Η Περιφέρεια Αττικής, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε ο διάλογος για την μεταρρύθμιση του καλλικρατικού πλαισίου, «τον αντιμετώπισε με τη δέουσα σοβαρότητα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης ενόψει μάλιστα της συνταγματικής αναθεώρησης», τόνισε η Περιφερειάρχης Ρένα Δούρου από το βήμα του περιφερειακού συμβουλίου, στη συνεδρίαση με θέμα το νομοσχέδιο «Κλεισθένης Ι» του υπουργείου Εσωτερικών.
Σπεύσαμε, πρόσθεσε, «επεξεργαστήκαμε και καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με τον ανασχεδιασμό των αρμοδιοτήτων και των λειτουργιών, ειδικά των Περιφερειών, έτσι ώστε αυτές να επιτελέσουν την κομβική, αναπτυξιακή και κοινωνική τους αποστολή». Πρόκειται , διευκρίνισε, για συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες καλύπτουν μεγάλο εύρος θεμάτων, και ειδικότερα αφορούν τις μητροπολιτικές λειτουργίες, τις κρατικές αρμοδιότητες, τους τομείς άσκησης πολιτικής, με στόχο «να μπορούμε οι Περιφέρειες, χωρίς θεσμικά βαρίδια, να λειτουργούμε και να παρεμβαίνουμε αποτελεσματικά». Αναφερόμενη στον Οδικό Χάρτη για τη νέα αρχιτεκτονική των Περιφερειών που καταθέτει η Περιφέρεια, επισήμανε πως πρόκειται για «ένα momentum που δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε».
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η περιφερειάρχης, χαρακτηρίζοντας «εμβληματική» την πρόταση για την απλή αναλογική που εμπεριέχεται στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, είπε ότι σηματοδοτεί «την ουσιαστική εκκίνηση μιας διαδρομής μεγάλων αλλαγών και ανατροπών». Και αυτό, στο πλαίσιο ευρύτερων μεταρρυθμίσεων για τη λειτουργία του δημοσίου τομέα, που χωρίς δημοσιονομικό κόστος, θα συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης».
Προσδιόρισε ότι εκείνο που χρειάζεται αυτή τη στιγμή, είναι βαθιές τομές στη λειτουργία της διοίκησης, «για να υπερβούμε τις χρόνιες δυσλειτουργίες και τις δομικές παθογένειες που εμποδίζουν για παράδειγμα, κρίσιμα έργα υποδομής, όπως έργα αντιπλημμυρικής προστασίας». Επίσης, λιγότερο έλεγχο και λιγότερη γραφειοκρατία, «χωρίς αυτό να σημαίνει και λιγότερη διαφάνεια ή περισσότερη ασυδοσία. Αλλά περισσότερη αποτελεσματικότητα και αμεσότερη ανταπόκριση στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών», διευκρίνισε, προσθέτοντας ότι μία νέα αρχιτεκτονική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να διασφαλίζει ζητήματα, όπως η διαπεριφερειακή συνεργασία και η συνεργασία φορέων του Δημοσίου.
Εκείνο όμως που σίγουρα δεν χρειαζόμαστε, παρατήρησε, είναι κραυγές, εσπευσμένες συνεδριάσεις, δημιουργία τεχνητού κλίματος έντασης και προσχηματικό διάλογο. Η υπόθεση της μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης είναι πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση, για να επιχειρούν ορισμένοι να την καταστήσουν όμηρο προσωπικών στρατηγικών και όχημα κομματικών σκοπιμοτήτων», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Υπογράμμισε ότι η συζήτηση δεν αφορά απλά ένα νομοσχέδιο, αλλά την αναγκαία μεταρρύθμιση της δομής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου αυτή να ανταποκρίνεται στον σύγχρονο ρόλο της (...) ως παράγοντα ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και μέσο αντιμετώπισης των φαινομένων ρατσισμού, ξενοφοβίας».
Χαρακτήρισε δε, καθόλου τυχαία τη δημόσια συζήτηση που αναπτύσσεται σήμερα στην Ευρώπη, σε σχέση με τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών για την εμβάθυνση της τοπικής δημοκρατίας, μέσα από τη διασφάλιση ενός πλαισίου λειτουργίας τους, στη βάση των αρχών της χρηστής διοίκησης, της τήρησης της νομιμότητας, της καταπολέμησης της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, της αποτελεσματικότητας, της αξιοκρατίας, της διαφάνειας, της συμμετοχικότητας, της δημόσιας λογοδοσίας.
