του Νίκου Ηλιάδη
Να παραπεμφθούν σε δίκη ο πρώην δήμαρχος Βασιλικών Χρήστος Βαγγέλης, δέκα πρώην δημοτικοί σύμβουλοι της τότε πλειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου Βασιλικών, δύο πρώην υπάλληλοι της Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης καθώς και ο νόμιμος εκπρόσωπος της αναδόχου εταιρείας ΓΑΙΑ Α.Ε. Μελετών, για την πολύκροτη υπόθεση των παράνομων κτηματογραφήσεων, ζητά η εισαγγελέας Εφετών, στην πρότασή της προς το Συμβούλιο Εφετών. Για τη συγκεκριμένη υπόθεση είχαν ασκηθεί διώξεις σε βαθμό κακουργήματος τον Μάρτιο του 2016 από τον εισαγγελέα εγκλημάτων διαφθοράς Αχιλλέα Ζήση, μετά τις οποίες ακολούθησε δικαστική διερεύνηση η οποία κατέληξε στην παραπεμπτική εισαγγελική πρόταση.
Ειδικότερα, η αντιεισαγγελέας Ειρήνη Χρυσογιάννη ζητά να παραπεμφθούν στο τριμελές εφετείο κακουργημάτων για το αδίκημα της απιστίας και της απάτης σε βάρος του δημοσίου ο πρώην δήμαρχος και δέκα πρώην μέλη του δημοτικού συμβουλίου κατά την περίοδο 2007 καθώς και δύο πρώην υπάλληλοι της πολεοδομίας της πρώην νομαρχίας. Επίσης, ζητά την παραπομπή του νόμιμου εκπρόσωπου της αναδόχου εταιρείας ΓΑΙΑ Α.Ε. Μελετών για ηθική αυτουργία στα ανωτέρω αδικήματα. Σημειώνεται ότι για την ίδια υπόθεση των παράνομων κτηματογραφήσεων στο δήμο Βόλβης οι εμπλεκόμενοι είχαν απαλλαγεί με βούλευμα από το συμβούλιο εφετών.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Την περίοδο 1999 – 2003 οι διοικήσεις τεσσάρων καποδιστριακών δήμων, μεταξύ των οποίων και ο τότε δήμος Βασιλικών (οι άλλοι τρεις ήταν οι δήμοι Εγνατίας, Αρέθουσας και Κασσάνδρας) προκήρυξαν διαγωνισμό για την κτηματογράφηση και τον πολεοδομικό σχεδιασμό περιοχών τους και συνήψαν συνολικά έξι συμβάσεις, μία ανά δήμο, πλην της Κασσάνδρας η οποία υπέγραψε τρεις. Και στις έξι περιπτώσεις ανάδοχος αναδείχθηκε η εταιρεία ΓΑΙΑ Α.Ε. Μελετών. Στην πορεία, και κατόπιν σχετικής υπόδειξης (αιτιολογημένης έκθεσης) των πολεοδομικών γραφείων των τότε νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων Θεσσαλονίκης και Πολυγύρου έγινε επέκταση των συμβάσεων κατά 158% μεσοσταθμικά όσον αφορά τον προϋπολογισμό των έργων και κατά 167% ως προς το σύνολο των προς κτηματογράφηση στρεμμάτων. Ειδικότερα, ενώ συνολικά οι έξι συμβάσεις είχαν αρχικό προϋπολογισμό 3.890.000 ευρώ, με τις συμπληρωματικές συμβάσεις ο προϋπολογισμός ανήλθε στα 10.034.819 ευρώ. Την ίδια ώρα οι προς μελέτη περιοχές από 9.404 στρέμματα έφτασαν στα 25.123!
Η περίπτωση των Βασιλικών
Στον πρώην δήμο Βασιλικών η αρχική σύμβαση με το συγκεκριμένο ανάδοχο υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 2003 κατόπιν σχετικού διαγωνισμού, επί δημαρχίας τότε του Απόστολου Τσολάκη, νυν αντιδημάρχου Θέρμης. Αφορούσε κτηματογράφηση και πολεοδομική μελέτη συνολικά 2.470 στρεμμάτων με προϋπολογισμό 2.030.095 ευρώ.
Ωστόσο το Φεβρουάριο του 2005 η πολεοδομία Θεσσαλονίκης, η οποία ήταν η επιβλέπουσα του έργου, ζήτησε να γίνει επέκταση αυτής της σύμβασης ορίζοντας τη νέα αμοιβή στα 3,926 εκατ. ευρώ και προτείνοντας ουσιαστικά την εφαρμογή της επέκτασης του σχεδίου πόλης για περίπου 6.500 στρέμματα, σε περιοχές χωρίς εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Η τότε δημοτική αρχή Βασιλικών πληροφορήθηκε ατύπως το γεγονός και εξέφρασε εγγράφως την αντίθεσή της. Η υπόθεση κυριάρχησε μάλιστα κατά την προεκλογική περίοδο του 2006, με τους πολιτικούς αντιπάλους του κ. Τσολάκη να τον κατηγορούν ότι «στέκεται εμπόδιο στην αξιοποίηση των περιουσιών των κατοίκων». Ο κ. Τσολάκης έχασε τις εκλογές και η πολεοδομία επανήλθε με νέα αιτιολογημένη έκθεση τον Ιούνιο του 2007, ανεβάζοντας την αμοιβή του αναδόχου στα 4,37 εκατ. ευρώ! Αυτή τη φορά η νέα δημοτική αρχή διά του τότε δημάρχου Χρήστου Βαγγέλη ενέκρινε κατά πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο την επέκταση της σύμβασης. Κατόπιν αυτού δύο μήνες μετά, τον Αύγουστο του 2007, υπογράφηκε η νέα συμπληρωματική σύμβαση, με διαφορετικό τίτλο έργου σε σχέση με την αρχική.
Κρίθηκαν παράνομες
Τη σκανδαλώδη υπόθεση ερεύνησε αρχικά το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης. Τη σχετική καταγγελία είχε κάνει τον Δεκέμβριο του 2006 η υπό τον κ. Τσολάκη δημοτική αρχή Βασιλικών. Στο πόρισμά του το ΣΕΕΔΔ έκρινε παράνομες όλες τις επεκτάσεις των συμβάσεων. Ζητούσε από τα δημοτικά συμβούλια να προχωρήσουν στην άμεση ανάκλησή τους και από τις επιβλέπουσες αρχές (πολεοδομίες) να αποκαταστήσουν τη νομιμότητα ως προς τους λογαριασμούς των συμπληρωματικών συμβάσεων, καθώς «ο καθορισμός της συμβατικής αμοιβής είναι μη νόμιμος», όπως ανέφερε το πόρισμα του ΣΕΕΔΔ. Ζητούσε επίσης να ασκηθεί πειθαρχικός έλεγχος σε αιρετούς (μέλη των δημοτικών συμβουλίων) και υπηρεσιακούς παράγοντες (στελέχη πολεοδομίας) και, τέλος, πρότεινε να καταλογιστούν σε αυτούς τυχόν πρόστιμα που θα επιβληθούν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Το πόρισμα του ΣΕΕΔΔ διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών και από εκεί στην αρμόδια εισαγγελία της Θεσσαλονίκης, η οποία με τη σειρά της διέταξε τη διερεύνηση της υπόθεσης. Από το γραφείο του Εισαγγελέα πέρασαν για κατάθεση δεκάδες μάρτυρες, πρώην και νυν δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, στελέχη της πολεοδομίας Θεσσαλονίκης και Πολυγύρου, του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης κ.ά.
Το ευρωπαϊκό δικαστήριο
Η υπόθεση των σκανδαλωδών συμβάσεων έφτασε ως τις Βρυξέλλες έπειτα από καταγγελία ιδιωτών. Το Νοέμβριο του 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε στην Ελλάδα «αιτιολογημένη γνώμη», ζητώντας από τη χώρα μας να συμμορφωθεί με τους κανόνες κοινοτικού δικαίου περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας ο προϋπολογισμός μιας συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 50% του ποσού της αρχικής σύμβασης.
Η τότε περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Μαρία Λιονή ζήτησε αμέσως από τα δημοτικά συμβούλια να ανακαλέσουν τις αποφάσεις που είχαν λάβει για την επέκταση των συμβάσεων. Παρά όμως τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από τις ελληνικές αρχές προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θα αρθούν οι παραβάσεις, αποτέλεσμα δεν υπήρξε. Έτσι το Δεκέμβριο του 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, με το αιτιολογικό ότι «η Ελληνική Δημοκρατία διά της σύναψης δημοσίων συμβάσεων μέσω διαδικασίας με διαπραγμάτευση και χωρίς να προηγηθεί δημοσίευση σχετικής προκήρυξης» παρέβη την κοινοτική νομοθεσία.
Το ευρωπαϊκό δικαστήριο εξέδωσε τον Οκτώβριο του 2011 την απόφασή του με την οποία κρίνει ότι οι συγκεκριμένες συμπληρωματικές συμβάσεις παραβαίνουν την κοινοτική νομοθεσία. Έκτοτε, γύρω από τη συγκεκριμένη υπόθεση εξελίσσεται μια δικαστική και διαδικαστική διελκυστίνδα, με αμέτρητα δικαστήρια σε όλα τα επίπεδα, με αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων και υπηρεσιών σε μια προσπάθεια να αναιρεθούν οι παράνομες συμβάσεις και με ένα υπέρογκο πρόστιμο, δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, από το ευρωπαϊκό δικαστήριο να επικρέμεται πάνω τους δήμους οι οποίοι ενεπλάκησαν σε αυτή τη δύσοσμη υπόθεση.