Την προηγούμενη Τετάρτη το βραδάκι έφτανα στη Θεσσαλονίκη από την Αθήνα. Γράφω λοιπόν γι' αυτό που βίωσα όχι ως δημοσιογράφος, αλλά πρωτίστως ως πολίτης. Ένας από τους χιλιάδες πολίτες που ήμασταν με το αυτοκίνητό μας στην εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης, τον περίφημο άξονα ΠΑΘΕ, εκείνη την ώρα και ρισκάραμε τη ζωή μας και τη ζωή άλλων ανθρώπων εξαιτίας της συνεχιζόμενης ασυνειδησίας ορισμένων να μη σέβονται κανέναν και τίποτα.
Η εθνική οδός από την έξοδο για Ευζώνους μέχρι τον κόμβο της Λαχαναγοράς ήταν ένα απέραντο τοπίο στην ομίχλη. Μόνο που δεν ήταν ομίχλη, αλλά καπνός. Η ατμόσφαιρα αποπνικτική. Μύριζες δηλητήριο. Τα μάτια δάκρυζαν, έτσουζαν, κοκκίνιζαν. Η κάθε ανάσα βαριά. Βήχας, πικρίλα στο λαιμό, να μην ξέρεις αν πρέπει να ανοίξεις ή να κρατήσεις κλειστά τα παράθυρα.
Κι αυτό ήταν το λιγότερο. Το χειρότερο όλων ήταν η ορατότητα. Στην κεντρική εθνική οδό της χώρας από τα 120 χιλιόμετρα την ώρα πέφτεις σε έναν «τοίχο» καπνού, όπου βλέπεις μόνο τα αλάρμ του προπορευόμενου οχήματος, το οποίο πηγαίνει με 20 χλμ./ώρα. Κάτι συνέβη, σκέφτεσαι. Γρήγορα όμως αντιλαμβάνεσαι ότι δε συμβαίνει τίποτα έκτακτο, κανένα τροχαίο, καμιά πυρκαγιά. Μόνο καπνός. Με την ορατότητα το πολύ στα δέκα μέτρα, τρομοκρατημένοι οι οδηγοί και οι συνεπιβάτες, αγωνιούν να φύγουν από την... κόλαση. Να μην πέσει κάποιος πάνω τους, να μην πέσουν πάνω στον προπορευόμενο, να μην βγουν εκτός δρόμου.
Οδήγηση στα τυφλά. Κυριολεκτικά, διότι εκτός του καπνού, δεν υπάρχει ηλεκτροφωτισμός, δεν υπάρχει εμφανής διαγράμμιση (τα τελευταία δύο είναι άλλο κεφάλαιο). Τραγικό. Μόνο από τύχη δε θρηνήσαμε θύματα. Φτάνοντας στα Μάλγαρα, οι εργαζόμενοι στα διόδια έχουν πνιγεί από τον καπνό. «Καλέσαμε την αστυνομία και μόλις πέρασε περιπολικό. Είναι ασυνείδητοι. Καίνε χόρτα και δε σκέφτονται κανέναν και τίποτα», μου είπε ο άνθρωπος στο γκισέ, βήχοντας.
Εγκληματικό, σκέφτηκα. Είμαι σίγουρος ότι δεν ήμουν ο μόνος...
Η ίδια ιστορία τόσα χρόνια τώρα. Καίνε τα ρυζάχυρα και δε λογαριάζουν ούτε αν σκοτωθεί κάποιος εξαιτίας τους. Τα καίνε παράνομα και το γνωρίζουν. Οι συντοπίτες τους από τα Κουφάλια μέχρι τη Χαλάστρα, σε όλο τον κάμπο της Θεσσαλονίκης δεν τους... ρουφιανεύουν. Τους επιτρέπουν να εγκληματούν.
Η εξοργιστική αυτή κατάσταση έγινε ακόμη πιο παρανοϊκή, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να φύγει η αρμοδιότητα από την Πυροσβεστική και να μοιραστεί σε διάφορους φορείς ανίκανους να την αντιμετωπίσουν. Από την 1η Νοεμβρίου φέτος...
Ρυζάχυρα, μια πονεμένη ιστορία, όπως και με τις καλαμιές. Απαγορεύεται να καίγονται όχι μόνο επειδή προκαλούν πυρκαγιές, αλλά και επειδή ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων είναι τόσο μεγάλες, που μυρίζουν κυριολεκτικά καρκίνο...
Και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να κάνει κάτι. Πριν από λίγες μέρες είχαμε πάλι το ίδιο φαινόμενο. Επενέβη και εισαγγελέας... Τίποτα.
Όλοι ξέρουν ή έστω μπορούν πολύ εύκολα να μάθουν ποιοι καίνε παρανόμως τα ρυζάχυρα. Επίσης, μπορούν να τους αποτρέψουν να το κάνουν. Κανείς όμως δεν ενδιαφέρεται. Πιο πολύ τους ενδιαφέρουν ψευτομαγκιές και κλαψουρίσματα μετά ένα (ή περισσότερους) θανάτους...