Στη διάρκεια της συζήτησης, οι εκπρόσωποι των παρατάξεων και οι περιφερειακοί σύμβουλοι στην πλειοψηφία τους, έκαναν λόγο για σοβαρά κενά του νομοσχεδίου, επί των αρμοδιοτήτων και των απαιτούμενων για την Αυτοδιοίκηση πόρων, επικεντρώνοντας «στην αδυναμία που θα επιφέρει στη λειτουργία της διοίκησης» το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής. Υποστήριξαν ότι δεν επιλύονται χρόνια και σοβαρά ζητήματα στη λειτουργία των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης όπως η «κατάργηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης», η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και η οικονομική αυτοτέλεια.
Περισσότερο αιχμηρός, ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης, Γ. Σγουρός, χαρακτήρισε «εκτρωματικό» το νομοσχέδιο, προειδοποιώντας ότι θα επιφέρει «καταστροφικά αποτελέσματα στο χώρο» ειδικά με την εφαρμογή του μέτρου της απλής αναλογικής.
Ο κ. Σγουρός στην τοποθέτηση του, χαρακτήρισε το σχέδιο νόμου «πουκάμισο αδειανό», αφού «δεν φέρει καμία ουσιαστική αλλαγή στην αυτοδιοίκηση» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν διστάζει να παραδώσει στη ακυβερνησία τους δήμους και τις Περιφέρειες, προκειμένου «με τις μειοψηφικές παρατάξεις της να διαδραματίζει ρόλο ρυθμιστή».
Ο πρώην περιφερειάρχης πρόσθεσε ότι όποτε εφαρμόστηκε στην Ελλάδα η απλή αναλογική επικράτησε χάος, επισημαίνοντας ότι με το προτεινόμενο σύστημα «οι μειοψηφίες θα κάνουν κουμάντο». Ένας παραλογισμός, πρόσθεσε, που τον συμπληρώνει «η πρόβλεψη περί χρονικής παράτασης της θητείας των αιρετών, που εγείρει ξεκάθαρα ζητήματα αντισυνταγματικότητας και παραβίασης βασικών αρχών του Ενωσιακού Δικαίου.
Κλείνοντας, ο Γ. Σγουρός ζήτησε την απόσυρση του σχεδίου νόμου το οποίο χαρακτήρισε «απαράδεκτο» και πρότεινε την μετονομασία του σε «Νέρωνα» αντί «Κλεισθένη», γιατί «αποδομεί την αυτοδιοίκηση».
Στον Γ. Σγουρό απάντησε ο αντιπεριφρειάρχης Σπ. Τζόκας, λέγοντας ότι «δεν έχουν δικαίωμα να φωνάζουν για το εκλογικό σύστημα κάποιοι που ευθύνονται για την διάλυση της Αυτοδιοίκησης» - διάλυση, η οποία όπως σημείωσε, ξεκίνησε «με το «μνημονιακό κατασκεύασμα» του Καλλικράτη βάση του οποίου «υπεξαιρέθηκαν έσοδα τα οποία ποτέ δεν αποδόθηκαν στον χώρο», ενώ επήλθαν περικοπές της οικονομικής ενίσχυσης σε ποσοστό 60%.
Τέλος, τόσο οι εκπρόσωποι της Λαϊκής Συσπείρωσης (ΚΚΕ), όσο και της "Αντικαπιταλιστικής Ανατροπής στην Αττική", έκαναν λόγο για νέα αφαίμαξη του λαϊκών στρωμάτων με ένταξη νέων ανταποδοτικών τελών (πρασίνου) και στόχο την οικονομική επάρκεια των ΟΤΑ ή των Περιφερειών, με κύρια πηγή την ανταποδοτικότητα και την επιχειρηματικότητα.
Ψήφισμα 9 βασικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να περιληφθούν στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο
Με την πεποίθηση ότι η Αυτοδιοίκηση πρέπει να λειτουργήσει «ως ένας πυλώνας λαϊκής εξουσίας και συμμετοχής των πολιτών», το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής στη σημερινή του συνεδρίαση ενέκρινε ψήφισμα 9 βασικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να περιληφθούν στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ 1» του υπουργείου Εσωτερικών.
