Στη δεκαετία 1940-1949, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης βρέθηκε στη δίνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αρχικά με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο στην Αλβανία και κατόπιν με τη γερμανική επίθεση και την τετράχρονη κατοχή της Θεσσαλονίκης από τα γερμανικά στρατεύματα.
Ακολούθησαν η ΕΑΜοκρατία στην Απελευθέρωση και ο Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949. Σε αυτό το διάστημα ελάχιστες είναι οι ενέργειες που αφορούν την αγορά και τις επιχειρήσεις. Το ενδιαφέρον εξ' ορισμού μετατίθεται στην ανθρωπιστική κρίση. Μια πραγματική καταστροφή αφού η πείνα, οι διωγμοί και ο θάνατος αποτελούν την καθημερινότητα της πόλης.
Όπως αναφέρεται αναλυτικά στην έκδοση για τα 100 χρόνια του ΕΒΕΘ το Επιμελητήριο κλήθηκε μέσα σε λίγα χρόνια να διαχειριστεί κατά σειρά: Τις ζημίες από τους ιταλικούς βομβαρδισμούς. Την επίταξη του κτιρίου του από τους Γερμανούς. Την ίδρυση της Υπηρεσίας Επισιτισμού μέσα στο κτίριο του. Την υποχρεωτική συνεργασία του με τον Μαξ Μέρτεν. Τη διαταγή της διαγραφής των Εβραίων εμπόρων από τις Αρχές Κατοχής. Την πολιτική επιστράτευση εμπόρων και επιχειρηματιών από τις Αρχές Κατοχής και τα αντισηκώματα που υποχρεώθηκαν να καταβάλουν τα μέλη του. Την έλλειψη τροφίμων, με αποτέλεσμα την ίδρυση από το Επιμελητήριο παιδικών συσσιτίων.
Τον φοβερό πληθωρισμό σε όλες του τις διακυμάνσεις.Και προς το τέλος της Κατοχής την παντελή έλλειψη χαρτονομισμάτων που το «υποχρέωσε» να εκδώσει νόμισμα σε μορφή Υποσχετικών εκπεφρασμένων σε χρυσές δραχμές. Αλλά και στη σύλληψη του Προέδρου του. Πολλά, πάρα πολλά για έναν οργανισμό που έχει ως αποστολή την προώθηση του εμπορίου και γενικότερα της οικονομικής δραστηριότητας. Σε μια εποχή, όμως, που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι του ξημερώνει, κανείς δεν δικαιούται να κάνει οτιδήποτε λιγότερο από τις δυνάμεις του.
Πρώτος βομβαρδισμός
Ο πρώτος βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης έγινε την 1η Νοεμβρίου 1940 και μάλιστα «τετράκις υπό σμήνους αεροπλάνων με επικεφαλής τον κόμητα Τσιάνο». Την επομένη, ο βομβαρδισμός επαναλαμβάνεται, όπως και την 3η Νοεμβρίου σφοδρότερος. Όπως αναφέρουν πηγές της εποχής σε αυτόν τον τρίτο στη σειρά βομβαρδισμό «εικοσιτέσσαρες οικίαι κατέρρευσαν και εσημειώθη μια πυρκαγιά. Περίπολοι Αεροπορίας διώξεως εξορμήσασαι προς προστασίαν της Θεσσαλονίκης, κατέρριψαν έν ιταλικόν βομβαρδιστικόν, όπερ κατέπεσεν επί Γιουγκοσλαυικού εδάφους, έτερα δε τρία τοιαύτα κατερρίφθησαν υπό αντιαεροπορικού πυροβολικού της περιοχής Θεσσαλονίκης».
Στις 3 Νοεμβρίου 1940 ο Λαίρντ Άρτσερ του Μεσανατολικού Ιδρύματος έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόξενο των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη Τζόνσον, ο οποίος του αποκαλύπτει ότι το «διακεκριμένο ξενοδοχείο Μεντιτερρανέ, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Αμερικανοί συχνά είναι τώρα ένας καμένος σκελετός. Μόνο η γνώριμη μαυριτανική του πρόσοψη παραμένει όρθια». Σε λίγες μέρες, επιστρέφει στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη και στις 7 Νοεμβρίου 1940 περιγράφει στον Άρτσερ πώς «είχε ξυπνήσει στο δωμάτιο του στο ξενοδοχείο Μεντιτερρανέ από την έκρηξη της βόμβας που θρυμμάτισε τα παράθυρα του και έσκισε στα δύο τον τοίχο. Μια άλλη βόμβα που δεν εξερράγη διέσχισε το μπάνιο του, πρόλαβαν όμως και την μετέφεραν εκτός ξενοδοχείου πριν εκραγεί. Μόλις που πρόλαβε να βγει προτού καταρρεύσει η σκεπή».
Πηγή φωτογραφίας Mats Lieberg: Η καταστροφή του λιμανιού της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, κατά την αποχώρησή τους το πρωί της 30ης Οκτωβρίου 1944.