Στίγμα για τον πολιτισμό μας χαρακτήρισε τον αντισημιτισμό ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, ο οποίος ήταν κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκη στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ.
Στην τελετή με την οποία ολοκληρώθηκαν οι φετινές εκδηλώσεις για την Εθνική Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, ο κ. Ελπιδοφόρος μαζί με τον πρώην δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη ανακηρύχθηκαν επίτιμα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.
«Το κακό έχει όνομα, το κακό έχει ταυτότητα, το κακό έχει ιστορία και λέγεται φασισμός και ναζισμός. Πρόκειται για τις ιδεολογίες εκείνες, που αιματοκύλισαν την Ευρώπη και τον κόσμο και που ουδεμία σχέση μπορούν να έχουν με τη χριστιανική θεολογία, όσο κι αν ορισμένοι επιχειρούν να ενδύσουν με χριστιανικό μανδύα τις ακραίες ιδεολογικές τους φαντασιώσεις. Θέτουν εαυτούς εκτός του ιερού περιβόλου της Εκκλησίας όσοι διανοούνται να συσχετίσουν τον χριστιανισμό και δη την Ορθοδοξία με τον φασισμό και τον εθνικοσοσιαλισμό, το δόγμα της μνησικακίας», τόνισε.
Ο αρχιεπίσκοπος σημείωσε πως η άρνηση του Ολοκαυτώματος δεν αποτελεί απλώς μία επιστημονική διαφωνία, αλλά συνιστά μία στρατευμένη άρνηση της ιστορίας και μία στοχευμένη διαστροφή της πραγματικότητας και πρόσθεσε πως «η οικουμενικότητα του μηνύματος του χριστιανισμού, ως συνέπεια της παγκοσμιότητας του απολυτρωτικού έργου του Χριστού και της διακηρυγμένης ενότητας του ανθρώπινου γένους βρίσκεται «στον αντίποδα του θεμελιώδους δόγματος του εθνικοσοσιαλισμού, σχετικά με την αξιολογική διάκριση των φυλών σε ανώτερες και κατώτερες».
Επισήμανε πως γινόμαστε όλοι μάρτυρες μιας ανησυχητικής έξαρσης του αντισημιτισμού, διεθνώς και πρόσθεσε πως «το πιο κρίσιμο, αλλά και πιο αποκαρδιωτικό ζήτημα είναι η εργαλειακή χρήση του αντισημιτισμού και μάλιστα, να τα λέμε, από θρησκευτικούς και εκκλησιαστικούς αξιωματούχους. Δεν έχω την πρόθεση να εξαιρέσω κανέναν. Το λάδι της θρησκείας στην περίπτωση αυτή, αντί να επουλώνει τις πληγές, αναζωπυρώνει τη φωτιά. Είναι ανάγκη να το πούμε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Ο αντισημιτισμός δεν αποτελεί απλώς "προσβολή στην κοινή λογική", όπως έγραψε πολύ σωστά η Χάννα Άρεντ , αλλά ο αντισημιτισμός συνιστά στίγμα για τον πολιτισμό μας».
Ο κ. Ελπιδοφόρος έκανε μια ιστορική αναδρομή από την εποχή του διωγμού των διακοσίων πενήντα χιλιάδων Σεφαραδιτών Εβραίων από την Ισπανία, το 1492 και στην έλευση 20.000 εξ αυτών στη Θεσσαλονίκη, στη συμβολή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης και σε εθνικούς αγώνες, ενώ αναφέρθηκε και στα μαρτύρια, τις διώξεις και την εξόντωση της συντριπτικής πλειοψηφίας της εβραϊκής κοινότητας της πόλης κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Και πρόσθεσε πως το Μουσείο Ολοκαυτώματος που σχεδιάζεται φιλοδοξεί να καταγράψει την ασύλληπτη για τον ανθρώπινο νου θηριωδία και να υπηρετήσει την απελευθερωτική και παιδαγωγική λειτουργία της ιστορικής μνήμης.
Ο κ. Ελπιδοφόρος ευχαρίστησε την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης για την τιμή που του έκανε και δήλωσε συγκινημένος που βρέθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στην Θεολογική σχολή του οποίου, όπως είπε διδάχθηκε και δίδαξε «την ορθόδοξη θεολογία των ανοιχτών οριζόντων, της εξωστρέφειας, του διαλόγου και του σεβασμού της κάθε είδους ετερότητας».
