξης οργανωμένων κοινωνιών με ελληνικούς πληθυσμούς. Ιδιαιτέρως δε κατά την οθωμανοκρατία, το αυτοδιοικητικό σύστημα έφθασε σε ύψιστο βαθμό, τόσο ώστε θεσμοί του να εμφανιστούν στα μεγάλα κράτη πολλά χρόνια αργότερα.
Βέβαια, μέσα στο φεουδαρχικό σύστημα που ήταν κυρίαρχο σε Ανατολή και Δύση, οι προύχοντες ανήκαν στην ευημερούσα οικονομικώς κοινωνική τάξη (καπεταναίων, εμπόρων, τσελιγκάδων, αναλόγως της περιοχής). Όμως, ο λαός ήταν παρών στη λήψη αποφάσεων.
Κάποιοι από τους ιερωμένους σήμερα, που δεν έχουν προσέξει ότι ο Ιησούς δίδαξε την ταπεινότητα, θέλοντας να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία τους κατεδαφίζουν τους παλαιούς ιστορικούς ναούς και υψώνουν στη θέση τους, πολλές φορές, αντιαισθητικά μεγαθήρια. Λόγω έλλειψης παιδείας, δεν έχουν προσέξει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στοιχείο που έχουν οι παλαιοί ναοί, γι’ αυτό και δεν το μεταφέρουν στους καινούργιους.
Εκείνο το μικρό πεζουλάκι ένθεν και ένθεν της κύριας εισόδου του πρόναου, το οποίο θεωρήθηκε άχρηστο και κατεδαφίστηκε, δεν αποτελούσε καθίσματα για να ξεκουράζονται οι ηλικιωμένοι. Ήταν τα έδρανα της Τοπικής Βουλής της Κοινότητας. Εκεί, με το τέλος της Λειτουργίας κάθε Κυριακή και γιορτή, κάθονταν οι προύχοντες μαζί με τον παπά και τον γραμματικό του χωριού, με το λαό απέναντι, κατάχαμα στον αυλόγυρο του ναού. Συζητούσαν τα προβλήματα που αναφύονταν και συναποφάσιζαν. Δυο παραδείγματα των αποφάσεών τους είναι αρκετά για να καταδείξουν πόσο μπροστά βρίσκονταν οι παππούδες μας.
Είχαν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο ασφαλιστικό σύστημα. Ανήγγειλε ο προύχοντας, ότι οι λύκοι κατασπάραξαν τα πρόβατα ενός κτηνοτρόφου. Και ζητούσε από τους άλλους κτηνοτρόφους να προσφέρουν ζώα απ’ το κοπάδι τους, ανάλογα με τη δυναμικότητα του καθενός. Σε λίγα λεπτά της ώρας, ο άτυχος κτηνοτρόφος αποκτούσε πάλι ένα κοπάδι για να ζήσει την οικογένειά του. Τα ίδια και γι’ αυτόν που αντιμετώπισε καταστροφή των σπαρτών. Ξαναποκτούσε πάλι μια καινούργια σοδειά.
Έτσι εκδηλωνόταν η κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη στην Κοινότητα. Ίσως, δεν γινόταν απ’ όλους η προσφορά με ευχαρίστηση, αλλά λόγω καταναγκασμού, για να μη καταστεί απόβλητος ο αρνητής. Πιθανόν. Αλλά στην ουσία ήταν μια άτυπη "αυτασφάλιση". Διότι αυτός που πρόσφερε, αποκτούσε το δικαίωμα να απαιτήσει τα ανάλογα, αν η κακοτυχία κάποτε έπληττε κι αυτόν.
Οι δημογέροντες όμως, έπρεπε να φροντίσουν και για την απρόσκοπτη ύπαρξη της Κοινότητας στο μέλλον. Παρακολουθούσαν τις ιδιαίτερες ικανότητες κάθε παιδιού του χωριού. Κι εκεί, στο πεζούλι του ναού, αποφάσιζαν. Ο γιος του τάδε "παίρνει" τα γράμματα και πρέπει να τον σπουδάσουν.
Εφοδίαζαν τον μικρό, που επέλεγαν, μ’ ένα καλάθι τρόφιμα και τα αναγκαία "γρόσια", και με το πρώτο καραβάνι που έφευγε από την περιοχή τον έστελναν άλλοτε στη Βιέννη, άλλοτε στην Τεργέστη ή αλλού, εκεί όπου πριν από χρόνια είχε σταλεί με τον ίδιο τρόπο άλλος μικρός, που τώρα όμως είχε γίνει τρανός έμπορος, γαιοκτήμονας ή διοικητικός παράγοντας, κι όφειλε να ξεπληρώσει το χρέος του στην Κοινότητα, αναλαμβάνοντας τα έξοδα για τη διαβίωση και μόρφωση του μικρού που του έστελναν.
Ο λαός, που ήταν στον αυλόγυρο, συναινούσε ή διαφωνούσε με τις επιλογές, ανάλογα με την περίπτωση. Έτσι λειτουργούσε η κοινωνία των πολιτών. Και με έσοδα που είχε από τις χορηγίες των ξενιτεμένων της. Αυτή ήταν η αυτοδιοίκηση της κοινότητας. Ας μη την συγκρίνουμε με το ψευδεπίγραφο σημερινό σύστημα, που το αποκαλούμε δημοκρατικό, αλλά στην ουσία αποτελεί "Αρχή του πρώτου ανδρός", όπως έλεγε ο Περικλής.