Skip to main content

Ένας Βαλκανικός δρόμος ανάπτυξης και συνεργασίας με… λακκούβες

Φρένο στην κοινή βαλκανική θέληση για ανάπτυξη και διεθνή προβολή της περιοχής βάζουν οι συνεχείς ενδοκρατικές πολιτικές και εθνικές ζυμώσεις.

του Ιάσονα Χαλκίδη *

Εντός ολίγον ημερών κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου, οι συναντήσεις μεταξύ των πολιτικών ηγετών της Βαλκανικής, αλλά και υψηλόβαθμων στελεχών τους, όπως οι υπουργοί εξωτερικών, ήταν αρκετές και συνάμα πολυσήμαντες για τη συνεργασία μεταξύ των χωρών της χερσονήσου, την ανάπτυξη αυτής, αλλά και της προώθησης της περιοχής ως ενός καταλύτη ανάπτυξης και εξωραϊσμού στα πλαίσια της Ευρώπης, αλλά και των χωρών που γειτνιάζουν με την Ανατολή. Μολαταύτα, η όποια θετική πορεία που μπορεί να χαράζεται μέσα από συνασπισμούς χωρών (θα αναφερθούν αναλυτικότερα παρακάτω), ενέργειες μεμονωμένων χωρών ή προσωπικές διαμάχες δύο χωρών μεταξύ τους, δίνουν την εντύπωση στην ευρύτερη διεθνή σκηνή ότι η φέρελπις αυτή βαλκανική πορεία, είναι αντίξοη και με πολλές διακυμάνσεις.

Πιο συγκεκριμένα, τη σκυτάλη από τη διμερή συνάντηση της Καβάλας μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας, με αφορμή την διάνοιξη της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Ρούσε, έλαβαν η τετραμερής Σύνοδος της Βάρνας μεταξύ Μπορίσοβ (Βουλγαρία), Τσίπρα (Ελλάδα), Βούτσιτς (Σερβία) και Τουντόσε (Ρουμανία), πρόδρομος της αντίστοιχης συνόδου του 2003, και μια μέρα αργότερα, η 2η υπουργική συνάντηση της Θεσσαλονίκης, μεταξύ των Υπ. Εξ. αλλά και άλλων υπουργών της Ελλάδας, της Αλβανίας, της Βουλγαρίας και της ΠΓΔΜ.

Η πρώτη συνάντηση/σύνοδος στην παράκτια πόλη της Βουλγαρίας, θα μπορούσε να ειπωθεί πως συμπληρώνει τα όσα αποφασίστηκαν στη Συνάντηση της Καβάλας, καθώς και αυτή οριοθέτησε μια κοινή ενεργειακή, εμπορική και οικονομική πολιτική ανάμεσα στις τέσσερεις χώρες, αλλά προπαντός αποτέλεσε την αφορμή για την προγραμματισμό μιας συνόδου ανάμεσα στα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που πολλές από αυτές, όπως για παράδειγμα η Σερβία, η Αλβανία και η ΠΓΔΜ, που έχουν ενεργές υποψηφιότητες για την ένταξη τους στους κόλπους της ΕΕ. Επίσης, οι τέσσερεις παρούσες στη σύνοδο χώρες, συμφώνησαν στην έξυπνη χρησιμοποίηση της φετινής βουλγαρικής μεν, αλλά και ‘’ κοινής βαλκανικής’’ προεδρίας ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια στην με συνεχείς αναταραχές βαλκανική χερσόνησο, να επιτευχθεί η οικονομική ευημερία στην περιοχή και να βρεθεί μια κοινή βιώσιμη λύση στο ζήτημα του προσφυγικού.

Η δεύτερη συνάντηση έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη πριν ένα δεκαπενθήμερο περίπου, ανάμεσα στην Ελλάδα, την Βουλγαρία, αλλά και την Αλβανία και την ΠΓΔΜ και στα πλαίσια αυτής κυρίως οι Υπουργοί Εξωτερικών των τεσσάρων χωρών. Στόχος της συνάντησης αυτής ήταν διεύρυνση της συνεργασίας που ενώνει τα τέσσερα κράτη, και πιο συγκεκριμένα στα γνωστά, όπως φάνηκε και παραπάνω, πεδία της ασφάλειας στα Βαλκάνια, τη διεύρυνση των ενεργειακών ροών στη χερσόνησο και την επίλυση του μεταναστευτικού προβλήματος στην περιοχή, αλλά και στα πεδία της καταπολέμησης του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας, προβλήματα που πλήττουν κυρίως την ΠΓΔΜ και Κόσσοβο (θα γίνει αναφορά σε αυτό σε λίγο), και της πάταξης του οργανωμένου εγκλήματος, που είναι ένα χρόνιο πρόβλημα της ευρύτερης περιοχής.