Επίτιμα μέλη της ΙΚΘ
"Το Ολοκαύτωμα είναι και δική μας ιστορία, ήταν Έλληνες Εβραίοι τα θύματα των Ναζί", δήλωσε από την πλευρά του ο Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος επίσης ευχαρίστησε την ΙΚΘ για την τιμή που του έκανε. "Το Ολοκαύτωμα στέρησε από τη Θεσσαλονίκη το μέλλον της", πρόσθεσε, ενώ επισήμανε τη σημειολογία του γεγονότος ότι η εκδήλωση φιλοξενείται στο πανεπιστήμιο της πόλης, που χτίστηκε πάνω στο εβραϊκό νεκροταφείο.
Ο αντιπρόεδρος της ΙΚΘ, Λάζαρος Σεφιχά, εξήρε την προσωπικότητα των δύο τιμώμενων, οι οποίοι, όπως είπε, συνδέονται με την πόλη με διαφορετικούς τρόπους. Μιλώντας για τον Γιάννη Μπουτάρη σημείωσε ότι υπερασπίστηκε τα δικαιώματα κάθε μειονοτικής ομάδας, δέχτηκε ύβρεις και ξυλοκοπήθηκε για τις θέσεις του, ήταν ο πρώτος που στάθηκε δίπλα στην προσπάθεια κοινότητας για τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Μάλιστα υπενθύμισε ότι στην ορκωμοσία της δεύτερης θητείας του δεν δίστασε να φορέσει το άστρο του Δαυίδ μπροστά στους εκλεγμένους της Χρυσής Αυγής. Για τον δε αρχιεπίσκοπο Αμερικής σημείωσε ότι μέσα από τον λόγο του αγωνίζεται για την καταπολέμηση κάθε προκατάληψης και ενάντια στον αντισημιτισμό, ενώ επαναλαμβάνει διαρκώς ότι η διατήρηση της μνήμης ήταν, είναι και θα είναι πράξη αντίστασης.
Κατά την απονομή των τιμητικών διακρίσεων ο πρόεδρος της ΙΚΘ και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, Δαυίδ Σαλτιέλ, ανέφερε πως «ο Γιάννης ο Μπουτάρης είναι μοναδικός για αυτό θα μείνει στην ιστορία. Όταν οι άλλοι φοβόντουσαν, ο Γιάννης Μπουτάρης έλεγε την αλήθεια", ενώ χαρακτήρισε ηγέτη και φίλο τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση έκανε και ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζορτζ Τσούνης, ο οποίος τόνισε πως είναι ιερή υποχρέωση στα ανθρώπινα δικαιώματα να μην ξεχάσουμε την πληγή και αυτή τη σταθερή δέσμευση μαρτυρά το Μουσείο Ολοκαυτώματος. Αναφερόμενος στους τιμώμενους τους χαρακτήρισε δύο εξαιρετικές προσωπικότητες που θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για τη διατήρηση της μνήμης των θυμάτων. Επαίνεσε τον Γιάννη Μπουτάρη για τη θαρραλέα στάση του και την επνευσμένη διοίκησή του, ενώ χαρακτήρισε τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής φάρο πνευματικότητα.
Τα τραγούδια του Ολοκαυτώματος
Στην τελετή παρουσιάστηκε το ερευνητικό πρόγραμμα του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης με τίτλο «Τα τραγούδια του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων», που αποτελούν αυθεντικές μαρτυρίες της φρίκης του Ολοκαυτώματος. Πρόκειται για τραγούδια που γράφτηκαν στο γκέτο του Βαρώνου Χιρς, μέσα στο τρένο κατά το ταξίδι προς το Άουσβιτς αλλά και από επιζώντες ή απογόνους τους μετά το Ολοκαύτωμα, τα οποία παρέμεναν άγνωστα και ηχογραφήθηκαν για πρώτη φορά. Τα τραγούδια έχουν στίχους από γνωστές μελωδίες, οι οποίοι έχουν ιδιαίτερη αξία, καθώς αποτυπώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων, την ψυχολογία τους, τις μύχιες σκέψεις τους, τις ελπίδες και τους φόβους τους, αλλά και την σχέση τους με την πατρίδα τους, την Ελλάδα.
Την εκδήλωση έκλεισε η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης που εκτέλεσε δύο έργα σπουδαίων Εβραίων συνθετών, το «Νυχτερινό για έγχορδα και άρπα» του Αρνολντ Σένμπεργκ και σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση το «Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 4, έργο 70» του Αντόν Ρουμπινστάιν. Το μουσικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με το γνωστό «Χορικό των Εβραίων σκλάβων» από την όπερα του Βέρντι «Nabucco».
Παρόντες ήταν μεταξύ άλλων ο πρέσβης του Ισραήλ, Νόαμ Κατς, ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος.