των Γιώργου Γάλλιου και Χρήστου Πασχαλίδη
Αναμφίβολα, τα τελευταία χρόνια το προσφυγικό ζήτημα μονοπωλεί την καθημερινότητα της ελληνικής κοινωνίας, με τους περισσότερους Έλληνες να έρχονται σε άμεση τριβή με πολλές πτυχές αυτού και τις συνέπειες που περιλαμβάνει σε όλες τις εκφάνσεις του. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αφορμή για να διεξάγουμε την έρευνα μας με αντικείμενο το προσφυγικό πρόβλημα στην Ελλάδα και τα συναισθήματα που αυτό προκαλεί στους Έλληνες πολίτες σε μια ευρεία κλίμακα.
Πιο αναλυτικά, σκοπός της έρευνας μας ήταν η καταγραφή των απόψεων σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα στην χώρα μας και πως αυτές οι απόψεις διαφοροποιούνται με βάση το μορφωτικό επίπεδο, την ηλικιακή ομάδα αλλά και τον τόπο διαμονής των ερωτηθέντων. Για αυτόν τον λόγο χρησιμοποιήσαμε ένα ερωτηματολόγιο που εστιάζει στην αντιμετώπιση των προσφύγων από τους απλούς πολίτες, από το κράτος αλλά και στην λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος σε συνάρτηση με την εξέλιξη του προσφυγικού αυτού ζητήματος στην Ελλάδα.
Ταυτότητα έρευνας: Η εν λόγω έρευνα της PG Analysis περιλαμβάνει δείγμα 1.200 κατοίκων και των δεκατριών περιφερειών που απαρτίζουν το συνολικό πληθυσμό της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν 604 άνδρες και 596 γυναίκες, από τις ηλικιακές ομάδες 18-24, 25-34, 35-44, 45-54, 55-64, 65+ με βασική εστίαση στο μορφωτικό τους επίπεδο και την επαγγελματική τους κατάσταση. Δείτε περισσότερα εδώ.
Τα ευρήματα
Εξετάζοντας τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη συλλογή δεδομένων των απαντήσεων, γίνεται αρχικά αντιληπτή η συντριπτικά πλειοψηφούσα γνώμη πως η κοινωνία μας δεν είναι ώριμη να διαχειριστεί το προσφυγικό ζήτημα. Το ποσοστό αυτό (63,2%, Διάγραμμα 2.1) μπορεί να ερμηνευθεί λαμβάνοντας υπόψη την δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια και η οποία αποτελεί, σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, ανασταλτικό παράγοντα στην προσπάθεια της κοινωνίας να διαχειριστεί το φαινόμενο αυτό.
Ακόμη, καθολική είναι η αρνητική εκτίμηση σε ποσοστό 80,7% (Διάγραμμα 2.2) απέναντι στην αυξανόμενη εισροή των προσφύγων στη χώρα, καθώς σύμφωνα με τα σχόλια που ακολούθησαν τις απαντήσεις των ερωτώμενων, η αύξηση των προσφύγων έχει αρνητική επίδραση σε πολλούς τομείς της ελληνικής κοινωνίας, με την πιο έντονη αρνητική επίδραση να εντοπίζεται στον κλάδο του τουρισμού, κάτι που αναδεικνύεται και στην επόμενη ερώτηση όπου οι αρνητικές απαντήσεις συγκεντρώνουν ένα ποσοστό της τάξεως 66,9% (Διάγραμμα 2.3).
Άξια αναφοράς είναι το ποσοστά που συγκεντρώνουν οι απαντήσεις στην ερώτηση σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων, καθώς σε αντίθεση με τις προηγούμενες απαντήσεις, οι οποίες και είχαν αρνητικό πρόσημο, η πλειοψηφία των ερωτώμενων αξιολογεί θετικά- μάλλον θετικά την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων σε ποσοστό 55,3% (Διάγραμμα 2.4), αναδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο την ανθρώπινη πλευρά των Ελλήνων που αντιλαμβάνονται την ανάγκη για παροχή βοήθειας σε συνανθρώπους τους ώστε να επιβιώσουν, ενώ οφείλουμε να τονίσουμε πως οι ερωτώμενοι που απάντησαν αρνητικά στη συγκεκριμένη ερώτηση προέτασσαν το επιχείρημα της οικονομικής κρίσης και την ανάγκη να ικανοποιηθούν οικονομικά πρώτα οι Έλληνες πολίτες. Το στοιχείο αυτό ενισχύεται και από το ποσοστό των απαντήσεων στην ερώτηση σχετικά με το αν πρέπει το κράτος να προωθήσει μεταρρυθμίσεις για να διευκολύνει την ποιότητα ζωής των προσφύγων αφού οι ερωτώμενοι αποδέχονται την άποψη για προώθηση μεταρρυθμίσεων σε ποσοστό που κυμαίνεται στο 65,5% (Διάγραμμα 2.5)
Αντίθετα, στην ερώτηση που αφορά την προσωπική ανάμειξη του Έλληνα με το προσφυγικό ζήτημα, φιλοξενώντας στο σπίτι του κάποιον πρόσφυγα, ο Έλληνας πολίτης μοιάζει να αποποιείται αυτή την ευθύνη, αρνούμενος να παρέχει στέγη από την προσωπική του περιουσία σε κάποιο πρόσφυγα σε ποσοστό 58,3% (Διάγραμμα 2.6).