Αλήθειες και μύθοι για την καύση
Ρώτησα για να δω τι μπορεί να κάνει με τη διαχείριση των συγκεκριμένων αγροτικών υπολειμμάτων (τα ρυζάχυρα) ένας αγρότης. Τρεις λύσεις πήρα. Η πρώτη να βάλει παράλληλα με τη μηχανή που μαζεύει το ρύζι και κόφτη για το υπόλειμμα. Κοστίζει κάτι παραπάνω σε πετρέλαιο... Η δεύτερη να τα μαζέψει και να τα κάνει «μπάλες» για να δοθούν για ζωοτροφές. Ε, τώρα τόσος κόπος; Η τελευταία να τα αφήσει να ξεραθούν στο χωράφι και είτε να τα κάψει τον Ιανουάριο, είτε να οργώσει το χωράφι και να «χωνέψουν» εντός αυτού. Μάλλον θα φαίνεται χάλια το χωράφι μέχρι τότε...
Οι αγρότες θεωρούν ότι με αυτό τον τρόπο, την καύση δηλαδή όσο είναι χλωρά τα ρυζάχυρα, ωφελείται η παραγωγικότητα του αγρού (όπως εύστοχα το περιγράφει ο περιφερειακός σύμβουλος, Κώστας Γιουτίκας, στο εύστοχο κείμενό του στο facebook. Εντύπωση, όπως λέει, εσφαλμένη.
«Όφελος από την καύση όμως δεν υπάρχει. Αντίθετα μόνο ζημία. Με την καύση επιβαρύνεται το περιβάλλον και υποβαθμίζονται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και συνεπώς η αποδοτικότητα του εδάφους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την όλο και αυξανόμενη ανάγκη για λιπάσματα ιδιαίτερα σε μία εντατική καλλιέργεια όπως είναι αυτή του ρυζιού», εξηγεί ο κ. Γιουτίκας.
Η καύση των αγροτικών αυτών υπολειμμάτων όσο είναι χλωρά δεν είναι... αθώα. Απλώς, όταν τα κάψεις όσο είναι χλωρά δε φαίνεται φωτιά, φαίνεται μόνο καπνός. Κι αν το κάνεις μάλιστα όταν πέσει το σκοτάδι, τότε δε σε εντοπίζει κανείς. Οργανωμένο έγκλημα λέγεται αυτό στη δική μου λογική.
Όσο λοιπόν έχουμε την πρακτική αυτή ως δεδομένο από τους καλλιεργητές, καλό είναι να σκεφτούμε οι υπόλοιποι και κυρίως η ανύπαρκτη Πολιτεία αναλόγως. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο. Έχει αεροφωτογραφίες των χωραφιών. Για να δίνει τις επιδοτήσεις. Ας τις χρησιμοποιήσει. Ας δει ποιοι καλλιεργητές έχουν κάψει τα χωράφια τους (ο καπνός φεύγει, το μαύρο όμως μένει) κι ας τους στερήσει την επιδότηση. Προβλέπεται από την ΕΕ. Κι από πάνω πρόστιμο. Αν θέλεις να είσαι εγκληματίας θα πρέπει να ξέρεις ότι το έγκλημα έχει και τιμωρία.
Ας κόψει τις επιδοτήσεις στους πρώτους πέντε – έξι και μετά βλέπουμε αν θα συνεχιστεί αυτή η φάμπρικα της καύσης... Δε λύνεται βέβαια έτσι το πρόβλημα, αλλά και η καταστολή κάποιες φορές έχει την αξία της. Πολιτική βούληση για να γίνει κάτι τέτοιο υπάρχει; Απαντώ ευθέως: Όχι. Όποιος διαφωνεί ας αποδείξει το αντίθετο.
Λύσεις διαχείρισης υπάρχουν. Τις ανέφερα προηγουμένως. Ο κ. Γιουτίκας λέει τη λύση καλύτερα από εμένα, παρότι, όπως ο ίδιος τονίζει δεν είναι ειδικός, γεωπόνος ή αγρότης: «Η δυσκολότερη και ορθότερη λύση είναι να πειστεί ο καλλιεργητής ότι η σωστή διαχείριση του ρυζάχυρου με καταστροφέα και η επαναχρησιμοποίησή του στο χωράφι θα ωφελήσει την αποδοτικότητα του εδάφους, καθώς θα βελτιώσει την εργασιμότητά του, και θα χρειάζεται λιγότερα λιπάσματα. Ο καλλιεργητής θα έχει περισσότερη και ποιοτικότερη παραγωγή και θα επιτευχθεί η αειφορία που εν τέλει είναι και το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μόνο έτσι θα κληροδοτήσουμε τη γη καλύτερη στις επόμενες γενιές...».
Προηγείται βέβαια να υπάρξουν κληρονόμοι...