Όπως φαίνεται από όλες τις επιμέρους επίσημες συνδιαλέξεις των χωρών, υπάρχει μια κοινή πεποίθηση, που τη μοιράζονται και την στηρίζουν τα προαναφερμένα κράτη της Βαλκανικής, κυρίως για μια εμπορική-οικονομική και ενεργειακή ανάπτυξη και ευημερία, την διατήρηση της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή και την προώθηση των Βαλκανίων ως ενός υγειούς γεωγραφικού στρατηγικού σταυροδρομιού που θα ηγείται των εξελίξεων σε Ευρώπη και Ανατολή.

Αλλά δυστυχώς, όπως έχει παρατηρηθεί πολλές φορές στις διεθνείς σχέσεις και τη διεθνή πολιτική, αλλά πράγματα φαίνονται και άλλα συμβαίνουν. Ειδικότερα στη Βαλκανική περίπτωση, έχει διαπιστωθεί ότι οι σχέσεις μεταξύ των Βαλκανικών κρατών θα μπορούσαν να παρομοιαστούν με έναν Ιανό (ένα υποκείμενο με δύο πρόσωπα δηλαδή).

Πιο συγκεκριμένα, ένα παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης είναι η Βαλκανική πολιτική της ΠΓΔΜ. Με την νίκη του στις δημοτικές εκλογές αλλά και την συγκυβέρνησή του με το αλβανικό κόμμα DUI, ο πρόεδρος Ζάεβ φαίνεται διατεθειμένος να αλλάξει στροφή στην πολιτική της χώρας του, προβαίνοντας σε συζητήσεις με την Ελλάδα για θέματα όπως η υποψηφιότητα της ΠΓΔΜ για ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ αντίστοιχα, την αλλαγή των ονομασιών διαφόρων ΠΓΔΜιακών τοπωνυμίων για να είναι περισσότερο αποδεκτά από την Ελλάδα, αλλά και στην διάνοιξη της βαλκανικής οδού για τους πρόσφυγες. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, πως άμα ακολουθηθεί η εξής πολιτική γραμμή, θα αποτελέσει ένα άκρος οξύμωρο γεγονός, που θα φέρει αναταράξεις στο υφιστάμενο πολιτικό-στρατηγικό status quo που επικρατούσε στη γείτονα χώρα, και θα απομακρυνθεί αρκετά από την πολιτική που ακολουθούσε ο πρώην πρόεδρος Γκρουέφσκι.

Τέλος, ένα δεύτερο παράδειγμα της εν λόγω περίπτωσης, αποτελεί και η πολιτική που ακολουθεί η Αλβανία όσον αφορά το Κόσσοβο και την στενή συνεργασία της με αυτό. Πιο συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, έχοντας την συναίνεση του Κοσσοβάρου πρωθυπουργού, Ραμούζ Καραντινάι, προέβη σε μεταγραφές κοσσοβάρων υπουργών στο δικό του πολιτικό σχήμα, αλλά και στο προγραμματισμό αλβανικό-κοσσοβαρικής κυβερνητικής συνεδρίασης στην Κορυτσά στις 27 και 28 Νοεμβρίου, με στόχο την ενοποίηση των αγορών τους, την δημιουργία κοινής τελωνειακής ένωσης και την σταδιακή κατάργηση των συνόρων τους. Όλες αυτές οι κινήσεις προφανώς, θα φέρουν τριγμούς στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων, ειδικά στα θέματα πολιτικής, διπλωματικής σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή.

Εν κατακλείδι, γίνεται ευκόλως αντιληπτό το γεγονός, πως υπάρχει όντως μια κοινή βαλκανική θέληση για ανάπτυξη και διεθνή προβολή της περιοχής ως ενός χώρου που θα μπορούσε να αποτελέσει πρόδρομο στις εξελίξεις της διεθνούς πολιτικής και διπλωματικής σκηνής. Αλλά οι συνεχείς ενδοκρατικές πολιτικές και εθνικές ζυμώσεις που επιδέχονται ορισμένα κράτη και έθνη της χερσονήσου, βάζει σχετικά ένα φρένο στο δρόμο των βαλκανικών κρατών προς την οικονομική ευημερία και την πολιτικό-στρατηγική ενίσχυση και πρόοδο. Επομένως, το τί θα συμβεί εν τέλει και το τί κατάληξη θα λάβει το όλο θέμα, λαμβάνοντας και υπ’ όψη μας το γνωμικό των αρχών του 20ου αιώνα «ότι τα Βαλκάνια είναι η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης», θα φανεί εν καιρώ. Τροφή για σκέψη …

*Ο Ιάσων Χαλκίδης είναι τελειόφοιτος στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.