Στην τελευταία κατηγορία ερωτήσεων, όπου εξετάζεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος στην εξέλιξη του προσφυγικού ζητήματος στη χώρα μας, οι απαντήσεις παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον. Αρχικά, η μεγάλη διαφοροποίηση που εντοπίζεται μεταξύ των απαντήσεων στην ερώτηση σχετικά με το αν τα σχολεία πληρούν τις προϋποθέσεις να φιλοξενήσουν τους προσφυγές μαθητές (Διαφωνώ 55,2%, Διάγραμμα 2.7) )και στην ερώτηση αν η είσοδος των προσφύγων μαθητών στα ελληνικά σχολεία είναι μία θετική κίνηση (Συμφωνώ 62%, Διάγραμμα 2.8) ερμηνεύεται ως αναγνώριση της αδυναμίας των ελληνικών σχολείων να φιλοξενήσουν πρόσφυγες μαθητές, λόγω κυρίως της έλλειψης οργάνωσης και υποδομών (στοιχείο που καταγράφεται και στην τελευταία ερώτηση όπου ένα συντριπτικό ποσοστό της τάξεως του συμφωνεί με την άποψη πως πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στην παιδεία για να γίνουν τα σχολείο πιο ευέλικτα στη φιλοξενία αλλοδαπών μαθητών), αδυναμία που όμως δεν αποτελεί δικαιολογία για να στερηθούν οι πρόσφυγες ένα βασικό τους ανθρώπινο δικαίωμα, όπως είναι το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Ακόμη, το συντριπτικό ποσοστό (72,2%, Διάγραμμα 2.9) το οποίο διαφωνεί με την πρόταση για υποχρεωτική εναρμόνιση των προσφύγων με τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας, αναδεικνύει την βαθιά πεποίθηση των Ελλήνων για υπεράσπιση της ελεύθερης βούλησης, της ανεξιθρησκίας και ευρύτερα των ατομικών δικαιωμάτων των ανθρώπων.
Τέλος, μοιρασμένη μοιάζει να είναι η ελληνική κοινή γνώμη σχετικά με τις συνέπειες που μπορεί να έχει η άφιξη των προσφύγων μαθητών στα ελληνικά σχολεία καθώς οι απαντήσεις «Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ» και «Διαφωνώ» καταλαμβάνοντας το ίδιο ποσοστό, (37%, Διάγραμμα 2.10) προηγούνται με μία σχετική μικρή διαφορά έναντι της απάντησης «Συμφωνώ».
Όσον αφορά την συγκριτική ανάλυση των συνολικών απαντήσεων στην οποία προχωρήσαμε προέκυψαν άκρως ενδιαφέροντα αποτελέσματα που έχουν να κάνουν με τις ερωτήσεις σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων και την είσοδο τους στα Ελληνικά σχολεία. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούμε στο Διάγραμμα 3.1 πως την πλειοψηφούσα θετική στάση απέναντι στην οικονομική ενίσχυση των προσφύγων δε την ασπάζονται οι ερωτώμενοι που δηλώνουν απόφοιτοι λυκείου, ενώ γενικά στο διάγραμμα διαγράφεται μία πιο θετική τάση των ερωτώμενων που έχουν λάβει μία ανώτερη εκπαίδευση σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψιν την ανάγκη να εξετάσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα εστιάζοντας στον τόπο διαμονής του κάθε ερωτώμενου, στο συγκεκριμένο ερώτημα προέκυψε μία σημαντική διαφοροποίηση που επιβάλλεται να τονιστεί. Πιο αναλυτικά, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 3.2, οι πολίτες που κατοικούν στο Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, σε περιοχές δηλαδή που το προσφυγικό πρόβλημα είναι πιο έντονο και οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις αρνητικές προεκτάσεις του και συνέπειες, κρατούν μία πιο αρνητική στάση απέναντι στην ενίσχυση των προσφύγων σε σχέση με τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων.
Τέλος, το Διάγραμμα 3.3, το οποίο παρουσιάζει τις απαντήσεις των ερωτώμενων σε συνάρτηση με την ηλικία τους, αναδεικνύει την θετικότερη στάση των νεότερων ηλικιών απέναντι στην οικονομική βοήθεια στους πρόσφυγες σε αντίθεση με τις μεγαλύτερες που παρουσιάζονται πιο αρνητικοί.
Σχετικά τώρα με την ερώτηση για την είσοδο των προσφύγων στα Ελληνικά σχολεία, το Διάγραμμα 3.4 φανερώνει για ακόμη μία φορά μία περισσότερο θετική τάση από πλευράς των ερωτηθέντων που δηλώνουν πως έχουν λάβει μία ανώτερη μόρφωση συγκριτικά με αυτούς που στερούνται αυτής.
Επιπλέον, κάτι αντίστοιχο με την προηγούμενη ερώτηση όπου οι πολίτες οι οποίοι κατοικούν σε Βόρειο και Νότιο Αιγαίο εμφανίστηκαν πιο αρνητικοί σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων, συμβαίνει και στο ερώτημα σχετικά με την είσοδο των προσφύγων μαθητών στα Ελληνικά σχολεία όπου οι κάτοικοι αυτών των περιοχών διαφωνούν με την κίνηση αυτή.
Τέλος, τα «ευρήματα» του προηγούμενου ερωτήματος σχετικά με την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων σε συνάρτηση με την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκουν οι ερωτώμενοι, συμπίπτουν και με το ερώτημα της ένταξης των προσφύγων στα Ελληνικά σχολεία, καθώς ως γενική διαπίστωση προκύπτει πως οι νεότερες ηλικίες εμφανίζονται πιο θετικές απέναντί στην εξέλιξη αυτή σε σχέση με τις μεγαλύτερες.