Ειδικότερα τα κεντρικά στοιχεία της απαιτούμενης μεταρρύθμισης, θα πρέπει να:
1. εξασφαλίζουν θεσμικά την διάκριση των σχέσεων μεταξύ κρατικού και τοπικού/αυτοδιοικητικού, προωθώντας παράλληλα τις αναγκαίες αλλαγές μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης
2. οδηγούν στην κατάργηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων της στην Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας
3. δρομολογούν την κατάργηση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας, του οποίου η δομή και οι αρμοδιότητες έχουν μονόπλευρη και παρεμβατική λειτουργία και στοχεύουν στην επιτροπεία των Περιφερειών
4. προωθούν την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και την ενίσχυση των Περιφερειών με πόρους και προσωπικό, κατ΄εφαρμογή και των συνταγματικών προβλέψεων
5. επιλύουν τα γραφειοκρατικά προβλήματα των Περιφερειών, την αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων και θέματα που αφορούν την οικονομική τους αυτοτέλεια
6. ενισχύουν την ενδοπεριφερειακή αποκέντρωση μεταξύ άλλων με τη θέσπιση διαδικασίας εκλογής των χωρικών αντιπεριφερειαρχών
7. επιτρέπουν την αντιμετώπιση των νέων κοινωνικών αναγκών (ανθρωπιστική κρίση, προσφυγικό κ.α.), και την αξιοποίηση των σύγχρονων αναπτυξιακών εργαλείων (τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών)
8. εξειδικεύουν περαιτέρω τις μητροπολιτικές λειτουργίες σε ότι αφορά στην θεσμική τους υπόσταση και το περιεχόμενο και την βαρύτητα αυτής της έννοιας στην άσκηση πολιτικής. Σημαντικό ρόλο σε αυτό μπορεί να παίξει η αναθεώρηση του άρθρου 102 του Συντάγματος, το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει την καθιέρωση μητροπολιτικών αυτοδιοικητικών θεσμών στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα της Αττικής και της Θεσσαλονίκης
9. ατιμετωπίζουν τις πιεστικές ανάγκες του χωροταξικού ζητήματος που αφορούν τον Α΄ Βαθμό Αυτοδιοίκησης.
Αναφορικά με το σχέδιο νόμου, το ΠΕΣΥ Αττικής εκτιμά ότι επιχειρεί να παρέμβει στο υπάρχον προβληματικό θεσμικό πλαίσιο του Καλλικράτη, το οποίο πρόσθεσε καινούργια προβλήματα στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αναγνωρίζεται ότι οι επιχειρούμενες αλλαγές δεν διαμορφώνουν ένα νέο ριζικά αναθεωρημένο θεσμικό πλαίσιο που να απαντά στις ανάγκες της κοινωνίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ δεν ανατρέπει το υφιστάμενο μοντέλο των μονοπρόσωπων εκπροσωπήσεων.
Την ίδια στιγμή εισάγει την απλή αναλογική, που ακόμη και σε αυτή της την μορφή, αποτελεί «δημοκρατική τομή κόντρα στο υφιστάμενο πλειοψηφικό σύστημα που φαλκιδεύει την λαϊκή ψήφο».
Διαπιστώνεται ότι η κοινή αντιμετώπιση των 2 βαθμών Αυτοδιοίκησης «δεν λαμβάνει υπόψη της, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε βαθμού, ενώ η «υποτίμηση του θεσμού που υπάρχει όχι αδικαιολόγητα, εξαιτίας φαινομένων μεταφοράς του κεντρικού πολιτικού σκηνικού στα τοπικά πράγματα, θα έχει ως φυσικό αποτέλεσμα το τέλος ενός δυνάμει λαϊκού θεσμού».
Τέλος καταλογίζεται ευθύνη στις ηγεσίες των συλλογικών αυτοδιοικητικών οργάνων (ΚΕΔΕ - ΕΝΠΕ), που έχουν «επιδοθεί σε μία κεντρικοπολιτικού και μικροκομματικού ή μικροπαραταξιακού χαρακτήρα αντιπαράθεση γύρω από το εκλογικό σύστημα και δεν αρθρώνουν ούτε λέξη για όλα τα υπόλοιπα μείζονα ζητήματα της Αυτοδιοίκησης που δεν περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο».