Skip to main content

Aναστάτωση στην ενεργειακή αγορά

Η πρόσκληση για συμμετοχή του γερμανικού ομίλου RWE στο ρωσο-ιταλικό σχέδιο για την κατασκευή του «South Stream» έφερε στην επιφάνεια τη συζήτηση για την ύπαρξη ή όχι ανταγωνιστικών αγωγών.
της Κωνσταντίνας Δημητρούλη,
Δρ Διεθνών Ενεργειακών Σχέσεων

Η ανακοίνωση του γερμανικού ενεργειακού ομίλου RWE, ότι προσκλήθηκε να συμμετάσχει στο ρωσο-ιταλικό σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου «South Stream», αναστάτωσε την ενεργειακή αγορά και έφερε για μία ακόμα φορά στην επιφάνεια τη μεγάλη συζήτηση για την ύπαρξη ή όχι ανταγωνιστικών αγωγών.
Οι κινήσεις όμως της ενεργειακής υπερδύναμης, Ρωσίας, συνηγορούν στο ότι η Μόσχα είναι υπέρμαχος του δόγματος των εναλλακτικών αγωγών και αυτός είναι και ο λόγος που αναστήθηκε από τις στάχτες της στη διεθνή ενεργειακή σκηνή. 

Ακόμα και αν ο όρος εναλλακτικός υποκρύπτει σε πολλές περιπτώσεις ανταγωνιστικά στοιχεία (οικονομικά εμπορικά κλπ), ωστόσο ο όρος αυτός παρέχει στον διαμορφωτή της πολιτικής, αλλά και σε αυτόν που εισπράττει τα οφέλη μεγαλύτερη δυνατότητα ελιγμών. Σημειώνεται ότι η Ρωσία ήταν η πρώτη που από τα μέσα της δεκαετίας περίπου του ’90, επιδιώκοντας να διατηρήσει την κυριαρχική της θέση και τον έλεγχο στις υπό ανεξαρτητοποίηση τότε δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, ανέπτυξε εύστοχα αυτή την πολιτική. Το αποτέλεσμα ήταν να κερδίσει έδαφος έναντι των «κατακτητών» - εταιρειών αμερικανικών συμφερόντων που αντιμετώπισαν την πτώση του κομουνιστικού μπλοκ ως την γη της απαγγελίας για τα συμφέροντά τους δημιουργώντας ένα καινούργιο για αυτές τις Δημοκρατίες ανταγωνιστικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα απλά να χάσουν τα οποιαδήποτε ερείσματά τους και να τρομάξουν τους διαμορφωτές της πολιτικής.

Η ρωσική ενεργειακή διπλωματία για οποιοδήποτε σχέδιο που έβγαινε στην επιφάνεια είχε πάντα μία απάντηση με ένα σχέδιο, το οποίο εμφάνιζε ως εναλλακτικό αν και σε πολλές περιπτώσεις ήταν ανταγωνιστικό με οικονομικούς όρους. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο φαίνεται ότι η Ρωσία αντιμετωπίζει και τον South Stream. Εύστοχα πρόβαλε τα επιχειρήματά της παρουσιάζοντας τον South Stream ως εναλλακτικό σχέδιο του Nabucco απαντώντας έτσι στις αγωνίες, αλλά και στις εμμονές της ΕΕ, η οποία θεωρεί ότι ο Nabucco μπορεί να της επιλύσει όλες τις παραμέτρους του προβλήματος της ενεργειακής ασφάλειας.

Σε κάθε επίσημο κείμενο είτε της Κομισιόν είτε του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι πάντα ίδιες οι ανησυχίες που αποτυπώνονται: αξιοπιστία των νέων ενεργειακών προμηθευτών, αξιοπιστία των χωρών διέλευσης, αξιοπιστία των εδαφών διέλευσης και οι δυνατότητες τροφοδοσίας από τους νέους προμηθευτές των νέων σχεδίων αγωγών.
Στις ανησυχίες αυτές κλήθηκε να απαντήσει η Μόσχα και το έπραξε επιτυχώς. Ο Nabucco αναμφισβήτητα μπορεί να λύνει το πρόβλημα μείωσης της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τη Ρωσία, αλλά προϋποθέτει νέους ασφαλείς προμηθευτές και νέες ασφαλείς χώρες διέλευσης. Προϋποθέσεις, οι οποίες προς το παρόν δεν υφίστανται για να εξυπηρετήσουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τον ευρωπαϊκό στόχο της διαφοροποίησης των προμηθευτών. Στο σημείο αυτό λοιπόν έρχεται να δώσει την απάντηση της η Μόσχα: ένας νέος αγωγός ο South Stream που θα τροφοδοτείται από έναν αξιόπιστο προμηθευτή (Ρωσία) και θα διέρχεται ασφαλείς εδάφη (εφόσον θα παρακάμπτει τη μία αξιόπιστη Ουκρανία). Ένας αγωγός, δηλαδή, που μπορεί να μην ικανοποιεί τον στόχο της διαφοροποίησης των προμηθευτών αλλά σίγουρα δίνει λύση στο πρόβλημα της διαφοροποίησης των οδών.

Η σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης Ρωσίας – ΕΕ έγινε το εργαλείο στα χέρια της Μόσχας για να προβάλει και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του μεγάλου πελάτη της. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό δεν διστάζει να προσεγγίζει το αντίπαλο δέος και με τον τρόπο αυτό να αδυνατίζει το σχέδιο του Nabucco. Τελευταία της κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση είναι η υπογραφή συμφωνίας με τη Βουλγαρία που ορίζει ένα χρονοδιάγραμμα για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας του βουλγαρικού τμήματος του South Stream ((Βάρνα, Evksinograd).

Το γεγονός, άλλωστε, ότι ο επικεφαλής της κοινοπραξίας για τον Nabucco Reinhard Mitschek δεν είχε αποκλείσει πριν από κάποιους μήνες τη συμμετοχή της Ρωσίας ως προμηθευτή στο σχέδιο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντεπιχείρημα στην άποψη Ευρωπαίων εταίρων ότι ο συγκεκριμένος αγωγός αποτελεί εναλλακτική οδό και μειώνει την εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Επιπλέον, εφόσον δεν αποκλείουν τη Ρωσία ως προμηθευτή, τότε ο Nabucco μπορεί τελικά να καταστεί απλά ένας ακόμα εναλλακτικός αγωγός και όχι η «σωτηρία» της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.