Κατά γενική ομολογία τα τρία τελευταία χρόνια που ο καθηγητής Περικλής Μήτκας είναι πρύτανης η δημόσια εικόνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου έχει αναβαθμιστεί με πρωτοβουλίες που αφορούν την ακαδημαϊκή κοινότητα και την ευρύτερη κοινωνία.
Άλλωστε ο ίδιος έχει μεγάλη εμπειρία από τη θητεία του στις ΗΠΑ και επιθυμεί να ενισχύσει τον κοσμοπολιτισμό του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας. Σε λίγες ημέρες –την προσεχή Πέμπτη- το ΑΠΘ τιμά τον πρόεδρο της Ε.Ε. Ζαν Κλοντ Γιούγκερ.
Με αυτή την αφορμή ο κ. Μήτκας μίλησε στη Voria.gr, αλλά η συζήτηση συμπεριέλαβε και τα δύσκολα, που δε λείπουν από ένα πανεπιστήμιο δεκάδων χιλιάδων φοιτητών.
Κύριε πρύτανη το τελευταίο διάστημα το ΑΠΘ ήρθε στην επικαιρότητα μετά από καταγγελίες για διακίνηση ναρκωτικών και άλλες παράνομες πράξεις που συμβαίνουν στους χώρους του. Σας αιφνιδίασε αυτή η εξέλιξη;
Το πρόβλημα της διακίνησης ναρκωτικών στο πανεπιστήμιο είναι παλιό. Από το παρελθόν συμμορίες χρησιμοποιούσαν τους χώρους του ΑΠΘ γι’ αυτή την παράνομη δραστηριότητα. Και μάλιστα χωρίς να υπάρχει θέμα ασύλου, αφού πρόκειται για ενέργειες κακουργηματικού χαρακτήρα. Ως διοίκηση του ΑΠΘ κατ’ επανάληψη είχαμε ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές, την αστυνομία και την εισαγγελία, ζητώντας να πάρουν μέτρα. Θέλουμε να υπάρχει ασφάλεια για τους φοιτητές και τους καθηγητές που ζουν στο πανεπιστήμιο πολλές ώρες, μέχρι αργά το βράδυ. Και βέβαια, θεωρούμε αδιανόητη τη διακίνηση ναρκωτικών στους χώρους μας.
Οι απαντήσεις ποιες ήταν;
Πάντα η ανταπόκριση ήταν θετική. Είχαμε διαβεβαιώσεις για παρεμβάσεις, αλλά στην πράξη όταν υπήρχε κινητοποίηση των αρχών διαρκούσε για μικρό διάστημα. Με αποτέλεσμα οι διακινητές να επιστρέφουν.
Άρα η δημοσιοποίηση της επιστολής των φοιτητών βοήθησε να υπάρξει μεγαλύτερη κινητοποίηση της αστυνομίας…
Φαίνεται πως η πίεση που ασκήθηκε από αυτή την κραυγή αγωνίας ήταν μεγαλύτερη από τις εκκλήσεις των πρυτανικών αρχών ή της Συγκλήτου. Θεωρώ απόλυτα θετική εξέλιξη την ενεργοποίηση των φοιτητών αλλά και την αντίδραση της Πολιτείας.
Πέρα από τη διακίνηση ναρκωτικών υπάρχουν άλλες δραστηριότητες στην πανεπιστημιούπολη που σας ανησυχούν;
Κατά καιρούς γίνονται διάφορες εκδηλώσεις, όπως για παράδειγμα κάποια πάρτι σε κτίρια και υπαίθριους χώρους, χωρίς την έγκριση του πανεπιστημίου. Τα οργανώνουν είτε φοιτητικές παρατάξεις, είτε ιδιώτες, οι οποίοι το κάνουν για κέρδος, αφού πουλούν ποτά και διάφορα άλλα. Συχνά, λοιπόν, διαπιστώνουμε την παρουσία ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση ή δουλειά με το πανεπιστήμιο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφονται και υλικές ζημίες.
Το Αριστοτέλειο έχει την τύχη να διαθέτει πανεπιστημιούπολη και μάλιστα στην καρδιά της πόλης. Υπάρχουν σχέδια για καλύτερη αξιοποίηση του campus σε σχέση με την κοινωνία της Θεσσαλονίκης;
Θέλουμε η πανεπιστημιούπολη να λειτουργεί ως ένα ασφαλές πάρκο για την πόλη όλες τις ώρες. Υπάρχουν σχέδια, κάνουμε και συζητήσεις με τον δήμο. Βελτιώσεις γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται, παρά την δύσκολη οικονομική συγκυρία. Ήδη ξεκινούμε ένα μεγάλο έργο για την αναμόρφωση του κεντρικού πάρκου, πίσω από τη Νομική και τη Βιβλιοθήκη, καθώς και την απόδοση του χώρου στάθμευσης απέναντι από το Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο.
Κύριε πρύτανη, έχετε δηλώσει χαριτολογώντας ότι αισθάνεστε επίτιμο μέλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, εξαιτίας της φυγής πολλών αποφοίτων του ΑΠΘ στο εξωτερικό. Πώς εισπράττει το πανεπιστήμιο αυτή τη μεγάλη διαρροή;
Στα χρόνια της κρίσης, το φαινόμενο της μετανάστευσης των νέων αποφοίτων για επαγγελματικούς λόγους έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Αυτό είναι προφανώς δυσάρεστο, διότι πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Κατά κανόνα, μάλιστα, πρόκειται για δραστήριους και καλούς επιστήμονες. Στην Ελλάδα μπορεί ακόμη τα ελληνικά πανεπιστήμια να μην συμμετέχουν επισήμως με την πολιτεία στη διαμόρφωση του οικονομικού και παραγωγικού περιβάλλοντος της χώρας, αλλά τα τελευταία 15 – 20 χρόνια παρακολουθούν την επαγγελματική αποκατάσταση των φοιτητών και των αποφοίτων τους και την ενισχύουν, όσο μπορούν, κυρίως σε συνεργασία με άλλους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Θυμίζω πως στα ερευνητικά προγράμματα που εκπονεί το ΑΠΘ εργάζονται χιλιάδες φοιτητές και πτυχιούχοι κάθε χρόνο και μένουν Ελλάδα.
Αυτό δεν προκαλεί ταυτόχρονα και κάποια ικανοποίηση, αφού αποδεικνύει ότι πολλοί απόφοιτοι του ΑΠΘ καταφέρνουν να σταθούν επαγγελματικά διεθνώς;
Πρόκειται όντως για δικαίωση της ποιοτικής εκπαίδευσης που εξακολουθεί να προσφέρει το Αριστοτέλειο, αλλά φυσικά προτιμούμε οι γνώσεις και η επάρκεια των αποφοίτων μας να αξιοποιούνται στην Ελλάδα, για την πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας.
Έχετε υπολογίσει το ποσοστό όσων μεταναστεύουν για δουλειά;
Δεν είναι εύκολο κάτι τέτοιο και εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη Σχολή. Για παράδειγμα, όσοι ασχολούνται με την πληροφορική, πιθανότατα και οι γιατροί και οι μηχανικοί, ίσως έχουν περισσότερες ευκαιρίες. Το βέβαιον είναι ότι πολλά εξαρτώνται από τους ίδιους τους φοιτητές και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τις σπουδές τους. Όσο πιο δημιουργικά βλέπουν το πέρασμά τους από το πανεπιστήμιο, τόσο καλύτερα αποτελέσματα έχουν. Όσο περισσότερο «εκμεταλλεύονται» τις δυνατότητες που τους προσφέρει το ΑΠΘ, τόσο αυξάνουν οι επιλογές τους στη συνέχεια. Στην ουσία υπάρχουν τρεις κατηγορίες φοιτητών: Όσοι έχουν ως πρώτη προτεραιότητα τις σπουδές τους, παρακολουθούν συστηματικά τα μαθήματα, κάνουν τις εργασίες και, συνήθως, ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στην ώρα τους και συνεχίζουν με άνεση παρακάτω. Υπάρχουν αυτοί που έχουν μέτριο ενδιαφέρον για τα μαθήματα, αλλά φορτσάροντας προς το τέλος φέρνουν ένα καλό αποτέλεσμα. Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που έχουν τις σπουδές σε δεύτερη ή τρίτη προτεραιότητα και προσπαθούν να περάσουν τα μαθήματα στην τύχη. Αυτοί είναι βέβαιο ότι δυσκολεύονται περισσότερο μετά την αποφοίτηση.
Ως επικεφαλής του μεγάλου πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης αντιλαμβάνεστε ότι η απόσταση ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία της πόλης μεγαλώνει, τουλάχιστον σε σχέση με περασμένες, αλλά όχι πολύ μακρινές, δεκαετίες;
Από τη θέση του πρύτανη εδώ και περίπου τρία χρόνια έχω μια συνολική εικόνα και σας διαβεβαιώνω ότι στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο πραγματοποιείται τεράστιο έργο. Οι άνθρωποί μας είτε μέσα από το καθαρά επιστημονικό και εκπαιδευτικό τους έργο, είτε μέσα από συμβούλια και άλλες υπεύθυνες θέσεις, είτε διοργανώνοντας δράσεις πολιτισμού, αλληλλεπιδρούν διαρκώς με την κοινωνία και συμβάλλουν ουσιαστικά στην πρόοδό της. Είμαστε παντού. Στις ανασκαφές και στα νοσοκομεία, σε συλλόγους και τεχνικά έργα, σε ιδρύματα και συνέδρια. Μη ξεχνάτε, όμως, ότι διανύουμε μια εποχή γενικότερης αμφισβήτησης των αυθεντιών. Οι νέες τεχνολογίες έχουν βοηθήσει στη διάχυση της γνώσης, οπότε για να ξεχωρίσει κάποιος καθηγητής όπως παλιά, δηλαδή να γίνει γνωστός σε ευρύ κομμάτι της κοινωνίας, πρέπει να συνδεθεί με κάτι πραγματικά μοναδικό. Να λύσει ένα τοπικό πρόβλημα ή να διακριθεί διεθνώς. Αλλιώς, η γνώση που παράγει, στην πραγματικότητα ένα μικρό λιθαράκι κάθε φορά, διαχέεται ταχύτατα παντού.
Σε λίγες ημέρες το ΑΠΘ τιμά τον Ζαν Κλoντ Γιούνγκερ. Πώς αποφασίσατε κάτι τέτοιο;
Ο ευρωσκεπτικισμός στην Ελλάδα είναι αυξημένος τα τελευταία χρόνια, λόγω των οικονομικών προβλημάτων. Από την άλλη το πανεπιστήμιο, αλλά και η χώρα γενικότερα, βρίσκεται σήμερα σε καλύτερη κατάσταση χάρη στη συνεπή συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα από το 1980 και μετά. Με αυτό το σκεπτικό, όταν μας δόθηκε η δυνατότητα να ανακηρύξουμε τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλoντ Γιούνγκερ σε επίτιμο διδάκτορα, προχωρήσαμε. Η τελετή θα γίνει στις 13 Ιουλίου στη Θεσσαλονίκη και αν για κάποιους υπάρχει σε αυτήν ένας φιλοευρωπαϊκός συμβολισμός, καλώς υπάρχει.
Κάποιοι, όμως, μέσα στο ίδιο το ΑΠΘ αντέδρασαν…
Δεν με εξέπληξε αυτό. Το πανεπιστήμιο μας είναι τόσο μεγάλο και πολυφωνικό, που οποιαδήποτε εκδήλωση, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, μπορεί να εγείρει αντιδράσεις.
Είστε πρύτανης σε μια δύσκολη περίοδο για το ΑΠΘ, κυρίως λόγω της οικονομικής συγκυρίας που πιέζει και τα πανεπιστήμια. Μετανιώσατε ποτέ επειδή μπλέξατε με τα διοικητικά;
Όχι, καθόλου. Η θέση του Πρύτανη είναι ύψιστη τιμή και μεγάλη ευθύνη. Στο πανεπιστήμιο ζούσα ως καθηγητής, ήξερα τα θέματα και τα προβλήματα, είχα και έχω όραμα για να κάνουμε βήματα μπροστά. Το μόνο που με εξέπληξε είναι το μέγεθος και η ένταση της γραφειοκρατίας και των διαδικασιών της διοίκησης. Γι’ αυτά τα φαινόμενα εν πολλοίς ευθύνονται οι συχνές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων. Πιο συχνές απ’ όσο αλλάζουν οι κυβερνήσεις. Ακόμη και μέσα στη θητεία του ίδιου υπουργού μπορούν να γίνουν αλλαγές. Ίσως όχι μεγάλες, αλλά σίγουρα μικρές αναστατώσεις. Αυτό δεν μπορούσα να το εκτιμήσω εκ των προτέρων, πριν αναλάβω. Ελπίζαμε, βέβαια, όλοι μας, ότι η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση θα είχαν μικρότερη διάρκεια, αλλά δυστυχώς είναι ακόμη εδώ και μας καθηλώνουν.
Πώς βλέπετε τις αλλαγές που προσπαθεί να προωθήσει τώρα η κυβέρνηση. Με ρυθμίσεις που υπήρχαν και στο παρελθόν και είχαμε πιστέψει ότι έχουν ξεπεραστεί;
Κατά τη γνώμη μου, οι ρυθμίσεις που έχουν ανακοινωθεί δεν προσφέρουν νέα προοπτική στα ελληνικά πανεπιστήμια. Σήμερα, τα καλά πανεπιστήμια στον κόσμο ενισχύουν τα διεθνή τους προγράμματα και προσπαθούν να προσελκύσουν φοιτητές και καθηγητές από όλο τον κόσμο. Τα πανεπιστήμια που ξεχωρίζουν υιοθετούν το μοντέλο των καλών επιδόσεων, της αριστείας και μάλιστα μειώνουν τις διαδικασίες και τα επίπεδα της γραφειοκρατίας. Στόχος δικός μου είναι να έρθουν στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη, στο Αριστοτέλειο, καλοί φοιτητές από το εξωτερικό. Για να γίνει αυτό χρειάζονται προϋποθέσεις και κίνητρα, που σήμερα δεν υπάρχουν.
Τι είναι αυτό που σας λείπει περισσότερο στην Ελλάδα από την ακαδημαϊκή σας εμπειρία στην Αμερική;
Η αίσθηση ότι όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, φοιτητές και καθηγητές, εργαζόμασταν αρμονικά για ένα κοινό όραμα: τη διαρκή βελτίωση, τόσο του κάθε ατόμου ξεχωριστά, όσο και του όλου ιδρύματος γενικότερα. Η ενίσχυση αυτής της συναντίληψης και συνεργασίας είναι ένας από τους στόχους μας ως διοίκηση του ΑΠΘ.